حضرت معصومه تنها امامزاده ی است که زیارتنامه ای از طرف امام معصوم نقل شده است که نشان فضیلت زیارت واز لزوم شناخت جایگاه حضرت معصومه والگو گرفتن آن بزرگوار در مسیر زندگی می باشد بنابراین ما دراین مقاله به سه شاخصه ای مهم از ابعاد تربیتی که عبارت از ولایت مداری ، مقام شفاعت ودعا اشاره می کنیم
حضرت فاطمه معصومه سلام‌الله‌علیها تنها امامزاده‌ایست که برای ایشان از سوی امام معصوم علیه‌السلام، زیارتنامه نقل شده است که این مسئله، حکایت از جایگاه والای ایشان دارد. در این مقاله به ابعاد مختلف شخصیتی، اخلاقی، تربیتی و عرفانی حضرت فاطمه معصومه سلام‌الله‌علیها خواهیم پرداخت.
جایگاه و فضلیت حضرت فاطمه معصومه سلام‌الله‌علیها
در حدیث مشهوری از امام جعفر صادق علیه‌السلام، از دفن پیکر مطهر حضرت فاطمه معصومه سلام‌الله‌علیها در قم خبر داده و در این‌باره فرموده‌اند: «آگاه باشید که مکه، حرم خدا است ...؛ همانا قم، کوفه کوچک است و سه در از درهای هشت‌گانه بهشت به‌سوی قم گشوده می‌شود. به زودی بانویی از تبار من در قم دفن می‌گردد و نام او فاطمه، دختر موسی است و با شفاعت او، همه شیعیان من داخل بهشت خواهند شد.»[1] امام رضا علیه‌السلام در فضیلت زیارت این بانوی بهشتی فرمود: «مَنْ زَارَهَا فَلَهُ الْجَنَّةُ؛ هرکس او را زیارت کند، بهشت بر اوست.»[2]
در اینجا به چند نمونه از ابعاد شخصیتی حضرت فاطمه معصومه سلام‌الله‌علیها که در زیارتنامه آن حضرت از لسان امام معصوم بیان شده است، بیان می‌کنیم.
ولایت‌مداری
یکی از امور تربیتی که در زیارت حضرت فاطمه معصومه سلام‌الله‌علیها به آن اشاره شده است، ولایت‌مداری است. در فرازی از زیارتنامه حضرت معصومه سلام‌الله‌علیها چنین می‌خوانیم: «السَّلامُ عَلَیکَ یا بِنتَ وَلِیِّ اللهِ، السَّلامُ عَلَیکَ یا اُختَ وَلِیِّ اللهِ، السَّلامُ عَلَیکَ یا عَمَّةَ وَلِیِّ اللهِ.» در این فراز از زیارت، اشاره به ولی الله بودن پدر، برادر و برادرزاده ایشان شده است. حضرت فاطمه معصومه سلام‌الله‌علیها است همیشه در مدار ولایت حرکت می‌کرد؛ در زمان پدر بزرگوارش امام کاظم علیه‌السلام، حضرت معصومه سلام‌الله‌علیها، مرجع علمی برای شیعیان بودند؛ در کنار پدر بزرگوارشان مشکلات علمی و فقهی مردم را با علم وسیعی که داشتند حل می کرد و بعد از شهادت پدر بزرگوارش نیز برای حمایت از امام خویش، از مدینه به سوی توس حرکت کرد و در این مسیر به تبلیغ دین پدرانش پرداخت و علت هجرت ایشان، دفاع از ولایت بود که به همین خاطر دشمنان اهل بیت علیهم‌السلام، ایشان را در ساوه محاصره کردند و اقوام او را به شهادت رساندند. حضرت معصومه علیها‌سلام، در این مسیر مریض شد؛ به همین دلیل ایشان به قم که شهر دوستداران اهل‌بیت علیهم‌السلام بود آمد و همان‌جا وفات کرد.
