خلاصه: انسان می تواند سعادت دنیا و آخرت را در جوانی کسب کند.
همانگونه که برگهای درخت در فصل بهار شکوفا می شوند، روح انسان هم در جوانی شکوفا می شود. همانگونه که در فصل بهار درختان سرسبز می شوند، فصل جوانی نیز فرصتی است برای بارآوری استعدادهای روحی و معنوی انسان. بارآوری این استعداد موجب می شود که انسان تا پیری وحتی بعد از آن نیز زیر سایه آن به تکامل برسد. خداوند متعال در باره عظمت جوانی چنین می فرماید:«اللَّهُ الَّذِي خَلَقَكُمْ مِنْ ضَعْفٍ ثُمَّ جَعَلَ مِنْ بَعْدِ ضَعْفٍ قُوَّةً ثُمَّ جَعَلَ مِنْ بَعْدِ قُوَّةٍ ضَعْفاً وَ شَيْبَةً يَخْلُقُ ما يَشاءُ وَ هُوَ الْعَلِيمُ الْقَدِيرُ[سورہ روم، آیت:۵۴]
"خدا آن کسی است که شما را از جسم ضعیف (نطفه) آفرید آن گاه پس از ضعف و ناتوانی (کودکی) توانا کرد و باز از توانایی (و قوایی جوانی) به ضعف و سستی و پیری بر گردانید، که او هر چه بخواهد ومشیتش تعلق گیرد میآفریند، و او دانا و توتناست."
در این آیه خداوند دوران زندگی انسان را به سه قسم تقسیم میکند. کودکی، جوانی و پیری. بیشترین فعلیتهای را که انسان می تواند انجام دهد در دوران جوانی خود می باشد، چرا که دوران جوانی، دوران عروج استعداد های مادی و معنوی است. دور جوانی،دور کوشش ،سعی، انگیزه و نشاط است.
خیلی از تغییرات مهم در همین دوران اتفاق میافتد و گامی برای معین کردن و به دست آوردن سرنوشت خود بر میدارد. با توجه به این که انسان فقط یک بار در این دنیا میآید اهمیت بسزایی دارد که ما این دوره جوانی را اهمیت بدهیم و برای استفاره حد اکثر از آن بکوشیم.
اسلام نیز بر دوران جوانی تاکید بسزایی دارد و برای مثمر ثمر بودن آن تاکید زیادی کرده. امام علی – علیه السلام- می فرماید :« شيئان لا يعرف فضلهما إلّا من فقدهما ألشّباب و العافية[۱]
"دو چیز بگونه ای هست که اهمیت آن بعد از فوت آن معلوم می شود، جوانی و تندرستی."
دوران جوانی در زندگی انسان، مهم ترین دور به حساب می آید. اگرچه او در ابتدا تجربه چندانی ندارد و همیشه دنبال کشف حقیقت خود میباشد. اگر جوان برصلاحیتهای فطری خود توجه کند و تشخص خود را پرورش دهد میتواند از این فرصت طلایی استفاده کند و بنیاد زندگی خود را محکم و مستحکم بسازد تا به کمال برسد.
این استعداد در جوان ها نهفته شده است. او مثل یک زمین حاصل خیز است، هرآنچه در ان کاشته شود او می تواند ان را پرورش کند و ثمر برساند
امام على- عليه السلام- می فرماید: « إِنَّمَا قَلْبُ الْحَدَثِ كَالْأَرْضِ الْخَالِيَةِ مَا أُلْقِيَ فِيهَا مِنْ شَيْءٍ قَبِلَتْهُ فَبَادَرْتُكَ بِالْأَدَبِ قَبْلَ أَنْ يَقْسُوَ قَلْبُكَ وَ يَشْتَغِلَ لُبُّك[۲]
" بدون تردید قلب نو جوان ماننده زمین خالی است. هر آنچه که در آن ریخته شود، قبول می کند. بخاطر همین قبل از این که قلب شما قساوت پیدا کند و مشغول کارهای دیگری گردد من برای تعلیم و تربیت شما گام زن شدم."
از این حدیث ما می فهمیم که دوران جوانی، دورانی هست که انسان باید بکوشد و سرمایه تمام زندگی خود را جمع کند. امام صادق- علیه السلام- می فرماید: « لَسْتُ أُحِبُ أَنْ أَرَى الشَّابَ مِنْكُمْ إِلَّا غَادِياً فِي حَالَيْنِ إِمَّا عَالِماً أَوْ مُتَعَلِّماً فَإِنْ لَمْ يَفْعَلْ فَرَّطَ فَإِنْ فَرَّطَ ضَيَّعَ فَإِنْ ضَيَّعَ أَثِمَ وَ إِنْ أَثِمَ سَكَنَ النَّارَ وَ الَّذِي بَعَثَ مُحَمَّداً بِالْحَقِّ[۳]
"من دوست ندارم که شما جوانان را در غیر این دو حالت ببینم؛ یا عالم باشد، یا طالب علم. اگر جوان این کار را نکند در واقع در حق خودش کوتاهی کرده و عمر خود را به باد داده و هر کس عمر خود را به باد داده گناه کرده و هر کس گناه کند جایگاه او در جهنم است سوگند به خدایی که محمد – صلی الله علیه و آله و سلم- را بر حق مبعوث کرده."
نتیجه: ما در روایات داریم که این دنیا مزرعه هست برای آخرت و مهمترین چیزی که انسان در دنیا دارد دوران جوانی هست. بخاطر این ما باید بکوشیم تا بتوانیم این فرصت قیمتی را به درستی صرف کنیم و بواسطه آن معرفت خدا- جل جلاله و عظم شانه- و معصومین- علیهم السلام- را کسب کنیم.
۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔
منابع:
[۱]۔عبد الواحد بن محمد تميمى آمدى، غرر الحكم و درر الكلم، دار الكتاب الإسلامي، ۱۴۱۰ ق، ص۴۱۴.
[۲]۔ محمد باقر بن محمد تقى مجلسى، بحار الأنوار، دار إحياء التراث العربي، ۱۴۰۳ ق، ج۱، ص۲۲۳.
[۳]۔ محمد باقر مجلسى، بحار الأنوار، دار إحياء التراث العربي، ۱۴۰۳ ق، ج۱، ص۱۷۰.