فلسفه عدم اعتراض امام علی(ع)به غصب خلافت(با تاکید بر روایت زراره)

بسم الله الرحمن الرحیم

فلسفه عدم اعتراض امام علی به غصب خلافت

سوالات بسیاری ذهن گروههای مسلمانان را در مسئله خلافت و جانشین برحق پس از رسول اکرم(صلی الله علیه و آله) مشغول نموده است، و برخی بر این مسئله تاکید دارند که چرا امیرالمومنین علی علیه السلام پس از وفات پیامبر اکرم(ص) و غصب خلافت توسط برخی از صحابه، به قوه ی قهریه و زور و شمشیر متوسل نشده و از حق خویش دفاع نکردند؟

در مسئله جانشینی امام علی علیه السلام بعد از پیامبر اکرم بین مسلمانان صدر اسلام شک و شبهه ای وجود نداشت، زیرا که؛ پیامبر اکرم در دوران حیاتشان به دلائل به مقام ولایت و امات امام علی(ع) به صورت منصوص تصریح می نمودند که اوج مسئله اذعان به خلافت حضرت علی (ع) را در رخداد قطعی و غیر قابل انکارغدیر شاهد هستیم که در این روز بزرگ پیامبر اکرم(ص) در مسیر برگشت از حجة الوداع در میان سیل انبوه مسلمانان در منطقه ای موسوم به غدیر خم، حضرت امیرالمومنین علی (علیه السلام) را به عنوان جانشین و امام پس از خود معرفی می فرمایند، و در نتیجه بسیاری از صحابه به عنوان تبریک خدمت حضرت علی(ع) شرفیاب می شوند و خلافت ایشان را با عنوان «بخ بخ یا علی» تبریک می گویند، اما پس از وفات پیامبر اکرم(ص)، همان گروه از صحابه که اولین تبریک را به ولایت حضرت علی (ع) ابراز نمودند، در روز وفات پیامبر و در حین غسل و کفن پیکر مطهر و نازنین پیامبر اکرم(ص) در زمره ی مخالفین و غاصبان خلافت و امامت امام علی (علیه السلام) قرار گرفته و با بیعت ساختگی و اجماع برخی از صحابه منافق اعم از مهاجرین و منافقین بر خلافت خلیفه اول، مسئله ولایت و خلافت حقیقی رسول اکرم(صلی الله علیه و آله) برای همیشه از صراط مستقیم آن خارج نمودند و انحراف حاکمیت سیاسی اسلام برای همیشه ماندگار و اثرات مخرب آن بر پیکره ی اجتماعات مسلمین تا به امروز برقرار مانده است. در روایات ائمه معصومین (علیهم السلام) به دلائل مختلفی از سکوت امام علی (ع) در برابر غصب خلافت تصریح شده و از عدم وقوع فتنه و تضعیف اسلام و ایجاد فضای تبلیغاتی مسموم اهالی قریش در میان مسلمانان بر ضد مکتب اهل بیت(علیهم السلام)اشاره شده است. امام صادق (علیه السلام) در پاسخ به پرسش زراره مبنی بر علت عدم قیام برای باز پس گیری خلافت می فرماید:« زرارة قال: قلت لأبی عبدالله ما منع أمیرالمومنین أن یدعوالناس إلی نفسه و یجرّد فی عدوّه سیفه؟ فقال: تخوّفُ أن یرتدّوا فلا یشهدوا أنّ محمد رسول الله».[1]زراره می گوید از امام صادق علیه السلام پرسیدم: چه چیزی مانع امیرالمومنین علی (ع) شد تا مردم را به سوی خود بخواند و با شمشیر در برابر دشمنش بجنگد؟ فرمودند: ترس این می رفت که مردم از دین اسلام خارج شوند و در نتیجه؛ کلام مبارک گواهی بر رسالت پیامبر اکرم(ص) در جامعه ذکر نشود. این عبارت دال بر نابودی اسلام در صورت احقاق حق از سوی امام علی (ع) می باشد، زیرا که؛ تعداد اندکی از مسلمانان که در منصب صحابه پیامبر اکرم(ص) قلمداد می شدند، از طریق وجایگاه و ثروتی که داشتند در برابر حرکت حق طلبی امام علی (ع) می ایستادند و در نتیجه بین دو طرف جنگ و خونریزی در می گرفت و جنگ به تنهایی برای تحلیل و تضعیف جامعه ی تازه مسلمان مدینه و مکه کافی بود و به طور قطع جنگ داخلی فرصت مناسبی برای گروههای کفار در ظاهر مسلمان و یهودیان می بود تا نقشه های خود را در قالب پشتیبانی تجهیزاتی و مالی از گروه مقابل حضرت امیرالمومنین علی (ع) داشته باشند و به طور قطع، جنگ داخلی فرسایشی نتیجه ای بغیراز، انهدام جامعه ی فکری اسلام و برگشت مردم تازه مسلمان به آیین سابق به همراه نخواه داشت.

[1] طوسی، محمد بن حسن، الامالی، دارالثقافة، ص230/ 406؛ ابن شهر آشوب، محمد بن علی، مناقب آل ابی طالب، ج1، ص273؛فیض کاشانی، محمد بن محسن،نوادر الاخبار فیما یتعلق بأصول الدین، موسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی،ص189.