وجود اختلاف در بین مردم، یکی از علت‌های غیبت امام زمان علیه‌السلام شمرده شده است؛ هرچند علت‌های مهم‌تر و عمیق‌تری نیز وجود دارد.
امام زمان علیه‌السلام دوازدهمین امام شیعیان است که خدای مهربان او را در پس پرده غیبت قرار داده است و همان‌طور که مردم از خورشید پشت ابر استفاده می‌کنند از وجود امام زمان علیه‌السلام در دوران غیبت نیز بهره‌مند می‌شوند.
غیبت، سرّی از اسرار
علت اصلی غیبت امام زمان علیه‌السلام بر ما پوشیده است، به همین خاطر امام صادق علیه‌السلام آن را سری از اسرار خدا می‌داند: «إِنَّ لِصَاحِبِ هَذَا الْأَمْرِ غَيْبَةً لَا بُدَّ مِنْهَا... إِنَّ هَذَا الْأَمْرَ أَمْرٌ مِنْ أَمْرِ اللَّهِ تَعَالَى وَ سِرٌّ مِنْ سِرِّ اللَّهِ وَ غَيْبٌ مِنْ غَيْبِ اللَّهِ وَ مَتَى عَلِمْنَا أَنَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ حَكِيمٌ صَدَّقْنَا بِأَنَّ أَفْعَالَهُ كُلَّهَا حِكْمَةٌ وَ إِنْ كَانَ وَجْهُهَا غَيْرَ مُنْكَشِفٍ»؛[1] «برای صاحب این امر غیبتی است که چاره از آن نیست... این امر، سرّی از اسرار خدای متعال و غیبی از غیب‌های پروردگار است و چون دانستیم که خدای عزّوجلّ حکیم است، تصدیق می‌کنیم که همه افعال او حکیمانه است؛ هرچند وجه آن آشکار نباشد».
با این حال حکمت‌هایی همچون حکومت ظالمان، آزمایش مردم، نبودن بیعت ظالمان و... برای غیبت حضرت بیان شده است.[2]
علت غیبت در کلام امام رضا علیه‌السلام
امام رضا علیه‌السلام اختلاف را نیز از عوامل پنهان شدن امام بیان کرده است: «أَنْتُمْ قَوْمٌ تُحِبُّونَّا بِقُلُوبِكُمْ وَ يُخَالِفُ ذَلِكَ فِعْلُكُمُ، وَاللَّهِ مَا يَسْتَوِيَ اخْتِلَافُ أَصْحَابِكَ وَ لِهَذَا سُتِرَ عَلَى صَاحِبِكُمْ... مَا لَكُمْ لَا تَمْلِكُونَ أَنْفُسَكُمْ وَ تَصْبِرُونَ حَتَّى يَجِيءَ اللَّهُ تَبَارَك وَ تَعَالَى بِالَّذِي تُرِيدُون»؛[3] «شما مردمى هستيد كه با دل‌هایتان ما[اهل‌بیت] را دوست داريد ولى عمل شما مخالف آن است. به خدا قسم اختلاف شيعيان آرام نمی‌گيرد و به همين جهت، صاحب شما پنهان می‌گردد... پس چرا جلوی خودتان را نمی‌گیرید و صبر پیشه نمی‌کنید تا خدای مهربان آنچه می‌خواهید برایتان بیاورد».
تأثیر دو امر در تحقق ظهور
امام رضا علیه‌السلام دو امر را در تحقق ظهور مؤثر می‌داند:
یک. شیعیان باید مالک نفس خویش شوند؛
دو. صبر را پیشه خود سازند.
بی‌شک انسانی که مالک نفس سرکش خویش شود و در برابر زیاده‌خواهی نفس اماره، صبر کند، خداوند به او قدرتی می‌دهد که می‌تواند در برابر نظرات و عقاید هم‌نوعان خود نیز صبر کند و به نوعی می‌تواند دیگران را تحمل کند و همین امر باعث رفع بسیاری از کدورت‌ها و اختلافات بین مذهبی خواهد شد.
بی‌شک این نخستین قدمی است که انسان می‌تواند در جهت ظهور امام زمان علیه‌السلام بردارد؛ هر چند علت غیبت منحصر در این مورد نیست و علت‌های اصیل‌تر و مهم‌تری نیز وجود دارد.
پی‌نوشت:
[1]. صدوق، محمدبن علی، کمال‌الدین، اسلامیه، ج2، ص482.
[2]. علت غیبت امام زمان علیه‌السلام.
[3]. حمیری، عبدالله، قرب الاسناد، مؤسسةآل‌بیت، ص381.