مراقبه در اخلاق و عرفان اسلامي ،يکي از مراحل تزکيه نفس ،به شمار مي رود. مراقبه در فرهنگ غرب که از آن به «مديتيشن» تعبير مي شود، عبارتست از نوعي تمرين و ممارست در تمرکز حواس براي رسيدن به ارامش روحي
پرسش: در دين مبين اسلام منظور از مراقبه چيست؟ آيا با مراقبه در غرب متفاوت است؟
پاسخ: در پاسخ به پرسش شما دوست عزيز، مراقبه را به طور خلاصه در دو ديدگاه اسلامي و غربي بررسي مي کنيم:
مر اقبه در اسلام:
مراقبه در اخلاق و عرفان اسلامي ،يکي از مراحل تزکيه نفس ،به شمار مي رود. تزکيه نفس که بر طبق ايه شريفه «قد افلح من زکيها»(9/شمس)به هدف رستگاري و فلاح انجام مي گيرد؛ داراي مراحلي از جمله :مشارطه، مراقبه، محاسبه، معاقبه، مجاهده و معاتبه مي باشد.
پس از اينکه سالک با نفس خود،وظايف و نحوه سلوک و راه رستگاري و رسيدن به حق تعالي را شرط کرد(مشارطه)؛بايد به مراقبه و مواظبت بر اعمال خود کند. اين مراقبه ،مستلزم اين است که بدانيم خداي متعال بر ضمير ما اگاه است و مراقب اعمال بندگان مي باشد. هدف از مراقبه نيز ديدن مراقبت کننده (خداي متعال) در همه حال و رسيدن به او مي باشد.
مراقبه انواع مختلفي دارد از جمله :
1.مراقبه صديقان: که دل ايشان، مبهوت جلال صفات خداي متعال گشته و جوارح، تحت تاثير او مي باشد.
2.مراقبه پرهيزکاران:که يقين بر نظارت خداي متعال بر اعمال خود دارند، اما جلال حق ،آن ها را مبهوت نگردانيده است و اين گروه دائما بايد در اعمال خود مراقبت نمايند. (احياء علوم الدين، محمد غزالي، 4/696-709)
مراقبه در اين معنا هم قبل از اعمال و هم بعد از اعمال صورت مي گيرد.در واقع مراقبه در اخلاق و عرفان اسلامي براي پاکسازي جوارح و جوانح از الودگي است تا انسان شايستگي حضور در محضر خداي متعال را پيدا نمايد و در يک جمله مراقبه يعني پاکسازي خود براي رسيدن به خدا.
مراقبه در غرب:
مراقبه در فرهنگ غرب که از آن به «مديتيشن» تعبير مي شود، عبارتست از نوعي تمرين و ممارست در تمرکز حواس براي رسيدن به ارامش روحي .در واقع تنها هدفي که از اين نوع مراقبه دنبال مي شود تمرکز فکر و کنار گذاشتن افکار پريشان و کنترل ذهن مي باشد که ما در اسلام با تفاوت هايي از ان به حضور قلب تعبير مي کنيم. و در غرب تاثيراتي را نيز از اين تمرکز ذکر کرده اند از جمله:خواب ارام، موفقيت در کار، غلبه بر بيماري، احساس خويشاوندي با ديگران و...؛اگر خوب دقت نماييم مي بينيم که مراقبه در غرب تنها براي رسيدن به خود و به دست آوردن يک آرامش رواني مي باشد و در اين ميان صحبتي از سير و سلوک و رسيدن به فلاح و رستگاري در ميان نيست.
نتيجه:
مراقبه در اسلام و غرب ،هم به لحاظ شيوه ،هم به لحاظ موضوع و هم به لحاظ هدف ،متفاوت بوده ،و هيچ وجه تشابهي ندارند. البته مراقبه در ايين هايي نظير هند و بودايي و ذن نيز با مراقبه در غرب متفاوت مي باشد ؛اما انها نيز با مراقبه در اسلام تفاوت هاي زيادي دارد.
برگرفته از سایت پرسمان
مراقبه در اخلاق و عرفان اسلامي ،يکي از مراحل تزکيه نفس ،به شمار مي رود. تزکيه نفس که بر طبق ايه شريفه «قد افلح من زکيها»(9/شمس)به هدف رستگاري و فلاح انجام مي گيرد؛ داراي مراحلي از جمله :مشارطه، مراقبه، محاسبه، معاقبه، مجاهده و معاتبه مي باشد.
پس از اينکه سالک با نفس خود،وظايف و نحوه سلوک و راه رستگاري و رسيدن به حق تعالي را شرط کرد(مشارطه)؛بايد به مراقبه و مواظبت بر اعمال خود کند. اين مراقبه ،مستلزم اين است که بدانيم خداي متعال بر ضمير ما اگاه است و مراقب اعمال بندگان مي باشد. هدف از مراقبه نيز ديدن مراقبت کننده (خداي متعال) در همه حال و رسيدن به او مي باشد.
مراقبه انواع مختلفي دارد از جمله:
1.مراقبه صديقان
2.مراقبه پرهيزکاران
مراقبه در فرهنگ غرب که از آن به «مديتيشن» تعبير مي شود، عبارتست از نوعي تمرين و ممارست در تمرکز حواس براي رسيدن به ارامش روحي .در واقع تنها هدفي که از اين نوع مراقبه دنبال مي شود تمرکز فکر و کنار گذاشتن افکار پريشان و کنترل ذهن مي باشد که ما در اسلام با تفاوت هايي از ان به حضور قلب تعبير مي کنيم. و در غرب تاثيراتي را نيز از اين تمرکز ذکر کرده اند از جمله:خواب ارام، موفقيت در کار، غلبه بر بيماري، احساس خويشاوندي با ديگران و...؛ اگر خوب دقت نماييم مي بينيم که مراقبه در غرب تنها براي رسيدن به خود و به دست آوردن يک آرامش رواني مي باشد و در اين ميان صحبتي از سير و سلوک و رسيدن به فلاح و رستگاري در ميان نيست.