-رضایت ما و خدا، دو طرفه است. اگر از خدایت راضی هستی بدان خدا نیز از تو راضی است.
بهترین نوع خواستن از خدای متعال آن است که خواسته خود را به خواسته او گره بزنیم و بگوییم: «اللَّهُمَّ إِنِّي أَسْأَلُكَ فِيهِ مَا يُرْضِيكَ؛ [1] اى خدا در اين روز از تو درخواست مىكنم آنچه را كه رضاى تو در اوست.» یکی از موضوعات پرتکرار در دعاهای روزهای ماه مبارک رمضان، مسأله رضایت الهی است. در دعاهای روزهای، دوم، نهم، بیست و یکم و بیست و دوم، درخواست‌هایی در مورد کسب رضای الهی داشته‌ایم. در دعای امروز نیز همین خواسته را تکرار می‌کنیم.
دلیل این همه تأکید بر رضای الهی آنکه، از سویی نمی‌دانیم واقعاً چه چیزی برای ما بهتر و سودمندتر است و از سوی دیگر، خداوند را مهربان‌ترین فرد به خودمان می‌دانیم. پس اطمینان داریم که آنچه او برای ما می‌خواهد بهترین خواسته است. حتی فرمان‌های الهی نیز به سود خود ما هست وگرنه خداوند نیازی به اطاعت ما ندارد. نکته جالب این است که رضایت بین بنده و معبود همیشه دو سویه بوده، چنانکه امیرالمؤمنین(علیه السلام) در این باره می‌فرمایند: «مَنْ أَرَادَ مِنْكُمْ أَنْ يَعْلَمَ كَيْفَ مَنْزِلَتُهُ عِنْدَ اللَّهِ فَلْيَنْظُرْ كَيْفَ مَنْزِلَةُ اللَّهِ مِنْهُ عِنْدَ الذُّنُوبِ كَذَلِكَ تَكُونُ مَنْزِلَتُهُ عِنْدَ اللَّهِ تَبَارَكَ وَ تَعَالَى؛ [2] هر کس از شما که می خواهد جایگاه و منزلت خود را در نزد خداوند بداند، پس باید ببیند که جایگاه و منزلت خداوند در آن هنگام که به گناهی می رسد چگونه است. جایگاه او نزد خداوند تبارک و تعالی، به همان مقدار است که جایگاه خداوند در نزد او است.» آری! میزان رضایت ما از خدا، بارها مورد آزمایش قرار گرفته و محک می‌خورد.
رضایت از رزق و روزی
رضایت از خدا، در کارهای مختلف نمایان می‌شود. یکی از مهمترین بزنگاه‌های سنجش میزان رضایت از خدا، هنگام روبرو شدن با اختلاف در رزق و معیشت است. امام سجاد(علیه السلام) در نیایش سی و پنجم صحیفه سجادیه به خوبی این مسأله را کالبدشکافی و بیان کرده است. می‌فرماید: «الْحَمْدُ لِلَّهِ رِضًى بِحُكْمِ اللَّهِ، شَهِدْتُ أَنَّ اللَّهَ قَسَمَ مَعَايِشَ عِبَادِهِ بِالْعَدْلِ، وَ أَخَذَ عَلَى جَمِيعِ خَلْقِهِ بِالْفَضْلِ اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ، وَ لَا تَفْتِنِّي بِمَا أَعْطَيْتَهُمْ، وَ لَا تَفْتِنْهُمْ بِمَا مَنَعْتَنِي فَأَحْسُدَ خَلْقَكَ، وَ أَغْمَطَ حُكْمَكَ؛ [3] سپاس خداى را به عنوان رضا و خشنودى به حکمش، گواهى مىدهم که خداوند معیشت بندگانش را به آیین عدالت تقسیم کرد، و بر تمام مخلوقاتش راه فضل و احسان پیش گرفت. بارالها بر محمد و آلش درود فرست، و مرا به سبب آنچه به آنان مرحمت فرمودى آزمایش مکن، و ایشان را به آنچه از من بازداشتهاى میازماى، تا مبادا به آنان حسد برم، و حکم حضرتت را سبک شمارم.»
