حدیث غدیر در جریان حجة الوداع بیان شده است. این که پیامبر معظم اسلام صلی‌الله‌علیه‌وآله جمله‌ی: «من کنتُ مولاه فهذا علیٌ مولاه» را پس از شکایت برخی صحابه مطرح کردند، منافاتی با معنای اولویت در تصرف و سرپرستی امیرالمؤمنین علیه‌السلام بر تمام مسلمانان ندارد.
هر سال با فرا رسیدن عید غدیر خم، دشمنان اهل‌بیت نیز شبهات و اشکال‌های خود را سرازیر می‌سازند تا شاید نور خدا خاموش شود، اما حقیقت هیچ‌گاه نابود نخواهد شد. ادعای آنان این است که معنا و مفهوم حدیث غدیر یعنی «من کنتُ مولاه فهذا علیٌ مولاه»، سرپرستی و رهبری بر جامعه نیست؛ بلکه به‌معنای محبت و دوستی است؛ زیرا پس از اختلاف نظری که میان امیرالمؤمنین علیه‌السلام و بعضی از صحابه؛ مانند بُرَیده در جریان سفر به یمن پدید آمد، خاتم‌الانبیا صلی‌الله‌علیه‌وآله لازم دیدند که به اهمیت دوستی و محبت امیرالمؤمنین علیه‌السلام اشاره کنند. از این‌رو، تمام کدورت‌ها میان یاران پیامبر با بیان این جمله به پایان رسید.
در پاسخ به این ادعا به دو نکته‌ی مهم اشاره می شود:
الف- هرچند در برخی منابع حدیثی اهل‌تسنن بیان شده که پیامبر معظم اسلام صلی‌الله‌علیه‌وآله، جمله‌ی: «من کنتُ مولاه فهذا علیٌ مولاه» را به دلیل رفع اختلاف میان صحابه و امیرالمؤمنین علیه‌السلام بیان کردند،[1] اما باید به دو نکته توجه داشت:
1. در بسیاری از منابع اهل‌تسنن، بدون آن که به جریان شکایت از امیرالمؤمنین علیه‌السلام اشاره شود، به سخنرانی پیامبر اکرم صلی‌الله‌علیه‌وآله در حجة الوداع و بیان جمله‌ی: «من کنتُ مولاه فهذا علیٌ مولاه» اشاره شده است؛ پس زمینه‌ی بیان این جمله، منحصر به جریان شکایت از امیرالمؤمنین علیه‌السلام نیست.
2. در این روایات بیان نشده که پیامبر معظم اسلام صلی‌الله‌علیه‌وآله این جمله را در کدام مکان بیان کرده‌اند، در حالی‌که سخن در معنا و مفهوم این حدیث است که در مکان مشخصی به نام غدیر خم صادر شده است. اتفاقاً این احتمال وجود دارد که شکایت از امیرالمؤمنین علیه‌السلام پس از واقعه غدیر بوده و پیامبر اکرم صلی‌الله‌علیه‌وآله نیز بلافاصله جمله‌ی: «من کنتُ مولاه فهذا علیٌ مولاه» را به آنان فرمود تا آنان نیز از معنا و مفهوم این جمله در مورد سرپرستی و رهبری آگاه شوند.
ب- حتی اگر فرض کنیم که شکایت از امیرالمؤمنین علیه‌السلام بود که زمینه برای بیان جمله‌ی: «من کنتُ مولاه فهذا علیٌ مولاه» شد، همچنان ادعای منکران استدلال به حدیث غدیر ثابت نمی‌شود؛ زیرا شکایت صحابه پیامبر مربوط به رفتار و عملکرد امیرالمؤمنین علیه‌السلام بود، نه مربوط به دوستی یا دشمنی با آن حضرت. بنابراین، پیغمبر اکرم صلی‌الله‌علیه‌وآله نیز به شاکیان تذکر دادند، همانگونه که من نسبت به شما اولویت تصرف دارم، امیرالمؤمنین علیه‌السلام نیز چنین حقی دارد.[2]
پس حتی بر اساس جریان شکایت برخی صحابه نیز مفهوم حدیث غدیر اثبات حق تصرف بر تمام مسلمانان و همچنین سرپرستی و جانشینی بلافصل امیرالمؤمنین علیه‌السلام است.
پی‌نوشت:
[1]. ابن‌هشام، السیرة النبویة، ج2، ص603، دار المعرفة؛ احمدبن‌حنبل، مسند احمدبن‌حنبل، ج38، ص32، مؤسسة الرسالة.
[2]. ربانی گلپایگانی، علی، براهین و نصوص امامت، ص271، رائد.