فضیلت شب زنده داری در این شب تاکید شده است

اِحیاء واژه‌ای عربی به معنای زنده کردن و شب زنده داری است.[۱] این واژه در اصطلاح خاص به‌معنای شب زنده داری و بیدار ماندن در شب‌های خاصی از سال به ویژه شب‌های قدر، برای دعا و عبادت است.[۲]

شب‌هایی برای احیا

از میان شب‌های متعددی که احیای آنها در روایات سفارش شده است، شب زنده داری در شب‌های ماه رمضان به ویژه دهه آخر آن، به سبب احتمال واقع شدن شب قدر در آنها، در میان مسلمانان و به ویژه شیعیان مورد توجه بیشتر بوده است.[۳] براساس حدیثی از امام باقر(ع) هر کس شب قدر را احیا بدارد، گناهانش بخشیده می‌شود هرچند به عدد ستارگان آسمان، سنگینی کوه‌ها و وسعت دریاها باشد.[۴] همچنین در روایتی از امام علی(ع)، احیای چهار شب یعنی شبِ اولِ ماه رجب، شب نیمه شعبان، شب عید فطر و شب عید قربان توصیه شده است.[۵]

از حضرت محمد(ص) روایت شده که هرکس شب‌های عیدین را زنده نگه دارد، در روزی که قلب‌ها می‌میرند، دلش زنده خواهد ماند. روایتی به‌همین مضمون درباره شب‌زنده‌داری در شب نیمه شعبان نیز وارد شده است.[۶]

وجوب شب زنده داری بر پیامبر اسلام(ص)

به گفته اکثر مفسّران، از سوره مزمل به‌دست می‌آید که در صدر اسلام، شب‌زنده‌داری به قصد نماز شب حدود یک سال بر پیامبر(ص)، واجب بوده و مسلمانان در کنار پیامبر، آن‌ را به‌جای می‌آوردند. به نظر بیشتر فقها و مفسران و طبق آیات یک تا سه سوره مزمل، پس از حدود یک‌سال، خداوند در این حکم تخفیف قائل شد و تهجد جای شب‌زنده‌داری را گرفت.[۷]

مراسم شب‌های احیا

گفته شده در شبهای احیا، هر شهر آداب و مراسم خاصی دارد؛ اما خواندن قرآن و دعاهای مخصوص این شب‌ها از جمله مراسم عمومی در همه جا است.[۸] برخی از اعمالی که در این شب‌ها انجام می‌شود عبارتند از: غسل، خواندن دعاهای خاص همچون دعای جوشن کبیر، خواندن سوره‌های قدر، دخان، عنکبوت و روم، توسل به ائمه(ع)، خواندن زیارت‌نامه امام حسین(ع) و قرآن به سر گرفتن.[۹]

پانویس

[۱] احمدی،‌ «احیا»، مرکز دایرة المعارف بزرگ اسلامی.
[۲] احمدی،‌ «احیا»، مرکز دایرة المعارف بزرگ اسلامی.
[۳] احمدی،‌ «احیا»، مرکز دایرة المعارف بزرگ اسلامی.
[۴] شیخ صدوق، فضائل الاشهر الثلاثة، ۱۳۹۶ق، ص۱۱۸.
[۵] حر عاملی، وسائل الشیعه، قم، ج۷، ص۴۷۸؛ دایرة المعارف تشیع، ۱۳۹۰ش، ج۱، ص۵۳۶-۵۳۷.
[۶] حر عاملی، وسائل الشیعه، قم، ج۷، ص۴۷۸.
[۷] نگاه کنید به: طباطبایی، المیزان، ۱۴۱۷ق، ج۲۰، ص۷۷؛ طبرسی، مجمع البیان، ۱۴۱۵ق، ج۱۰، ص۱۶۱.
[۸] احمدی،‌ «احیا»، مرکز دایرة المعارف بزرگ اسلامی.
[۹] احمدی،‌ «احیا»، مرکز دایرة المعارف بزرگ اسلامی.