سابقه مبارزه با حجاب تا دوران پهلوى اول

اشاره
30 مرداد سال روز حمله ننگین رضاشاه به مسجد گوهر شاد و كشتار مردم است. روزی كه نماد تاراج و هتك شرف و غیرت ایرانی و ننگی ابدی بر پیشانی خاندان پهلوی است. اینك كه در سال روز این رویداد ننگین قرار گرفته ایم، می‌كوشیم به بازشناسی نقش روشنفكران غرب زده در جریان سازی كشف حجاب بپردازیم.
ماجرای كشف حجاب سابقه‌ای طولانی در ایران دارد، سابقه‌ای به درازای نفوذ اندیشه‌های غرب زده. در این مقاله برای درك بهتر مبانی، اهداف و ابعاد كشف حجاب در ایران، به مناسبت واقعه مسجد گوهرشاد و زمینه سازی برای كشتار مردم در مسجد گوهرشاد خواهیم انداخت.
1 - دوران قبل از مشروطه (تولد روشنفكران بیمار)
این دوره كه متاسفانه در تحلیل‌ها و حتی بررسی‌های تاریخی پیرامون كشف حجاب تا كنون مورد توجه قرار نگرفته، نقش مبنایی برای دوره‌های بعد را دارد و اصولا چنانچه وقایع این مقطع رخ نمی‌داد دوره‌های بعد، به دلیل بافت مذهبی ایران، توان بروز نمی‌یافتند. دوره نخست مبارزه با حجاب قدمتی به درازای اعزام اولین دانشجویان و كارآموزان ایرانی به غرب و تولد روشنفكران غرب زده دارد. دوره‌ای كه خود معلول مطالعات مستشرقان پیرامون احوال ممالك اسلامی بود. حدود یك صد و هفتاد سال پیش، در اواخر حكومت فتحعلی شاه قاجار، به دستور نایب السلطنه (عباس میرزا) تعدادی از دانشجویان برای تحصیل به اروپا اعزام شدند، به این امید كه اسباب پیشرفت ایران به تدریج فراهم شود. ابتدا دو نفر (یك پزشك و یك نقاش) را فرستادند. كه پزشك مرد و نقاش (افشار) برگشت. بعد از آن پنج نفر را فرستادند كه همگی مرعوب نظام حكومتی و پیشرفت غرب شدند و با این چنین وضعیتی به ایران برگشتند. میرزا صالح شیرازی هم كه یكی از این 5 نفر بود، فراماسون شده بود. (1)
از این دست روشنفكران، اعتماد السلطنه، آجودان باشی، خسرو میرزا، میرزا صالح شیرازی و... انگلیس را «ولایت آزادی» و رژیم مشروطه آن را بهترین رژیم برای ترقی و پیشرفت معرفی كردند.