نکته_های_تربیت_فرزند / راه های نهادینه کردن عمل صالح در کودکان

در تربیت فرزند باید به اصول تربیت توجّه داشت تا بتوانیم یک زیر ساخت خوبی را برای تربیت فرزندان خود فراهم بکنیم. یکی از آن اصولی که ما باید در ذهن خود داشته باشیم و فرزندان خود را براساس آن تربیت بکنیم این است که فرزندان ما به سمت انجام اعمال صالح و عمل صالح هم بروند. این خیلی مهم است.
می‌خواهیم عمل صالح را بگوییم که فرزندان ما از همان دوران کودکی یاد بگیرند، اعمال، رفتار آن‌ها، اعمال و رفتاری باشد که خدا پسندانه باشد، ارزشمند باشد، زمینه‌ای را فراهم بکند که این عمل آن‌ها منجر به سعادت آن‌ها بشود.
امّا دایره عمل صالح خیلی وسیع است، ما نمی‌توانیم این‌جا از تک تک اعمال صالح نام ببریم، ولی آن چیزی که مهم است این است که فرزندان ما در محیط تربیتی که رشد می‌کنند، با این اعمال و رفتار صالح عجین بشوند. به نوعی در وجود آن‌ها به عنوان یک رفتار خوب و عمل خوب نهادینه بشود.
 می‌خواهیم در مورد برخی از این‌ها، روش‌ها و نکاتی را برای شما بیان بکنیم:

۱. ترغیب و زمینه سازی برای انجام عمل صالح و کار خوب

چگونه این اتّفاق بیفتد؟ مرحله اوّل این است که خود والدین به یکدیگر احترام بگذارند. یعنی محیطی که پدر و مادر در حضور فرزندان خود، به یکدیگر احترام می‌گذارند، بچّه‌ها هم براساس همان مدل و روش عمل می‌کنند.
نمونه دیگر ، کمک کردن به مستمندان و نیازمندان است ، وقتی که ما زمینه و بستر این را فراهم کنیم. به طور نمونه وقتی صندوق صدقاتی را می‌بینیم، پدر و مادری که فرزند خود را ترغیب به این کنند که مبلغی را داخل صندوق صدقات بینداز ، او را در این قضیه پیشتاز و پیشرو کنند. در دورانی که تربیت‌پذیری شکل می‌گیرد، این عمل در فرزند از همان کودکی نهادینه می‌شود.
با توجه به اینکه بیش‌ترین میزان شخصیت فرزندان در دو هفت سال اوّل زندگی شکل می‌گیرد ، بین این دو هفت سال مهم‌ترین آن، هفت سال اوّل زندگی است. یعنی هر گونه ما عمل کنیم، در این دوران زمینه یادگیری و فراگیری هر چیزی را برای فرزندان فراهم بیاوریم، آنها هم همان‌گونه و براساس همان نظام معیاری عمل می‌کنند.

لذا فردی که از کودکی یاد بگیرد به بزرگتر احترام بگذارد،  کارهای خوب انجام بدهد و نظم را یاد بگیرد،  زمینه این امر را فراهم می کند که فرزند در دوره‌های سنّی دیگر هم بتواند این عمل صالح و رفتارهای خوب را انجام بدهد.
پس ما باید بر اساس اصل تدریج در تربیت، کم‌کم اعمال صالح، رفتار صالح را در بچّه‌های خود شکل بدهیم تا وقتی به آن دوره رسیدند که خواستیم این‌ها را یک انسان صالحی ببینیم، با اعمال و رفتار خوب ببینیم، آن محقّق بشود.

همان‌طور که بیان کردیم یکی از اصول، اصل  عمل صالح است که گفتیم اوّلین نکته آن این است که ما اصل تدریج را در آن رعایت بکنیم و در مورد فرزندان خود از  دوران طفولیّت، خردسالی شروع بکنیم و این اعمال صالح را در معرض نگاه آن‌ها قرار بدهیم. زمینه‌ای را فراهم کنیم که حتّی در حدّ خود انجام بدهند.

۲. ارج و ارزش نهادن برای عمل صالح

 امّا نکته دوم این است که برای عمل صالح هم ارزش قائل بشویم. گاهی اوقات مثلا برخی از والدین، برخی اعمال صالح دیگران را مذمّت می‌کنند. مثلاً فردی که اهل گذشت است، اگر در حقّ وی خطایی کنند او گذشت می کند و در ادامه اگر فردی بگوید: اگر من به جای او بودم، می‌دانستم با این شخص چه بکنم. با این معنا با دست خود فرزند خود را به سمت و سویی سوق می‌دهیم که رفتار و عمل صالح را در نگاه او تقبیح کرده و بد جلوه دهیم. بعد انتظار نداشته باشیم روحیه گذشت، عفو، مدارا در او شکل بگیرد.

ما حتماً باید به این توجّه بکنیم که عمل صالح را در نگاه فرزندان خود هم ارزشمند قرار بدهیم. اگر کسی از خطای فرد دیگری گذشت، ما او را با یک نگاه خوب در  فرزند خود جلوه دهیم. بیان ما، بیان خوبی باشد که چه انسان خوبی بود، ماشاءالله چه رفتار خوبی انجام داد، آفرین، چقدر خوب گذشت کرد. آن وقت می‌بینیم این نکته برای فرزند ما – در این دورانی که تربیت می‌شود – ارزشمند جلوه می‌کند و اگر فردا هم در یک چنین موقعیتی قرار گرفت به احتمال زیاد و بالایی می‌بینیم او هم این گذشت را خواهد داشت.