قانون ابتدایی اسلام در برخورد با شبهات، استدلال و برهان است ولی در مقابل برخی لجن پراکنی‌ها ابتدا باید برخورد تند و محکمی داشت.
اسلام دین وسط و اعتدال است، بر این اساس سفارش او نیز در برخورد با بیگانگان بر همین اساس نهاده شده، که نمونه‌های آن، در رفتار ائمه علیهم السلام دیده می‌شود.
درست است که اگر شخصی حرفی زد و یا شبهه‌ای را مطرح کرد به تعبیر قرآن کریم باید با احترام و ادب به پاسخ او پرداخت؛ ولی گاهی شخصی در جامعه و در بین جمعی، آن هم با ژست متخصص حرف اشتباهی را به خورد مردم می‌دهد در اینجا نیازمند برخورد متناسب است.
نوع برخوردهای قرآن
با رجوع به قرآن کریم و رفتارهایی که ائمه علیهم السلام داشتند معلوم می‌شود که گاه قرآن کریم، برخورد به مخاطب را با یک «سلام» تمام می‌کند.[1] یعنی با یک سلام از کنارش بگذر، یا اینکه در مقابل مخاطب جاهل، کلام درست و صحیح بیان کن، برخی نیز گفته‌اند که با بی اعتنایی از کنارش بگذر. گاه قرآن، به استدلال‌های محکم و برهانی سفارش می‌کند.[2]
برخورد ائمه علیهم السلام نیز، گاهی مانند امام صادق علیه السلام، با زندیقی چنان برخورد می‌کند که خود زندیق، امام را به این معنی ستوده است.[3]
ولی گاه نیازمند برخوردی محکم، تند و چکشی است؛ به خصوص اگر در بین جمعی باشد که دیگران او را الگو، یا از سخنان او سوء استفاده کنند. مانند برخی از برخوردهای امیر المومنین علیه السلام.[4]
بر این اساس باید گفت: درست است که سیره اهل بیت علیهم السلام و علمایی مانند شهید مطهری در پاسخ دادن به شبهات و سوالات دیگران، با استدلال، برهان و با آرامش و متانت بوده است؛ ولی این نکته را نیز باید دقت داشت که بستگی به شخص شبهه کننده نیز دارد؛ زیرا برخی از آنها مغرضانه و به دنبال دامن‌زدن به برخی جریان‌های منحرف در جامعه، شبهه پراکنی می‌کنند که در این صورت به یقین جواب کوبنده و تندی را می طلبد و این هیچگونه منافاتی با جواب‌های استدلالی و برهانی ندارد.
برخورد تند مانع رشد بی‌تفاوتی
از طرفی عدم برخورد تند با برخی مسائل، زمینه‌های بی‌تفاوتي، نسبت به برخی آسیب‌ها را در مردم فراهم می‌کند و پیداست که بی‌تفاوتی، از جمله آسیب‌های مهم در روابط انسانی است و مانع بزرگی در برابر ترویج سبک زندگی اسلامی به حساب می‌آید؛ زیرا از حساسیت مردم نسبت به آموزه های دین، می‌کاهد، به همین خاطر افراد جامعه با بی‌خیالی و بی‌توجهی، فقط به منفعت و لذّت شخصی خود می‌اندیشند و این همان خودمحوری و خودپرستی است که در دامنِ خود انواع تجاوزها، مظالم و سیئات اخلاقی را پرورش می‌داد.
پی نوشت
[1]. سوره فرقان، آیه63.
[2]. سوره نساء، آیه9.
[3]. بحار الانوار، مجلسی، ج10، ص203.
[4]. کافی، کلینی، ج1، ص75.