راه شهید، جایگاه شهید بنابر روایات

درباره اهمیت مقام شهیدان،‌ سخن بسیار گفته شده و هر قوم و ملتی برای شهدای خود احترام خاصی قائل است، ولی بدون اغراق،‌ آن احترامی که اسلام برای شهدای راه خدا قائل شده است، بی‌نظیر است،‌ روایت نیز، نمونه روشنی از احترامی است که اسلام برای شهدا قائل شده و در پرتو همین تعلیمات بود که یک جمعیت محدود عقب افتاده،‌ آن‌چنان قدرت و نیرو گرفتند که بزرگ‌ترین امپراطوری‌های جهان را به زانو درآوردند. در ادامه به بیان یک روایت در این زمینه می‌پردازیم:

امام رضا(علیه‌السلام) از امیرمؤمنان علی(علیه‌السلام) چنین نقل می‌کند: «هنگامی که حضرت، مشغول خطبه بود و مردم را تشویق به جهاد می‌کرد، جوانی برخاست و عرض کرد: «ای امیرمؤمنان! فضیلت جهاد در راه خدا را برای من تشریح کن!» حضرت در پاسخ فرمود: من بر مرکب پیغمبر(صل‌الله‌علیه‌وآله) و پشت سر آن حضرت سوار بودم و از غزوه «ذات السلاسل» بر می‌گشتیم همین سؤالی را که تو از من نمودی،‌ من از پیامبر(صل‌الله‌علیه‌وآله) پرسیدم.
ایشان فرمودند: «هنگامی که سپاهیان،‌ تصمیم بر شرکت در میدان جهاد می‌گیرند، خداوند آزادی از آتش دوزخ را برای آن‌ها مقرر دارد. هنگامی که سلاح بر می‌دارند و آماده میدان می‌شوند فرشتگان به وجود آن‌ها افتخار می‌کنند. هنگامی که همسر و فرزند و بستگان آن‌ها، با آنان خداحافظی می‌کنند، از گناهان خود خارج می‌شوند. از این به بعد آن‌ها هیچ کاری نمی‌کنند، مگر این‌که پاداش آن، مضاعف می‌گردد و در برابر هر روز،‌ پاداش عبادت هزار عابد برای آن‌ها نوشته می‌شود ... هنگامی که با دشمنان روبه‌رو می‌شوند، مردم جهان،‌ نمی‌توانند میزان ثواب آن‌ را درک کنند .هنگامی‌که گام به میدان نبرد بگذارند و نیزه‌ها و تیرها رد و بدل شود و جنگ تن به تن شروع گردد، فرشتگان اطراف آن‌ها را می‌گیرند و از خدا تقاضا می‌کنند در میدان،‌ ثابت قدم باشند،‌ در این هنگام منادی صدا می زند: «الجنه تحت ظلال السیوف: بهشت در سایه شمشیرهاست.»
در این هنگام ضربات دشمن بر پیکر شهید،‌ ساده‌تر و گواراتر از نوشیدن آب خنک در روز گرم تابستان است.
هنگامی که شهید از مرکب فرو می‌غلطد،‌ هنوز به زمین نرسیده،‌ حوریان بهشتی به استقبال او می‌شتابند و از نعمت‌های بزرگ معنوی و مادی که خدا برای او فراهم ساخته است، به او شرح می‌دهند.
و هنگامی که شهید به روی زمین قرار می‌گیرد،‌ زمین می‌گوید: آفرین بر روح پاکیزه‌ای که از بدن پاکیزه پرواز می‌کند،‌ بشارت باد بر تو، نعمت‌هایی در انتظار توست که هیچ چشمی ندیده و هیچ گوشی نشنیده و بر قلب هیچ انسانی خطور نکرده است و خداوند می‌فرماید: «من سرپرست بازماندگان اویم، هر کس آن‌ها را خشنود کند، مرا خشنود کرده و هر کس آن‌ها را به خشم آورد مرا به خشم آورده است ...»[1]

اما آنچه بیشتر از همه باید به آن توجه داشت این است که بر اساس آموزه‌های اهل بیت(علیهم‌السلام) اگر فردی راضی به فعل قومی باشد، در کار وی شریک است؛ آنچنان که امیرالمومنین(علیه‌السلام) در جواب فردی که از جهاد در میدان جمل جا مانده بود این‌گونه فرمودند: «آیا میل و محبت برادر تو با ماست، گفت آری؛ فرمود او هم در این جنگ با ما بوده و کسانی که در صلب مردها و رحم زن‌ها هستند، در سپاهیان ما به همراهی ما حاضر هستند....»[2]

پس بر اساس این آموزه‌ها، اگر افراد جامعه راضی به تلاش‌های شهدا باشند، در ثواب کار ایشان شریک هستند. راضی بودن در این‌گونه احادیث به این معنا نیست که یک فرد صرفاً در گوشه‌ای بشیند و هیچ تلاشی برای تحقق آرمان شهدا نکند، بلکه به این معناست که یک فرد به راه و هدف شهید ایمان داشته باشد و تمام موانع را که برایش امکان‌پذیر است برطرف کند، تا اهداف شهید که بر پایی حکومت توحیدی در سراسر کره خاکی است تحقق پیدا کند. این‌چنین فردی علاوه بر آن‌که خودش عاشق راه و هدف شهداست تلاش می‌کند با زنده نگه داشتن یاد این مردان الهی -که عَلَم‌های جهاد فی سبیل الله هستند- جامعه را نیز به این مسیر سوق دهد.

______________________________
پی‌نوشت
[1]. صحيفة الإمام الرضا(عليه‌السلام)، محقق،محمد مهدی نجف، كنگره جهانى امام رضا(عليه‌السلام)‏ 1406 ق‏، ص: 91
[2]. نهج البلاغة،سید رضی، هجرت‏، 1414 ق‏،ص: 55.