در مدار حقیقت

۶ ذی القعده به عنوان روز بزرگداشت حضرت احمد بن موسی (علیه‌السلام) نامگذاری شده است. روزی برای آنکه بتوانیم مفاخری مانند ایشان را بشناسیم و در پرتوی شناخت آنان درس زندگی فرا بگیریم.یکی از رویدادهای شاخص در زندگی این امامزاده بزرگوار، دعای برادرشان حضرت امام رضا (علیه‌السلام) در حق وی است. دعایی که نتیجه عمل حق‌طلبانه احمد بن موسی بود. همان صفتی که اگر در جامعه رواج داشت، شاهد خیلی از اشکال‌ها و کاستی‌ها نبودیم. این واقعه در کتب روایی و حدیثی ما وارد شده و از جمله فضائل جناب احمد بن موسی شمرده شده است، که با درس گرفتن از آن علاوه بر انجام وظیفه کسب رضایت خدا و امام زمان (عجل‌الله‌تعالی‌فرجه) نیز شامل ما خواهد شد.

امانتی سر به مُهر
قضیه اینچنین است که چون امام موسی کاظم (علیه‌السلام) توسط خلفای عباسی بسیار تحت کنترل بودند؛ معرفی علنی جانشین پس از خود بسیار مخاطره آمیز و ناممکن بود. بنابراین حضرت امام کاظم (علیه‌السلام) قبل از رفتن به بغداد یک امانت سربه مهر به همسر باوفای خویش مادر احمد بن موسی (علیه‌السلام) سپردند و به او به عنوان مخزن اسرار خویش اعتماد کرد و فرمودند: فرمودند بعد از شهادت من هر کس از اولاد من در طلب این امانت آمد خلیفه و جانشین من است. با او بیعت نما که جز خدا کسی خبر از این امانت ندارد.پس از چندی امام رضا (علیه‌السلام) پیش امّ احمد آمد و امانت را درخواست کرد. مادر حضرت شاهچراغ عرض کردند: پدرت شهید شد؟ امام رضا (علیه‌السلام) فرمودند: بله و الان از دفن ایشان فارغ شدم. امانتی را که پدرم هنگام رفتن به بغداد به شما سپرد به من برگردان و من جانشین او و امام به حق بر تمام جنّ و انس هستم.[۱]سپس مادر احمد بن موسی گریست و امانت را به امام هشتم پس دادند و با ایشان بیعت کردند.

خبر شهادت امام هفتم
هنگامی که خبر شهادت امام هفتم در مدینه منتشر گردید مردم درب خانه ام احمد جمع شدند و هنگامی که حضرت احمد بن موسی (علیه‌السلام) از خانه خارج شد همراه او به مسجد رفتند. شأن والا و جلالت احمد بن موسی به حدّی بود که مردم خیال کردند او امام هشتم و جانشین حضرت امام کاظم (علیه‌السلام) است. بنابراین با وی بیعت کردند و او نیز از مردم بیعت گرفت. سپس بالای منبر رفت و در کمال فصاحت و بلاغت خطبه خواندند و به مردم فرمودند: ای مردم، هم چنان که اکنون تمامی شما با من بیعت کرده اید، بدانید که من خود، در بیعت برادرم علی بن موسی(علیهما السلام) هستم. او پس از پدرم، امام و خلیفه بحق و ولی خداست. از طرف خدا و رسولش بر من و شما واجب است که از او اطاعت کنیم. آنگاه از فضائل برادرش امام رضا (علیه‌السلام) سخن گفتند و پس از آن از منبر پایین آمده و در پیشاپیش جمعیت به طرف منزل امام رضا (علیه‌السلام) حرکت کردند. هنگامی که به منزل امام رضا رسیدند با ایشان بیعت کردند و به تبعیت از ایشان همگی مردم نیز با امام علی بن موسی (علیه‌السلام) بیعت کردند. اینجا بود که امام هشتم در حق برادر خویش احمد بن موسی فرمودند: هم چنان که حق را پنهان و ضایع نگذاشتی، خداوند در دنیا و آخرت تو را ضایع نگذارد.[۳]

نتیجه و پیام متن
به راستی احمد بن موسی در پرتو هدایت و تربیت امام کاظم (علیه‌السلام) و مادری والا اینچنین حق‌مدارانه عمل کردند که موجب خوشنودی امام زمان خویش گردیدند. امروزه نیز وظیفه تک تک افراد جامعه است که با در نظر نگرفتن منافع شخصی یا اعتبارهای دنیوی تنها و تنها از حق و حقیقت پیروی نمایند هرچند به ضررشان باشد؛ همان چیزی که در احادیث بارها و بارها به آن سفارش شده‌ایم. در روایتی از امام کاظم (علیه‌السلام) این چنین نقل شده است:«قُلِ الْحَقَّ وَ اِنْ كانَ فيهِ هَلاكُكَ فَاِنَّ فيهِ نَجاتَكَ اِتَّقِ اللّه وَ دَعِ الْباطِلَ وَ اِنْ كانَ فيهِ نَجاتُكَ فَاِنَّ فيهِ هَلاكَك [۲]حق را بگو اگر چه نابودى تو در آن باشد، زيرا كه نجات تو در آن است... تقواى الهى پيشه كن و باطل را فرو گذار هر چند ]به ظاهر] نجات تو در آن باشد، زيرا كه نابودى تو در آن است».

پی‌نوشت:
[۱] رک: علامه مجلسی، بحار الأنوار (ط - بيروت)، ج‏۴۸، ص۳۰۸; «بلى و الآن فرغت من دفنه فأعطني الأمانة التي سلمها إليك أبي حين خروجه إلى بغداد و أنا خليفته و الإمام بالحق‏ على تمام الجن و الإنس».
[۲]  همان.
[۳]  ابن شعبه حرانى، حسن بن على‏، تحف العقول عن آل الرسول صلى الله عليه و آله، ص ۴۰۸، تصحیح علی اکبر غفاری، جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، ۱۴۰۴ هـ ق.