سیره امام زمان هنگام ظهور

روش امام زمان (علیه‌السلام) همان سیره پیامبر (صلی‌الله علیه و آله)
روایات و قرائن مختلفی وجود دارد که سیره حضرت مهدی (علیه‌السلام) به طور دقیق، همان روش و سیره پیامبر اکرم (صلی‌الله علیه و آله)،[1] امامان (علیهم‌السلام)[2] و حتی پیامبران قبل (علیهم‌السلام)[3] است؛ زیرا ایشان زنده‌کننده سنت و سیره نبوی خواهد بود و بدون شک آیینه تمام‌نمای علمی و عملی رسول خدا (صلی‌الله علیه و آله) خواهد بود.[4] به این نکته نیز باید دقت شود که پیامبر و ائمه علیهم السلام به دلیل محدودیت‌ها و موانع تحمیل شده از سوی دشمنان، نتوانستند تمام اهداف خود را محقق کنند[5] ولی همه این محدودیت‌ها و موانع، از سر راه امام زمان (علیه‌السلام) برداشته می‌شود.[6]

تنافی ظاهری بین روایات
در نگاه ابتدایی برخی روایات وجود دارد که سیره و روش امام زمان (علیه‌السلام) را غیر از سیره و روش پیامبر (صلی‌الله علیه و آله) و سایر ائمه معرفی می کند. از جمله آن‌ها این روایت است:

«عَنْ زُرَارَةَ عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ (علیه السلام) قَالَ: قُلْتُ لَهُ صَالِحٌ مِنَ الصَّالِحِينَ سَمِّهِ لِي أُرِيدُ الْقَائِمَ ع فَقَالَ اسْمُهُ اسْمِي قُلْتُ أَ يَسِيرُ بِسِيرَةِ مُحَمَّدٍ (صلی الله علیه و آله) قَالَ هَيْهَاتَ هَيْهَاتَ يَا زُرَارَةُ مَا يَسِيرُ بِسِيرَتِهِ‏ قُلْتُ جُعِلْتُ فِدَاكَ لِمَ؟ قَالَ إِنَّ رَسُولَ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) سَارَ فِي أُمَّتِهِ بِالْمَنِّ كَانَ يَتَأَلَّفُ النَّاسَ وَ الْقَائِمُ يَسِيرُ بِالْقَتْلِ بِذَاكَ أُمِرَ فِي الْكِتَابِ الَّذِي مَعَهُ أَنْ يَسِيرَ بِالْقَتْلِ وَ لَا يَسْتَتِيبَ أَحَداً وَيْلٌ لِمَنْ نَاوَاهُ؛[7] زراره می‌گوید: به امام باقر (عليه‌السّلام) عرض كردم: صالحى از صالحان را برايم نام ببر و منظورم حضرت قائم (عليه‌السّلام) بود، پس فرمود: اسم او اسم من است، عرض كردم: آيا همچون رفتار حضرت محمّد (صلّى اللَّه عليه و آله) رفتار مى‌‏كند؟ فرمود: هرگز هرگز! اى زراره! رفتار او را پيش نمى‏‌گيرد، عرض كردم: فدايت شوم براى چه؟ فرمود: همانا رسول خدا (صلّى‌اللَّه عليه و آله) در امّت خود چنان رفتار مى‌‏كرد كه توأم با بخشش (عفو و منّت) بود و دل‌هاى مردم را به خود جذب مى‌‏نمود يعنى با مهر رفتار مى‌‏كرد، ولى رفتار قائم با جنگ است؛ زيرا در كتابى كه به همراه دارد مأمور شده است كه با كشتار رفتار كند و از كسى توبه نپذيرد، واى بر كسى كه با او دشمنى كند و به ستيز برخيزد.»

از اینگونه روایات، معلوم می‌شود که تفاوت‌هایی بین سیره امام مهدی (علیه‌السلام) و سائر پیامبران و امامان وجود دارد که برای روشن شدن مطلب به برخی از آن‌ها اشاره می‌شود:

1. پیامبر در صدد جمع بین دل‌های مردم بود، در نتیجه در مقابل دشمنان با بخشش، گذشت و منت رفتار می‌کرد.[8]
2. امیر المومنین (علیه السلام) برای حفظ دین، با منت و نرمی با دشمنان رفتار می‌کرد؛ زیرا در دولت آن‌ها قرار گرفته بود. ولی دشمنان در زمان امام مهدی (علیه‌السلام) دولت ندارند.[9]
3. امام زمان (علیه‌السلام) بر خلاف دیگر معصومان، نیازی به اقامه بینه ندارد و مانند حضرت داود (علیه‌السلام) حکم می‌کند. از بینه سوال نمی‌کند. احتیاج به شاهد ندارد؛ زیرا خداوند احکام واقعی را به او الهام می‌کند. دوستان را از دشمنان تشخیص می‌دهد.[10] به عدل حکم می‌کند و حق هر کسی را به او می دهد. جور در ايام او برطرف شود و راه‌ها به دولت او امن گردد و زمين بركات خود را بیرون آرد و هر حقی را به اهلش برمی‌گرداند.[11] این نه تنها نقطه ضعف حکومت حضرت نیست بلکه نقطه‌ قوت حکومت اوست؛ زیرا تمام جزئیات حکومت امام زمان (علیه‌السلام) از جانب خداوند است.

نتیجه
امام مهدی (علیه السلام) مطابق سیره و روش پیامبر (صلی‌الله علیه و آله) عمل می‌کند با این تفاوت که فقط روش حضرت در مقابل دشمنان عوض می‌شود. ولی نرمی و عطوفت در مقابل مردم همان رحمت و عطوفت پیامبر (صلی‌الله علیه و آله) است؛ زیرا در روایات امام زمان (علیه السلام) نیز «رحمت للعالمین» خطاب شده است.[12] پس قتل‌ها و خشونت‌هایی که در برخی روایات مطرح است فقط در مقابل دشمنان خدا و کسانی است که کمر به جنگ با او بسته اند و حضرت نیز چندین بار آن‌ها را از ظلم و ستم برحذر می‌دارد و بعد از نصیحت و اتمام حجت، رفتارش را با آنها تغییر می‌دهد.[13]

پی نوشت
[1]. الغیبة، نعمانی، ص164.
[2]. کافی، کلینی، ج1، ص411.
[3]. الغیبة، طوسی، ص474.
[4]. الغیبة، نعمانی، ص164.
[5]. کمال الدین، صدوق، ص480.
[6]. نوادر الاخبار، ص225.
[7]. الغیبة، نعمانی، ص231.
[8]. الغیبة، نعمانی، ص231.
[9]. کافی، ج5، ص33.
[10]. کافی، ج1، ص397.
[11]. الارشاد، شیخ مفید، ج2، ص386.
[12]. کافی، ج1، ص528.
[13]. کمال الدین، ج 2 ص 649.