یکی از شروط تحقق اهداف دولت از برنامه جدید، تشکیل شبکه تسویه موثر در تجارت خارجی است. یعنی ارز حاصل از هر محصول صادراتیِ هر صادر کنندهای، باید در اختیار بانک مرکزی قرار بگیرد، تا این مرجع تصمیمگیری تعیین کند که در حال حاضر تامین کدامیک از اقلام برای کشور ضرورت دارد.
![](https://btid.org/sites/default/files/media/image/4338890.jpg)
یکی از ملاکهای موفقیت هر دولت در اذهان مردم، کنترل نرخ تورم است، لذا هیچ دولتی نمیخواهد در دوران مدیریتش، تورم جهش داشته باشد. بنابراین باتوجه به تاثیرگذاری مستقیم نرخ دلار با تورم، دولتها مخالف "جهش" نرخ دلار هستند.
اما اگر دولتها مخالف گرانی دلار هستند چرا چنین شاهد جهش قیمت دلار در بازار در دولتهای مختلف هستیم؟
حقیقت این است که جهش قیمت دلار را باید به چشم یک آشوب یا اغتشاش اقتصادی مشاهده کرد، که شعلههای ابتدایی آن توسط عدهای دلال فرصت طلب روشن میشود و بعد از آن با عملیات رسانهای دشمن و همراهی سایر دلالهای کف بازار و حتی برخی مردم کم کم تبدیل به آتشی بزرگ میشود، که زبانههای آن دامن گیر همه میشود. ناگفته پیداست که وقتی جمع زیادی از مردم سوار بر این موج میشوند و شروع به خرید دلار با قیمتهای بالا در کف بازارکنند، طبیعتاً تعیین نرخ دلار تا حدود زیادی از مدیریت دولت خارج میشود.
با این وصف دولت چه باید کند؟ برای کنترل نرخ دلار سه راه کار بیان میشود:
اول: مذاکره برای رفع تحریم.
سؤال اینجاست که طبق تجربه باید گفت: آیا طرف غربی حاضر به رفع موثر تحریمها میشود؟ سؤال مهمتر این است که آیا رفع تحریمها، میتواند مشکلاتی که بخاطر ضعف در سیستم وجود دارد را جبران کند؟ به نظر پاسخ این سؤالات روشن است.
دوم: حذف کانالهای فردایی نرخ دلار.
با توجه به حضور گسترده این نوع کانالها در بستر تلگرام، و عدم همکاری مدیران این پیام رسان عملاً چنین چیزی ممکن نیست.
سوم: تغییر نظام ارزی کشور از چند نرخی شناور به تک نرخی کنترل شده.
در حال حاضر نظام ارزی چند نرخی شناور در کشور حاکم است. این در حالی است که بخاطر عواملی چون، تحریم، خلاء نظارت قدرتمند و ریسک پایین و بازدهی بالای بخش نامولد اقتصاد (دلالی) نسبت به بخش مولد، کارآمدی لازم را ندارد، لذا نتیجه نظام ارزی شناور چیزی جز فساد و کاهش ارزش پول ملی نیست. بر همین اساس به نظر میرسد تصمیم اخیر دولت، مبنی بر تک نرخی کردن نظام ارزی، به شرطی که الزامات آن رعایت شود، تصمیم درستی باشد.
با این کار، هم ارز مورد نیاز کشور برای تامین کالاهای اساسی تامین میشود و هم از احتکار ارز برای فروش در بازار آزاد به قیمت گزاف، جلوگیری میشود. این همان روشی است که روسیه در بازگرداندن ارزش روبل استفاده کرده است، بر اساس این مدل، کل منابع ارزی حاصل از صادرات، زیر کلید بانک مرکزی قرار میگیرد؛ لذا همگان مشاهده کردند که پس از ریزش اولیه روبل در جنگ اوکراین ظرف یک ماه، ارزش خود را بازیابی کند، لذا این روزها که بازار ارز ایران دچار تلاطم شده است، استفاده از تجربه روسیه برای کنترل بازار ارز در دستور کار قرار گرفته است.