شروع عزاداری برای سیدالشهداء از ابتدای محرم، ریشه در سیره معصومان علیهم‌السلام دارد و امری ساختگی از سوی شیعیان ایرانی نیست.
عزاداری برای سیدالشهداء از ابتدای ماه محرم، یکی از آداب و رسومی است که شیعیان از دیرباز به آن پایبند بوده و ریشه در سیره امامان معصوم علیهم‌السلام دارد. یکی از روحانیون معاصر در مخالفت با این سیره عمومی مطالبی را بیان نموده که بسی جای تعجب دارد.
سخن این شخص از این قرار است: «سال قمری از اول محرم شروع می‌شود و عرب‌ها قبل از شهادت امام حسین علیه‌السلام از اول محرم جشن می‌گرفتند. بعد از شهادت امام حسین علیه‌السلام شیعه‌هایی که عرب بودند از اول تا هفتم محرم را جشن می‌گرفتند و از هفتم تا دوازدهم عزاداری می‌کردند. بعداً وقتی مراسم وارد ایران شد و ایرانیان از این رسم عرب‌ها خبر نداشتند، از اول محرم عزاداری کردند و الا بین عرب‌های شیعه در ابتدا از اول محرم عزاداری نبود. به هر حال اینکه از اول محرم عزا گرفته می‌شود سنتی ایرانی بوده است [و عرب‌های شیعه به این کار التزام نداشته‌اند]».[1]
سخنانی بی‌اساس که به اسم روشن‌فکری به خورد مردم می‌دهند؛ اما دریغ از حتی یک مدرک و مستندی که برای آن ارائه شود.
مراجعه به سیره اهل‌بیت علیهم‌السلام نشان می‌دهد که خود آن بزرگواران عزاداری برای سید و سالار شهیدان را از ابتدای محرم شروع کرده و شیعیانشان را نیز به این کار توصیه می‌کردند. در روایتی از امام رضا علیه‌السلام نقل شده که فرمودند: محرم ماهی است که اهل جاهلیت جنگ را در آن حرام می‌شمردند؛ [اما] خون ما در این ماه حلال شمرده شد و حرمتمان در آن شکسته گشت و فرزندانمان و زنانمان اسیر شده و ... حرمت رسول خدا صلی‌الله‌علیه‌وآله در آن شکسته گشت ... . [آنگاه فرمودند]: پدرم وقتی ماه محرم می‌آمد، دیگر خندان دیده نمی‌شد و حزن و اندوه بر چهره‌اش غالب می‌گشت تا اینکه این ده روز سپری می‌گشت. وقتی روز دهم فرا می‌رسید، آن روز، روزِ مصیبت، حزن و گریه‌اش بود و می‌فرمود: این روز روزی است که حسین علیه‌السلام در آن کشته شده است.[2]
در روایت دیگر که معروف به روایت ابن شبیب است، خودش نقل می‌کند که در اولین روز محرم بر امام رضا علیه‌السلام وارد شدم و آن بزرگوار سخن از شهادت جد بزرگوارشان در این ماه را به میان کشیدند و از مصائب آن بزرگوار سخن گفتند.[3]
خب اگر رسم عرب از جمله ائمه اهل‌البیت علیهم‌السلام بر این بود که اوائل محرم را به عنوان سال جدید، جشن می‌گرفتند، پس چرا امام به سیره پدرشان در شروع عزاداری از اول محرم اشاره فرموده و سخن از مصائب جدشان را به میان آوردند؟!
جالب است بدانیم سید بن طاووس که خودش یک شیعه عرب است و هیچ نسبتی با ایرانیان ندارد، به استحباب عزاداری از اول محرم اشاره کرده و در تأیید کلام خود نیز، به این دو روایت استناد می‌کند.[4]
بنابراین، نسبت عزاداری از اول محرم به ایرانیان و بدعت خواندنِ آن، حرفی گزاف است که هیچ سند و مدرکی آن را تأیید نمی‌کند.
پی‌نوشت:
[1]. نشر آثار و افکار استاد احمد عابدینی، سخنرانی محرم با چند موضوع متنوع، B2n.ir/x86882.
[2]. امالی صدوق، کتابچی، ص128.
[3]. همان، ص129.
[4]. اقبال الاعمال، دارالکتب الاسلامیه، ج2، ص544.