یکی از مهمترین صفات الهی «قدرت» است، متکلمین قدرت را «صحة الفعل و التّرك» تعریف کردند؛ یعنی «قادر» کسی است که هم بتواند فعلی را انجام دهد و هم بتواند ترک کند. اما فلاسفه معتقد اند قدرت «الفعل عند المشيئة و الترك عند عدمها» می باشد؛ یعنی قادر کسی است که هر وقت اراده انجام کاری را داشته باشد، بتواند آن را انجام دهد و هر وقت چنین اراده ای نداشت، انجام ندهد.(1)
به هر حال به نظر می رسد هر دو گروه در صدد بیان این نکته بوده اند که «قدرت» را به عنوان وصفی از اوصاف کمالی برای خداوند سبحان اثبات کنند و بگویند خداوند تبارک و تعالی موجودی است که هر وقت اراده کن، می تواند خلق کند و هر کاری که ممکن باشد انجام دهد.
دلایل قدرت الهی:
1. آدمی با نگاهی گذرا به پیرامون خود می تواند به راحتی تصدیق کند که خدا و به وجود آورنده این عالم موجودی بسیار قدرتمند و خلاق است؛ چرا که او این همه موجودات کوچک و بزرگ را با قدرت خویش، از هیچ آفریده است و این مهمترین دلیل بر قدرت خداوند متعال است. قدرت او نیز مطابق و مناسب با وجود خود اوست، یعنی چون او وجودی بینهایت دارد قطعا قدرت او نیز بینهایت است و به هر امر ممکنی تعلق می گیرد. یعنی هر گاه شیئ خود استحاله وجودی نداشته باشد و ممکن باشد، اگر اراده الهی به آن فعل تعلق گرفت، قطعا محقق می شود. اما اگر سوال کنید آیا خداوند متعال می تواند مثلا سنگی را بیافریند که خود او نتواند آن را بلند کند؛ یا این که آیا خداوند متعال می تواند جهانی با این عظمت را در یک تخم مرغ قرار دهد؟ در پاسخ باید گفت: نه خداوند هم نمی تواند، به این خاطر که این امر خود، غیر ممکن است و قدرت خدا به امر ممکن تعلق می گیرد. پاسخ مفصل این پرسش را در این پست می توانید دنبال کنید«قدرت مطلق الهی».
2. قاعده مهم «فاقد الشئ» نمی تواند «معطی الشئ» باشد. با این توضیح: هر گاه موجودی خود دارای صفتی نباشد، هرگز نمی تواند به دیگران آن صفت را ببخشد. حال باید گفت انسانی که مخلوق خداوند متعال است و تمام هستی و کمالات خود را از خداوند متعال گرفته است؛ قطعا دارای قدرت می باشد، پس در خالق و بوجود آوردنده او باید این صفت باشد، بلکه باید به نحو کاملتر و بهتر وجود داشته باشد.
در نتیجه: یکی از صفات ذاتی و غیر قابل انکار خداوند متعال «قدرت» او بر انجام تمام افعال ممکن است.
پی نوشت :
1. الإلهيات على هدى الكتاب و السنة و العقل، ج1، ص: 134.