- فروش کالایی که مشتری باید برای انتفاع بردن از آن مدتی صبر کند اشکالی ندارد اما این مدت زمان باید مشخص و نباید منجر به ضرر مشتری شود.
از جمله شروط صحت معامله، قابل تحویل بودن مبیع می باشد یعنی در صورتی بیع صحیح است که مبیع مورد معامله بتواند از دست فروشنده خارج و در اختیار خریدار قرار گیرد که خریدار انتفاع لازم را از کالا یا مبیع خریداری شده ببرد.
به همین دلیل حیوانی که فرار کرده است را نمی توان بفروش رساند یا پرنده ای که در هوا در حال پرواز است.
سوال: شخصی باغ خود را به این شرط که تا وقتی که زنده است منافع آن متعلّق به خود او باشد، به فرد دیگری فروخته است، آیا این بیع با شرط مذکور صحیح است؟
جواب: فروش مبيع به نحوی که برای مدّتی مسلوب المنفعة باشد اشکال ندارد به شرطی که ماليّت شرعی و عرفی داشته و قابل انتفاع باشد، هرچند بعد از پايان مدّتی که منفعت آن استثنا شده است. ولی اگر استثنای منافع تا مدّتی نامعيّن، منجر به جهل به ثمن يا مثمن شود، بيع به علت غرر باطل است. [1]
در اینگونه موارد که شرط عمر بایع شده است اگر منجربه جهل به مدت می‌شود و معلوم نیست زمان انتفاع چه زمانی است و منجر به ضرر می‌شود بیع بخاطر غرر باطل است. ولی از همین باب می توان به اجازه و صحیح بودن معامله ای که در آن بایع منزل یا کالایی را به کسی اجاره داده است، دانست چون مدت زمان تحویل مشخص و معین است.
«خريد و فروش ملكى كه آن را به ديگرى اجاره دادهاند اشكال ندارد، ولى استفاده آن ملك در مدت اجاره مال مستأجر است. و اگر خريدار نداند كه آن ملك را اجاره دادهاند، يا به گمان اين كه مدت اجاره كم است ملك را خريده باشد، پس از اطلاع مىتواند معامله خودش را بهم بزند.» [2]
پی‌نوشت:
1). آیت الله خامنه‌ای، استفتائات، شروط ضمن عقد، سوال1532.
2). حضرت امام خمينى، توضيح المسائل حضرت امام خمينى، مؤسسه تنظيم و نشر آثار امام خمينى، تهران، چاپ: هفتم، 1387 ش، ص319، مساله2096.