طلبه‌ها متکفل بخش روحانی انسان، طبیبانی هستند که با ترمیم روحانیت جامعه، به تمام بخش های جامعه خدمت می‌کنند.
انسان متشکل از دو بُعد جسمانی و روحانی است و طبق آیات و روایات فراوانی اصالت با بُعد روحانی انسان است، به همین منظور بیشتر دستورات اسلام بر اساس بعد روحانی بنا نهاده شده است.
دو بعدی بودن انسان در قرآن
این حقیقت را خداوند متعال به روشنی بیان فرموده است. قرآن کریم بعد از بیان مراحل آفرینش انسان، می‌فرماید: «... فَخَلَقْنَا الْمُضْغَةَ عِظاماً فَكَسَوْنَا الْعِظامَ لَحْماً ثُمَّ أَنْشَأْناهُ خَلْقاً آخَرَ فَتَبارَكَ اللَّهُ أَحْسَنُ الْخالِقين؛[1] ... و مضغه را بصورت استخوان‌هايى درآورديم؛ و بر استخوان‌ها گوشت پوشانديم؛ سپس آن را آفرينش تازهاى داديم؛ پس بزرگ است خدايى كه بهترين آفرينندگان است!»
در این آیه به دو بُعد انسان تصریح کرده است. بخش جسمانی که آفرینش او از گوشت و استخوان و... است و بخش دیگر همان آفرینش تازه اوست که در سوره حجر، آن را بُعد روحانی انسان نامیده است. «فَإِذا سَوَّيْتُهُ وَ نَفَخْتُ فيهِ مِنْ رُوحي فَقَعُوا لَهُ ساجِدينَ؛[2] هنگامى كه كار آن را به پايان رساندم، و در او از روح خود (يك روح شايسته و بزرگ) دميدم، همگى براى او سجده كنيد!»
طلبه؛ متخصص بعد روحانیت انسان
بین روح و جسم، ارتباط عمیق و متقابل وجود دارد. پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) در این باره فرمودند: «إذا طابَ قلبُ المَرءِ طابَ جَسَدُهُ و إذا خَبُثَ القلبُ خَبُثَ الجَسَدُ؛[3] هر گاه دل انسان پاك شود، بدنش نيز پاك گردد و هر گاه دلش ناپاك شود، بدنش نيز ناپاك گردد.»
و از آنجا که انسان برای باقی ماندن آفریده شده است نه برای از بین رفتن،[4] پس اصالت با روح است؛ زیرا جسم از بین می‌رود ولی آنچه باقی می‌ماند روان و روح انسان است، پس انسان باید سرمایه‌گذاری بیشتری برای روح داشته باشد، از طرفی تمام معارف مربوط به بخش روحانی انسان، در قرآن و روایات اهل بیت (علیهم السلام) است، متخصص و طبیب این بعد روحانی و معنوی انسان را غالبا طلبه‌ها بر عهده دارند؛ زیرا همین علم است که انسان را با سرچشمه معارف آشنا می‌کند.
طلبگی استمرار حرکت انبیاء
خداوند در سوره مبارکه جمعه می‌فرماید: «يَتْلُو عَلَيْهِمْ آيَاتِهِ وَيُزَكِّيهِمْ وَيُعَلِّمُهُمُ الْكِتَابَ وَالْحِكْمَةَ؛[5] پیامبر آیات خدا را بر آنان تلاوت مى‌کند و آنان را به وسیله کارهاى شایسته و اخلاق نیکو رشد می‌دهد و قرآن و معارف آن را به ایشان می‌آموزد» امام رضا (علیه السلام) برای کسانی که این وظیفه را به عهده می‌گیرند و علوم قرآن و اهل بیت (علیهم السلام) را به مردم یاد می‌دهند دعا می‌کند.[6] اینها کسانی هستند که رسالت‌ها و معارف الهی را در بین مردم تبلیغ می‌کنند و از هیچ کسی غیر از خدا هراسی ندارند.[7]
خداوند متعال در قرآن کریم نیز درجات اهل علم را دو چندان دانسته است. «یَرْفَعِ اللَّهُ الَّذِينَ آمَنُوا مِنكُمْ وَالَّذِينَ أُوتُوا الْعِلْمَ دَرَجَاتٍ؛[8] خداى تعالى مؤمنين را به يك درجه، و علم داده شدگان را به چند درجه برترى داده است؛ زیرا سختی، وسعت و اثرگذاری آن بیشتر است. هر چند ناسپاسی مردم نیز در این زمینه بیشتر است، همانطور که خداوند متعال فرمود: «وَ قَليلٌ مِنْ عِبادِيَ الشَّكُورُ؛[9] و بندگان شکرگذار من اندک هستند.»
طلبگی، سرآمد همه تخصص ها
ارزش طلبگی و دانش دین را کسانی می‌دانند که عمری با آن زیسته و با هدف آفرینش انسان آگاهی دارند. مقام معظم رهبری با پرداختن به اینکه طلبه ها خود را برای کاری آماده می‌کنند که هیچ تخصصی جایگزین آن نیست در باره ارزش آن فرمودند: «اگر همه تخصص‌های مورد نیاز یک جامعه به بهترین شکل وجود داشته باشد؛ اما جامعه، دینی نباشد، آن ملت در دنیا و آخرت دچار خسران و مشکلات واقعی خواهد بود و این مسئولیت عظیم یعنی تبدیل جامعه به جامعه‌ای دینی، بر عهده علما، روحانیت و طلاب است.»[10]
این جمله به روشنی ارزش کار طلبه را بیان می کند؛ زیرا تاثیر طلبگی در فرد و جامعه از همه تخصص‌های موجود بیشتر است. آنها علاوه بر اینکه طبیبان روحانی و هدایتگران مردم هستند، هدایت بینشی و فکری، گرایشی و معنوی جامعه را نیز بر عهده دارند.
پی نوشت
[1]. سوره مومنون، آیه14.
[2]. سوره حجر، آیه29.
[3]. خصال، صدوق، ج1، ص31.
[4]. اعتقادات الامامیه، صدوق، ص47.
[5]. سوره جمعه، آیه2.
[6]. عیون اخبار الرضا علیه السلام، ج1؛ ص307.
[7]. سوره احزاب، آیه39.
[8]. سوره مجادله، آیه11.
[9]. سوره سبا، آیه13.
[10]. بیانات مقام معظم رهبری در جمع مدیران، مدرسان و طلاب حوزه علمیه تهران، تاریخ 25/02/1395.
قرآن کریم اصالت را با بعد روحانی انسان دانسته و سلامت روحی او را مهمتر از سلامت جسمانی او عنوان کرده است؛ زیرا به طور معمول سلامت روح، باعث سلامت جسم نیز می شود. طلبه ها و روحانیون عالم و مهذب نیز متکفل این بخش از انسان شده‌اند.