استقلال فرزند

مهارت های فرزند پروری یکی از اساسی ترین مهارت ها برای بهتر زیستن و تربیت صحیح فرزندان است. والدینی که مجهز به دانش مسائل تربیتی و مهارت های فرزند پروری باشند، می توانند فرزندانی سالم و آگاه تحویل جامعه دهند. والدین از همان روزهای آغازین تولد، با در آغوش گرفتن، محبت کردن، برقراری تماس چشمی و رسیدگی و مراقبت از کودک و برآورده کردن نیازهای اولیه او در واقع گام در مسیر تربیت فرزند خود گذاشته اند زیرا قطعا کودکی که نیازهای اولیه اش برآورده نشود، نمی تواند از آن چه دنیا برایش فراهم شده بهره ببرد.

یکی از مهم ترین موضوعاتی که تمام زندگی هر انسانی را تحت تاثیر قرار می دهد مستقل شدن از خانواده است. کودکی که تازه به دنیا آمده، یک موجود صددرصد وابسته به والدین است اما هرچه بزرگتر می شود می خواهد خودش دنیا را لمس کند، ببیند، ببوید و بچشد. سپس به مرحله ای می رسد که دوست دارد مستقل شود و بدون والدین کارهایش را انجام دهد. این مرحله در واقع تمرینی برای رسیدن به استقلال حقیقی است که او در آینده در جست وجوی آن خواهد بود. اصولا بشر به طور ذاتی استقلال را دوست دارد و می خواهد دیگران این استقلال را به رسمیت بشناسند. اما متاسفانه در روزگار ما، بسیاری از والدین به دلیل آموزه های غلطی که وجود دارد، به افراط و تفریط در این مسئله دچار می شوند.

شخصیت مستقل در کودک بستگی به شیوه تربیت والدین دارد. پدر و مادرها ممکن است با بعضی از رفتارها و باورهای غلط، منجر به وابسته شدن کودک به خود شده و مانع از شخصیت مستقل کودک شوند. این موضوع منجر به این شده که کودک تا بزرگسالی و سنین بالاتر نیز به حضور پدر و مادر وابسته باشد و نتواند به تنهایی از عهده کارهایش، بر بیاید. شخصیت مستقل کودک برای آینده او نیز بهتر بوده و با حضور در جامعه می تواند از پس خود و زندگی اش برآید و به خوبی با چالش های آن کنار بیاید. رفتار کودک مستقل به معنای سرکشی او نبوده و اتفاقا بر خلاف دیدگاه عموم، نشان از توانایی های کودک در انجام کارهای خود دارد.

کودک بصورت ذاتی و طبیعی نیاز به وابستگی به پدر و مادر داشته و این وابستگی باید از سمت والدین کنترل شود، در غیر اینصورت وابستگی زیاد، منجر به سلب آسایش خانواده می شود. در واقع نداشتن شخصیت مستقل در کودک، یک ظلم به والدین و کودک است. برای ایجاد شخصیت مستقل در کودک نیازمند راهکارهای تربیتی بوده که در ادامه به بررسی آنها می پردازیم؛

۱. دوری از انجام همه‌ی کارها
والدین بصورت معمول عادت دارند تا همه کارها را خودشان برای فرزندشان انجام دهند، اما این کار درست نیست و از همان زمان کودکی باید به فرزندان یاد داد تا خودشان بتوانند از پس کارهایشان برآید. اما برای داشتن شخصیت مستقل فرزندان و انجام کارهایشان باید ابتدا به او آموزش داده شود که به چه صورتی آن کار را انجام دهد و درباره انجام آن کار هر گونه سوالی برایشان پیش آمد، نیاز است تا والدین آن را با صبر پاسخ دهند. این مستقل بودن به فرزندان اعتماد به نفس بیشتری نیز می دهد.

۲. توجه به همه‌ی جوانب
برای ایجاد شخصیت مستقل در فرزندان نیاز است تا والدین به یاد داشته باشند که به فرزندان عشق بورزند، احترام بگذارند و در این راه صبور باشند. این سه موضوع در کنار هم باعث می‌شود تا فرزندان راحت تر بتوانند به سوی تجربه های جدید بروند و وقتی مورد حمایت و توجه والدین باشند و در این راه به انتخابشان احترام گذاشته شود و والدین در برابر اشتباهاتشان صبور باشند، او از تجربه های جدید ترسی نداشته و به سمت مواجه شدن با آنها می رود.

