پدیده راهپیمایی اربعین ابعاد فرهنگی، سیاسی و.. مختلفی دارد که در این یادداشت به دو مورد از آنها خواهیم پرداخت.
حضور میلیونی در اربعین نشانه اوج‌گیریِ تفکر مبارزه
شاید بتوان گفت مهم‌ترین پیام پیاده‌روی اربعین، زنده بودن جریان مبارزه با دشمن باشد که هر ساله در این ایام به اوج خود می‌رسد.
اربعین فریاد مبارزه ابدی با ظلم است؛ همان مبارزه مقدسی که حضرت امام حسین علیه‌السلام در آن راه شهید شد. هر فردی که در این اجتماع حاضر می‌شود به تاسی از قیام عاشورا تفکر مبارزه با ظلم و جور را نمایندگی می‌کند. اربعین همان میدان مبارزه طلبی و شاخ‌به‌شاخ شدن با دشمنان دین و آزادگی است.
مقام معظم رهبری در این مورد می‌فرمایند: «این جمعیّتِ عظیمِ میلیونی از جاهای مختلف دنیا -چند میلیون نفر از ایران و میلیون‌ها نفر از خود عراق و از کشورهای دیگر- این حرکت عظیم، با وجود تهدیدهای تروریستی‌ای که همیشه وجود داشته و امروز هم وجود دارد، یک پدیده فوق‌العاده عظیمی است؛ خیلی مهم است. این نشان‌دهنده اوج گرفتن همین تفکّر مبارزه در راه خدا و در راه اسلام و آمادگی عمومی و همگانی در این راه است.» (1396/08/22)
شیعه با جهان بینی الهی که از اهل بیت به ارث برده است ارادت و لبیک به معصومین را بدون حضور پیوسته در میدان‌های مبارزه با یزیدیان زمان منتفی می‌داند. از همین روی تا زمانی که ظلم و ستم باشد شیعه در صف مقدم مقابله با آن خواهد بود. این روح حضور در میدان و لبیک گفتن به امام حسین است که تفکر شهادت در راه عزت و نفی ذلت را تا ابد در جهان اسلام زنده نگه می‌دارد.
پاسخی به نیاز دنیای اسلام
نکته مهم دیگری که مقام معظم رهبری درباره عظمت این پدیده بی‌نظیر می‌فرمایند، پاسخ به تشنگی جهان اسلام برای به راه افتادن چنین حرکت‌هایی است. «حماسه اربعین یک پدیده فوق‌العاده‌ای است که به لطف و فضل الهی در هنگامی که دنیای اسلام نهایت نیاز را به این‌چنین حماسه‌ای دارد، به وجود آمده است.» (1397/07/12)
در چند دهه اخیر دشمنان با تبلیغات سنگین و با کمک سران مرتجع منطقه، توطئه تفرقه و خشونت بین مسلمانان را کلید زده بودند و با به راه انداختن جریان‌هایی مثل داعش و القاعده به دنبال ساختن تصویری خشن و بی‌رحمانه از مسلمانان بودند که با به راه افتادن پیاده‌روی اربعین و جلوه‌های زیبای ایثار و همدلی مجددا روح مودت و اتحاد بر پیکره امت اسلامی دمیده شد.
دشمنان با حمایت‌های خود از جریانات تکفیری به دنبال نابودی بخشی از جامعه اسلامی از درون بودند که اجتماع عظیم حسینی آن را خنثی کرد.
در واقع هر مقطعی از تاریخ اسلام دشمنان پروژه‌های کلان برای نابودی آن تدارک دیده‌اند، تکیه به دستورات اهل بیت علیهم السلام امت اسلامی را نجات داده و نقشه‌های آنها را خنثی کرده است.