زن و مرد، برای یکدیگر، نعمت‌های بزرگی هستند که به وسیله پیوند الهی ازدواج، به آرامش و تکامل می‌رسند. برای بقاء و استمرار این تکامل، باید تقوا داشته و فرمانبردار خالق متعال باشند.
خداوند متعال، همه مخلوقات خود را بر حسب توانایی‌ها و قابلیّت‌هایشان برای نقش آفرینی خاصّ خود، خلق کرده است. مرد و زن نیز در راستای همین قانون کلّی و بر اساس ساختار خلقت هر کدام، جایگاه ویژه‌ای برای نقش‌آفرینی دارند. زن و مرد در حیطه کانون خانواده، هر کدام دارای نقص و ضعفی هستند که به وسیله ازدواج با یکدیگر رفع شده و به تکامل می‌گراید. چنانکه قرآن کریم می‌فرماید: «هُنَّ لِباسٌ لَكُمْ وَ أَنْتُمْ لِباسٌ لَهُن؛[بقره/187] آنها پوشش شمايند و شما پوشش آنهاييد.» در این نوشتار با اشاره به آیه 21 سوره مبارکه روم، به تبیین مفهوم درست این آیه شریفه در مورد خلقت زن و مرد برای یکدیگر می‌پردازیم.
خلقتی برای آرامش
قرآن کریم یکی از نشانه‌های خداوند متعال را در اختلاف و نوع تطبیق جنس مرد و زن در قالب زندگی خانوادگی مطرح می‌کند و می‌فرماید: «وَ مِنْ ءَايَاتِهِ أَنْ خَلَقَ لَكمُ مِّنْ أَنفُسِكُمْ أَزْوَاجًا لِّتَسْكُنُواْ إِلَيْهَا وَ جَعَلَ بَيْنَكُم مَّوَدَّةً وَ رَحْمَةً إِنَّ فىِ ذَالِكَ لاََيَاتٍ لِّقَوْمٍ يَتَفَكَّرُون؛[روم/21] و از نشانههاى قدرت اوست كه برايتان از جنس خودتان همسرانى آفريد. تا به ايشان آرامش يابيد، و ميان شما دوستى و مهربانى نهاد. در اين، عبرت‌هايى است براى مردمى كه تفكر مىكنند» چنانکه از انتهای این آیه شریفه مشخّص می‌شود، دریافت نشانه‌های قدرت و حکمت الهی از این آیه شریفه، مستلزم تفکّر و دقّت است.
معنای زوج
كلمه "زوج" به هر يك از نر و ماده حيوانات در صورتى كه جفت هم شده باشند اطلاق مىشود، هم چنان كه به هر يك از دو قرين، چه حيوان و چه غير حيوان نيز، زوج گفته مىشود.[1][2] پس در این آیه شریفه، ازواج به معنای زن فقط نیست؛ بلکه هر یک از زن و مرد را شامل می‌شود. نکته دیگر اینکه؛ عبارت "لکُم" نیز مربوط به فقط مردان نیست؛ بلکه هر دو را شامل می‌شود؛ چراکه وقتی قرآن کریم به بیان قانون‌های کلّی برای همه انسان‌ها می‌پردازد، از ضمایر مذکّر استفاده می‌کند. از این دو نکته روشن می‌شود، کسانی که اشکال می‌کنند که "خلقت زن برای مرد به معنای این است که زن مثل شیئی همانند اشیاء دیگر و حیوانات است که برای مرد، خلق شده و ارزش انسانی ندارد" کاملاً مردود بوده و برداشت نادرستی از آیه شریفه می‌باشد.
جنس انسان
از عبارت"مِنْ أَنفُسِكُم" فهمیده می‌شود که زن و مرد تفاوتی از لحاظ ارزش انسانی ندارند. روایات و آیات دیگر نیز مؤیّد این مطلب است که؛ معیار ارزش در دین اسلام، زن و مرد بودن و دیگر مشخّصات ظاهری و مادّی نیست. قرآن کریم می‌فرماید: «يا أَيُّهَا النَّاسُ إِنَّا خَلَقْناكُمْ مِنْ ذَكَرٍ وَ أُنْثى وَ جَعَلْناكُمْ شُعُوباً وَ قَبائِلَ لِتَعارَفُوا إِنَّ أَكْرَمَكُمْ عِنْدَ اللَّهِ أَتْقاكُمْ إِنَّ اللَّهَ عَليمٌ خَبير؛[حجرات/13] اى مردم، ما شما را از نرى و مادهاى بيافريديم. و شما را جماعت‌ها و قبيلهها كرديم تا يكديگر را بشناسيد. هر آينه گرامىترين شما نزد خدا، پرهيزگارترين شماست. خدا دانا و كاردان است.» پس ملاک برتری، فرمانبرداری از خداست نه مرد یا زن بودن! مؤیّد این مطلب، سخنی از امام باقر(علیه السلام) است که در همین رابطه می‌فرماید: «اِنَّ اَكرَمَكُم عِندَ اللّه اَشَّدُّكُم اِكراماً لِحَلائِلِهِم؛[3] گرامى ترين شما نزد خدا، كسى است كه بيشتر به همسر خود احترام بگذارد.» پس معلوم می‌شود که برداشت کردن "کوچکی و بی‌اهمیّتی زنان" از آیه شریفه مورد بحث، برداشتی غلط و نسبتی نارواست.
نتیجه اینکه؛ خلقت زن و مرد برای یکدیگر است. نه اینکه زن به عنوان نعمتی همچون اشیاء و حیوانات، برای مرد خلق شده باشد! ملاک برتری زن و مرد بر یکدیگر، همانا ایمان و رعایت تقواست؛ نه مشخصّات ظاهری و جنسیّت آنها!
پی‌نوشت
[1]. يُقَالُ لِكُلِّ وَاحِدٍ مِنَ القَرِينَينِ مِنَ الذَّكَرِ وَ الأُنثَى فِي الحيوَانَات الْمُتَزَاوِجَةُ زَوْجٌ، وَ لِكُلِّ قَرِينَينِ فَيهَا وَ فِي غَيرِهَا زَوج.
[2]. راغب اصفهانى حسين بن محمد؛ المفردات في غريب القرآن، ناشر: دارالعلم الدار الشامية، مكان چاپ: دمشق، سال چاپ: 1412، ج1، ص384.
[3]. شيخ حر عاملى، محمد بن حسن؛ وسائل الشيعة، 1104ق، محقق / مصحح: مؤسسة آل البيت عليهم السلام، ناشر: مؤسسة آل البيت عليهم السلام، قم، سال چاپ: 1409 ق، ج21، ص311.