مقام شفاعت
شفاعت شامل حال چه کسانی می‌شود؟ آیا حضرت فاطمه معصومه سلام‌الله‌علیها همه را شفاعت می‌کند؟
حضرت فاطمه معصومه سلام‌الله‌علیها، تنها زنی است که چه از لحاظ علمی و چه از حیث عرفانی، شباهت فراوانی به حضرت فاطمه زهرا سلام‌الله‌علیها دارد؛ بنابراین خداوند متعال به خاطر مقام علمی و عرفانی حضرت، او را جزو شافعین قرار داده است. از این جهت است که امام رضا علیه السلام در مقام شفاعت حضرت فرمودند: «مَنْ زارَها عارِفاً بِحَقِّها فَلَهُ الْجَنَّةُ؛ کسی که فاطمه معصومه سلام‌الله‌علیها را زیارت کند، در حالی که حق او را بشناسد، بهشت برای او است.»[3] یا در فرازی از زیارت می‌خوانیم که «یا فاطِمَةُ اشفَعی لَنا فِی الجَنَّةِ فَإنَّ لَکِ عِندَاللهِ شَأناً مِنَ الشَّأنِ؛ ای فاطمه ما را در بهشت شفاعت کن؛ همانا تو در نزد خداوند مقام بلندی داری.»
حال سوال اینجاست که حضرت معصومه سلام الله علیها چه کسانی را شفاعت می کند؟ آیا صرف زیارت حضرت، ضامن بهشت است؟
اگر به زیارت بزرگان دین توجه کنیم علاوه بر ارتباط قلبی، مسیر زندگی صحیح را می توانیم از آن ها بیاموزیم. هدف از زیارت هم همین است که این بزرگان به ما آموخته اند و آن، بودن در صراط مستقیم، شهادت به خدا، پیامبر صلوات الله‌علیه و اهل‌بیت علیهم‌السلام، پیروی از سیره اهل بیت علیهم‌السلام، الگو گیری از آن‌ها در جهت فلاح و رستگاری است. بنابراین در این زیارت هم امام رضا علیه‌السلام، شفاعت حضرت معصومه سلام‌الله‌علیها را فقط شامل کسانی می‌داند که عارف به حق حضرت معصومه سلام‌الله‌علیها باشد؛ به این معنا که حضرت معصومه سلام الله علیها به حق بودند و در همان مسیری که پدرانش در آن مسیر بوده‌اند (یعنی اسلام ناب محمدی، محبت به پیامبر و اولاد او و دشمنی با خاندان پیامبر صلوات الله علیهم) قرار داشته است.
بنابراین شفاعت شامل کسانی می‌شود که به جایگاه و معرفت حضرت معصومه سلام‌الله‌علیها، ایمان داشته باشد. از این جهت، کسانی که زیارت حضرت معصومه سلام‌الله‌علیها را بخوانند ولی در مسیر غیر الهی قرار بگیرند، در زندگی از گناه و ظلم به دیگران دوری نکنند و به قیودات شرعی پایبند نباشند، طبیعتاَ مورد شفاعت حضرت معصومه سلام‌الله‌علیها قرار نمی‌گیرند.
دعاکردن
دعا کردن و خواستن از خداوند متعال یکی از خصوصیات انسان مؤمن می‌باشد؛ بنابراین خداوند متعال در قرآن کریم می‌فرماید: «قُل ما یَعبَاُ بِکُم رَبِّ لَولا دُعاؤُکُم؛ بگو اگر دعایتان نمی‌بود، خدا به شما توجهی نمی‌کرد.»[4] یکی از ابعاد زیارت تربیتی حضرت فاطمه معصومه سلام الله‌علیها، دعا کردن، خواستن از خداوند متعال می‌باشد؛ در این زیارت به آن اشاره شده است: « یا فاطِمَةُ اشفَعِی لَنا فِی الجَنَّةِ فَإنَّ لَکِ عِندَ اللهِ شَأناً مِنَ الشَّأنِ.» در آخر از خداوند متعال استمداد می‌کنیم که بعد از شناخت و معرفت جایگاه حضرت معصومه سلام‌الله‌علیها، دعاهای ما را به حق حضرت معصومه سلام‌الله‌علیها، مستجاب کند و ما را مشمول شفاعت حضرت قرار دهد.
پی‌نوشت:
[1]. مستدرک الوسائل، ج1، ص 57، ح 12196.
[2]. کامل الزیارات، ص536، ح 826.
[3]. بحارالانوار، ج 102، ص 226.
[4]. فرقان، 77.
زیارتنامه حضرت معصومه یک کتابخانه ای از زندگی است که می توان باالگو گرفتن از زندگی معنوی آن بزرگوار در مسیر الهی قرار بگیریم وخود وخانواده را از انحرافات اعتقادی واخلاقی دور کنیم.