در تعريف عدالت الهي گفتيم :خداوند با هر موجودي، آن طور كه شايسته آن موجود مي باشد، رفتار مي كند و او را در موضع و موقعيتي كه درخور خودش است، قرار مي دهد و چيزي را كه مستحقش مي باشد، به او عطا مي كند.
با توجه به اين تعريف اقسام و حوزه هاي كلي عدل الهي، را مي توان به سه قسم زير تقسيم كرد:
اول عدل در تكوين: يا همان عدالت در به وجود آوردن و موجوديت همه موجودات، يعني عدالت خداوند حکم مي کند به هر موجودي به اندازه شايستگي هايش از نعمت ها و مواهب عنايت كند،از جمله اين عنايات الهي اصل موجوديت موجودات است، که هيچ قابليت و استعدادي را، در اين حيطه، بدون پاسخ و مبهم باقي نمي گذارد.گفتيم:اين کاملا طبيعي مي باشد، که فيض جوشان خداوند متعال به هر يك از مخلوقات خويش، به اندازه ظرفيت وجوديشان، افاضه فيض كند و آنها را به قدر قابليت و استعدادشان از كمالات بهره مند سازد.البته در راز قابليت ها و استعداد هاي گوناگون گفته شد: اساسا ايجاد هر مجموعه منظمی اعم از اعتباری و یا تكوينی مستلزم وجود تفاوت است، اما در نظامهای اعتباری مثل سيستم هاي اجتماعي و سياسي، تفاوتها وضعي و قراردادي می باشد، ولي در نظامهاي تكويني مثل جهان خلقت، تفاوتها ذاتي و طبيعي هستند.
دوم عدل در تشريع: يا همان وضع و اجراي قوانين دين و شريعت، امام علي عليه السلام مي فرمايند: خداي متعال از يک طرف، در وضع تكاليف و جعل قوانيني كه سعادت و كمال انسان بستگي به ان تکاليف دارد، فرو گذار و کوتاهي نکرده و از طرف ديگر، هيچ انساني را به عملي كه بيش از استطاعت اوست، مكلف نکرده است.(نهج البلاغه، حكمت، شماره 437) پس، خداي متعال در دين و شريعت الهي در هر دو جهت کاملا، عادلانه رفتار کرده است .
سوم عدل جزايي:يا همان پاداش دادن و مجازات کردن بندگان ، خداوند در مقام پاداش و كيفر بندگان خود، جزاي هر انساني را متناسب با اعمالش مقرر مي كند.با اين مبنا، خداوند در مقابل اعمال نيك نيكوكاران، آنان را پاداش مي دهد و بدكاران را به سبب كارهاي زشتشان، مجازات مي كند. و از اقتضاعات، عدل جزايي خداوند اينكه هيچ انساني به سبب تكليفي كه به او ابلاغ نشده، مجازات نشود.البنه بخشي از اين پاداش و مجازات در دنيا و بخش ديگري در آخرت واقع مي شود.در پست بعدي با توجه به ادله عقلي و نقلي بيان مي شود حقيقت مجازات اخروي و رابطه تكوينيش با اعمال انسان در نهايت، عدل جزايي الهي را، به عدل تكويني الهي باز مي گرداند.