۳. آموزش مهارت های زندگی
والدین باید سعی کنند که به کودک خود آموزش مهارت های درست زندگی کردن را بیاموزند. این کار باعث می‌شود تا فرزند از سنین پایین با این موضوعات آشنا شود و در سنین بالاتر دچار مشکل در زندگی شخصی خود نشود. والدین می توانند بسته به سن فرزندان این آموزش ها را انجام داده و تا جایی پیش روند که منجر به خطری برای او نشود. مثلا در سنین کم از لباس تا کردن، جمع کردن اتاق، پس انداز کردن پول هایش و شستن ظرف ها شروع نمایند.

۴. دادن مسئولیت کارها
مسئولیت دادن به فرزندان باعث شده تا او شخصیت مستقل پیدا کرده و اعتماد به نفسش محکم تر و قوی تر شود. والدین می‌توانند دادن مسئولیت انجام کارها را با انجام کارهای ساده و بی خطر شروع کنند و حتما در مرحله اول به یاد داشته باشند که به زبان ساده، تمامی مراحل انجام کار را برای کودک خود توضیح دهند. مانند سپردن یک کار خانه به کودک. والدین می توانند با بزرگ تر شدن کودک، مسئولیت های بیشتر و مهمتری را به او واگذار نمایند.

۵. تشویق کودک
یکی از بهترین راه ها برای انگیزه دادن برای ادامه این راه، تشویق کردن کودک می باشد. والدین سعی کنند در هر کاری که کودک در جهت مستقل شدن خود انجام می دهد، او را تشویق کنند. تشویق کردن منجر به بالا رفتن اعتماد به نفس کودک شده و باعث می شود تا کارهایش را بتواند به تنهایی انجام دهد.

۶. دادن اجازه اشتباه کردن 
کودک ممکن است مرتکب اشتباهات مختلفی شود و این موضوع اجتناب ناپذیر است. اشتباه کردن در هر سنی وجود داشته و چیزی که مهم است نوع مواجه افراد با این اشتباهات است. چیزی که برای ایجاد شخصیت مستقل در کودک اهمیت دارد این است که در هنگام مواجه شدن با اشتباهات کودک، به او توانایی هایش را یادآور شده و بابت آنها به کودک افتخار کرد. والدین سعی کنند اشتباهات کودک را بپذیرند و بابت آن حسی بدی به او ندهند و همچنین او را نا امید و ناتوان نکنند. در مواقعی که فرزند اشتباهی می کند، والدین او را سرزنش نکنند و صدای خود را بالا نبرند، به جای آن به او یادآور شوند که از پس هر کاری بر آمده و اشتباه کردن نیز بخشی از فرآیند یادگیری است.

۷. دادن استقلال به کودک
برای داشتن شخصیت مستقل در کودک، والدین به او فضا داده تا تجربیات جدید و تازه ای داشته و محیط خود را کشف نماید. ایجاد فضا و استقلال کافی به فرزند باعث شده تا او به تنهایی به مواجه با موضوعات پرداخته و برای کارهای پیش رو فکر کرده و برنامه ریزی کند. والدین می‌توانند در برخی از مواقع به او فضایی را اختصاص دهند تا به تنهایی حضور داشته و بتواند خودش از پس کارهای پیش رویش بر آمده و با چالش های آن مواجه شود.

بنابراین کودکان ذاتا در جست‌وجوی خودمختاری و مستقل‌شدن هستند. مستقل شدن شخصیت کودکان، فرآیندی طولانی‌مدت است و در مراحل رشدی خاصی اتفاق می‌افتد. والدین باید مراحل رشد فرآیند مستقل‌شدن را بشناسند و رفتارشان را با نیازهای سنی فرزندان همسو کنند. برای تربیت کودک مستقل، باید دخالت‌شان در زندگی کودک را به حداقل و حمایت‌شان را به حداکثر برسانند، با خودانگیختگی کودک همسو و همدل باشید و فرصت کنجکاوی و تجربه‌کردن را برای فرزندان فراهم کنند. هنگامی که والدین کارهایی را که فرزندان خودشان می‌توانند انجام دهند را برایشان میکنند، در واقعیت این پیام را ناخواسته به فرزند می‌دهند که : «من به توانایی‌های تو اعتماد ندارم». نتیجه‌ی این رفتارها، کودکی است که فاقد استقلال، اعتماد به نفس و مهارت حل مسئله است و نمی‌تواند وظایف مناسب سنش را انجام دهد. تربیت فرزند مستقل سبب می‌شود تا در آینده جوانانی با اعتماد به نفس، توانا، مسئولیت‌پذیر، صبور و قوی تحویل جامعه داده شود.