-لذّتهای صحیح دنیوی، از اموری هستند که با انجام کارهایی، میتوان به آنها دست یافت و زندگی را با آنها زیبا کرد.
لذت، یکی از امور و حالات مورد طبع و علاقه انسان است که بنابر تعریفی که ابن سینا از آن داشته و آن را اینگونه تعریف کرده:
«لذت یک نوع رسیدن و ادراک است که از رسیدن به چیزی که برای ادراک کننده کمال و خیر است -از آن جهت که کمال و خیر است- حاصل میگردد» [1]
میشود ادعا کرد هر انسان سالمی که غرایضی طبیعی دارد را میتوان موجودی لذّت خواه دانست و این مطلب که انسان، علاقه به یافتن و دسترسی به لذایذ دارد را نمیتوان انکار کرد، خصوصیتی که در تمامی انسانها کم و یا زیاد وجود دارد و برای رسیدن به لذت مورد نظر تا آنجا که بتوانند سعی و تلاش خواهند داشت. از همین رو است که خداوند این میل به لذتخواهی را سرکوب نکرده و در توصیف سرای جاودان، به انواع مختلفی از لذایذ اشاره کرده [2] تا تسکینی محسوب شود برای سختیهای موجود در زندگی دنیوی.
بعد از ذکر اصل مقبولیت لذایذ باید اشاره کرد که بر اساس اندیشههای دینی، انسان صالح، دستیابی به لذایذ را منحصر در این دنیا و یا منحصر در آن دنیا نمیکند، بلکه با رعایت تمامی جوانب و چارچوبهای موجود، خیر و لذّت را در هر دو دنیا جستجو و از خداوند متعال درخواست میکند تا به زیباییها و خیرات و لذّتهای هر دو دنیا دست پیدا کند! [3]
بیشک یکی از لذّتهای زندگی دنیوی را میتوان ازدواج و بودن در کنار همسری که مکمّل زندگی و بالی برای پرواز مادّی و معنوی محسوب میشود دانست. [4] اقدامی که انسان با آن میتواند به بسیاری از لذایذ صحیح مادّی [5] و معنوی [6] دست یابد؛ منتها نباید فراموش کرد که رسیدن به لذّت و برکت حقیقی حاصل نخواهد شد مگر با مدیریت صحیح زوجین با یکدیگر.
در روایتی زیبا حضرت علی (علیه السلام) یکی از اسباب مهم تحقّق خوشبختی و عشق، و درنتیجه لذت بردن از زندگی را بیان میفرمایند، سببی که اگر به درستی محقّق شود زندگی سرشار از زیبایی و صفا خواهد شد! عاملی به ظاهر ساده اما گرهگشا و کلیدی، و آن سبب چیزی نیست مگر خوش رفتاری با همسر؛ در این روایت حضرت میفرمایند: «با همسرت خوشرفتار باش تا زندگىات با صفا گردد.» [7]
بیشک اگر روحیه خوشبرخوردی و احترام، و اجابت خواستههای عاطفی زوجین، با بکارگیری چاشنیها و ترفندهای عاطفی و احساسی در محیط خانه حاکم شود امکان بهرهمندی از لذایذ حقیقی زندگی مشترک و به طبع آن رسیدن به سایر لذتهای مادّی و معنوی فراهم خواهد شد، لذتی که انسان را میتواند به تمام خواستههایش برساند.
طاهر قلیزاده محمدی کارشناس امور مذهبی و مشاور خانواده
پینوشت:
[1] «إنّ اللّذه هي إدراک و نیل لوصول ما هو عند المدرك کمال» (نمط هشتم از الاشارات و التنبيهات، 3، 337)
[2] از باب نمونه خداوند در توصیف زندگی اخروی برای انسانهای صالح اینگونه بیان میفرماید: «يُطَافُ عَلَيهِْم بِصِحَافٍ مِّن ذَهَبٍ وَ أَكْوَابٍ وَ فِيهَا مَا تَشْتَهِيهِ الْأَنفُسُ وَ تَلَذُّ الْأَعْينُُ وَ أَنتُمْ فِيهَا خَلِدُونَ [زخرف/ 71] ظرفهايى از طلا و جامهايى گرداگرد آنان مىگردانند، و در آنجا آنچه دلها مىخواهد و چشمها از آن لذّت مىبرد آماده است، و شما [اى پرهيزكاران!] در آن جاودانهايد»
[3] «وَ مِنْهُمْ مَنْ يقُولُ رَبَّنَا آتِنَا فِي الدُّنْيا حَسَنَةً وَ فِي الْآخِرَةِ حَسَنَةً وَ قِنَا عَذَابَ النَّارِ (بقره/ 201) و بعضی میگويند: پروردگارا! به ما، در دنيا نيکی عطا کن! و در آخرت نيز نيکی مرحمت فرما! و ما را از عذاب آتش نگاه دار!»
[4] «وَ مِنْ آياتِهِ أَنْ خَلَقَ لَكُمْ مِنْ أَنْفُسِكُمْ أَزْوَاجًا لِتَسْكُنُوا إِلَيهَا وَ جَعَلَ بَينَكُمْ مَوَدَّةً وَ رَحْمَةً إِنَّ فِي ذَلِكَ لَآياتٍ لِقَوْمٍ يتَفَكَّرُونَ [روم/ 21] و از نشانههای او اينکه همسرانی از جنس خودتان برای شما آفريد تا در کنار آنان آرامش يابيد، و در ميانتان مودت و رحمت قرار داد؛ در اين نشانههايی است برای گروهی که تفکر میکنند!»
[5] «وَ أَنْكِحُوا الْأَيامَى مِنْكُمْ وَ الصَّالِحِينَ مِنْ عِبَادِكُمْ وَ إِمَائِكُمْ إِنْ يكُونُوا فُقَرَاءَ يغْنِهِمُ اللَّهُ مِنْ فَضْلِهِ وَ اللَّهُ وَاسِعٌ عَلِيمٌ [نور/ 32] مردان و زنان بیهمسر خود را همسر دهيد، همچنين غلامان و کنيزان صالح و درستکارتان را؛ اگر فقير و تنگدست باشند، خداوند از فضل خود آنان را بینياز میسازد؛ خداوند گشايشدهنده و آگاه است!»
[6] «قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَ آلِهِ وَ سَلَّم إِذَا تَزَوَّجَ الرَّجُلُ أَحْرَزَ نِصْفَ دِينِهِ؛ (مستدرک الوسائل، ج ۱۴، ص ۱۵۴) کسی که ازدواج کند، نصف دینش را حفظ کرده است.»
[7] «أَحسِنِ الصُّحبَةَ لَها فَيَصفُوَ عَيشُکَ» (من لايحضره الفقيه، ج4، ص392)