بررسی برنامه محبوب و پرمخاطب شهروند- مافیا
بهار سال ۱۹۸۶ میلادی "دیمیتری دیویدف" از کشور روسیه در دانشکده‌ی روانشناسی دانشگاه مسکو به ابداع این بازی پرداخت.
پس مدت نه چندن طولانی این بازی با استقبال و محبوبیت گسترده‌ای روبه رو شد.
در دهه ۹۰ میلادی این بازی به اروپا و آمریکا رسید و در این کشورها نیز طرفداران بسیاری پیدا کرد.
هدف دیویدف شبیه سازی برخورد بین اقلیت آگاه (مافیا) و اکثریت ناآگاه (شهروندان) برای آموزش روانشناسی به دانش آموزان دبیرستانی خود قلمداد شده است.
این بازی در اوائل دهه هشتاد وارد ایران شد و توانست محوبیت نسبی هم به دست آورد.
اما مهرماه 1398 بود که شبکه سلامت با تولید و پخش مسابقه‌ی شهروند - مافیا باعث شهرت و محبوبیت این بازی در ایران شد و امروزه در جمع خانواده‌ها، کافه‌ها و پارک‌ها جمعیت‌های متعددی دیده می‌شود که سرگرم به این بازی هستند.
فصل جدید این برنامه با تهیه کنندگی علیرضا سلطانی و اجرای علیرام نورایی به آنتن شبکه نسیم آمده است.
در این نوشته سعی کردیم به تاثیراتی که این بازی بر افراد اجتماع می‌گذارد بپردازیم:
به همه سوء ظن داشته باش، به هیچ کس اعتماد نکن:
شک و سوء ظن حالت مورد پسندی نیست. اساس روابط انسانی بر اعتماد تکیه می‌زند. روایت متعددی از ائمه هدی علیهم السلام آمده است که تاکید ویژه‌ای بر حسن ظن بین جامعه اسلامی کرده‌اند. برای مثال مولی امیرالمومنین علیه السلام می فرمایند:«حُسنُ الظَّنِّ راحَةُ القَلبِ وَ سَلامَةُ البَدَنِ» (خوش‌بینی، مایة راحتی جان و سلامتی تن آدمی است) (1)
و از آن طرف سوء ظن و بدگمانی را به شدت نهی کرده‌اند کما اینکه مولی متقیان می‌فرمایند: «شَرُّ النّاسِ مَنْ لایَثِقُ بِاَحَد لِسُوءِ ظَنِّهِ وَ لایَثِقُ بِهِ اَحَدٌ لِسُوءِ فِعْلِهِ; بدترین مردم کسى است که به خاطر سوءظن به هیچ کس اعتماد ندارد، و به خاطر اعمال بدش کسى به او اعتماد نمى کند».(2)
اما در بازی شهروند و مافیا دقیقا عکس این اتفاق رخ می‌دهد و به جزء مافیا که اقلیتِ آگاهِ بازی هستند دیگران از هویت یکدیگر باخبر نیستند و باید به یکدیگر سوء ظن داشته باشند.
القا حس سوء ظن و تاثیر آن برای رو ناخودآگاه آدمی از آثار بازی مافیاست علی الخصوص برای طیف جوانان و نوجوانان که قرار است آینده این جامعه باشند.
بنابراین یکی از آثار سوء این مسابقه، تقویت سوء ظن و تضعیف حسن ظن در جامعه است که خلاف دستورات دینی و اخلاقی است.
برای پیروزی باید دروغ گفت
دروغ در مافیا یک امر رایج و غیر قابل اجتناب است، دروغ‌های از پیش تعیین شده‌ای که باید برای رسیدن به پیروزی از آن استفاده کرد. در واقع در بازی مافیا برگ برنده در دست کسی است که بتواند دروغگوی بهتری باشد. از همین رو مافیا می‌کوشد که بازیکنان در دروغ‌گویی متبحر شوند. آن هم در حالی که یکی از ناپسندترین افعال در همه ادیان، آئین‌ها و مسالک دروغ‌گویی است.
به شک و ظن خود اعتماد کن
اساس بازی بازیکنانِ ناآگاهِ مافیا که همان شهروندان هستند، بر ظن است چرا که به جزء کارگاه بازی که می‌تواند استعلام بگیرد، از هویت دیگران اطلاعی ندارند. بنابراین اعتماد به ظن‌ها و شک‌ها در این بازی تقویت شده و به مرور باعث می‌شود استدلا‌ل‌ها دیگر تکیه بر واقع نداشته باشد و تکیه بر ظن و گمان، ضربه جدی به جوامع انسانی و اجتماع وارد می‌کند.
درست است که مافیا علاوه بر نکات منفی که برخی از آن‌ها ذکر شد نکات مثبتی چون تقویت اعتماد به نفس، کمک به رشد فن بیان، و ... نیز به همراه دارد ولیکن این نکات مثبت در مقابل تاثیرات مخرب آن قابل اعتنا نیست.
در نگاه کلی بازی مافیا جذابیت و سرگرمی قابل اعتنایی دارد ولیکن اعتیاد به آن می‌تواند خسارت‌های جدی به افراد و به تبع اجتماع وارد کند.
1 (شرح غرر، ج ٣، ص ٣٨٤)1:
2: (غررالحکم، جلد 6 ، صفحه 178 )