خدا را اذیت نکن
هیچ کس نمی‌تواند خدا را اذیت کند. تنها آیه‌ای که به اذیت شدن خدا اشاره دارد، در مقام احترام به پیامبرش است. می‌فرماید: « إِنَّ الَّذينَ يُؤْذُونَ اللَّهَ وَ رَسُولَهُ لَعَنَهُمُ اللَّهُ فِي الدُّنْيا وَ الْآخِرَةِ وَ أَعَدَّ لَهُمْ عَذاباً مُهيناً؛ [4] بىگمان، كسانى كه خدا و پيامبر او را آزار مىرسانند، خدا آنان را در دنيا و آخرت لعنت كرده و برايشان عذابى خفّتآور آماده ساخته است.» هر كس قصد سويى نسبت به رسول كند، در حقيقت نسبت به خدا هم كرده، چون رسول بدان جهت كه رسول است، هدفى جز خدا ندارد، پس هر كس او را قصد كند، چه به خير و چه به سوء، خدا را قصد كرده است. [5] تنها آزار رساندن به پیامبر خدا، در حد آزار رساندن به خدا محسوب نمی‌شود، بلکه آزار هر مؤمنی اینچنین است. چرا که آزاررساندن به مؤمن، به معنای آزار رساندن به پیامبر است. رسول گرامی اسلام(صلّی الله علیه و آله) می‌فرمایند: «مَنْ آذَى مُؤْمِناً فَقَدْ آذَانِي وَ مَنْ آذَانِي فَقَدْ آذَى اللَّهَ وَ مَنْ آذَى اللَّهَ فَهُوَ مَلْعُونٌ فِي التَّوْرَاةِ وَ الْإِنْجِيلِ وَ الزَّبُورِ وَ الْفُرْقَان؛ [6] هر كس مؤمنى را اذيت كند مرا اذيت كرده است و هر كس مرا آزار دهد خداوند را آزار داده است و هر كس خداوند را اذيت كند در تورات و انجيل و زبور و فرقان ملعون مىباشد.» از خدا می‌خواهیم که هر آنچه موجب آزار به پیامبرش می‌شود را از ما دور کند و می‌گوییم: «وَ أَعُوذُ بِكَ مِمَّا يُؤْذِيكَ؛ [7] و به تو پناه مىبرم از آنچه تو را ناپسند است.»
توفیق به معنای واقعی
معنای حقیقی انسان موفق، کسی است که بتواند فرمان‌های الهی را اطاعت، و از انجام آنچه نهی کرده است خودداری کند. امام صادق(علیه السلام) در این باره می‌فرمایند: «إِذَا فَعَلَ الْعَبْدُ مَا أَمَرَهُ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ بِهِ مِنَ الطَّاعَةِ كَانَ فِعْلُهُ وِفْقاً لِأَمْرِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ سُمِّيَ الْعَبْدُ بِهِ مُوَفَّقاً وَ إِذَا أَرَادَ الْعَبْدُ أَنْ يَدْخُلَ فِي شَيْءٍ مِنْ مَعَاصِي اللَّهِ فَحَالَ اللَّهُ تَبَارَكَ وَ تَعَالَى بَيْنَهُ وَ بَيْنَ تِلْكَ الْمَعْصِيَةِ فَتَرَكَهَا كَانَ تَرْكُهُ لَهَا بِتَوْفِيقِ اللَّهِ تَعَالَى ذِكْرُه؛ [8] هر گاه بنده آنچه را كه خداى عز و جل او را به آن امر فرموده از طاعت بجا آورد كردارش با امر خداى عز و جل موافق باشد و بنده به آن موفق ناميده شود و چون بنده اراده كند كه در چيزى از معصيت‌هاى خدا داخل شود و خداى تبارك و تعالى در ميانه او و آن معصيت حائل و مانع شود و بنده آن معصيت را ترك كند تركش كه آن را واگذاشته و نكرده بتوفيق خداى متعال باشد.» به همین جهت است که برای موفقیت خود دعا می‌کنیم و عرض می‌کنیم: «وَ أَسْأَلُكَ التَّوْفِيقَ فِيهِ لِأَنْ أُطِيعَكَ وَ لاَ أَعْصِيَكَ؛ [9] و از تو توفيق مىخواهم كه در اين روز همه را به فرمان تو باشم و هيچ نافرمانى نكنم.»
افتخار گدایی در بارگاه محبوب
گدایی کردن، خواری و ذلّت است مگر گدایی از درگاه خدای متعال که موجب افتخار هر بنده‌ای است که بتواند از خدایش چیزی بخواهد. زیرا همه، محتاج خدا هستند و اگر کسی از خدا درخواست نمی‌کند ضرر کرده است. پس، او را صدا می‌زنیم و می‌گوییم: «يَا جَوَادَ السَّائِلِين؛ [10] اى جود و عطا بخش سؤال كنندگان.»
پی‌نوشت
[1]. مفاتیح الجنان، دعای روز بیست و چهارم ماه رمضان.
[2]. محمد بن علی ابن‌بابویه، الخصال (جماعة المدرسين في الحوزة العلمیة بقم، مؤسسة النشر الإسلامي: قم، ۱۴۱۶)، ج 2, 617.
[3]. صحیفه سجادیه، نیایش سی و پنجم.
[4]. سوره احزاب، آیه 57.
[5]. محمد حسین طباطبایی، تفسیر المیزان (ترجمه) (جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، دفتر انتشارات اسلامی: قم، ۱۳۷۸)، ج 16, 508.
[6]. محمد بن محمد شعیری، جامع الأخبار (المطبعة الحيدرية: نجف اشرف، بی‌تا)، 147.
[7]. مفاتیح الجنان، دعای روز بیست و چهارم ماه رمضان.
[8]. محمد بن علی ابن‌بابویه، التوحيد (صدوق) (جماعة المدرسين في الحوزة العلمیة بقم، مؤسسة النشر الإسلامي: قم، ۱۴۱۶)، 242.
[9]. مفاتیح الجنان، دعای روز بیست و چهارم ماه رمضان.
[10]. همان.
رضایت خدا از ما و رضایت ما از خدا، مقامی بسیار عظیم است که باید برای آن تلاش کنیم. اطاعت همه فرمان‌های الهی، و پرهیز از نزدیک‌شدن به خط قرمزهای الهی، توفیق واقعی است و چنین کسی انسان موفق حقیقی است.