در این مطلب به توصیه‌های معصومین علیهم السلام در مورد بهداشت تغذیه می‌پردازیم.
مقدمه: بسیاری از توصیه‌های بهداشتی معصومین علیهم السلام در حیطه تغذیه، آنقدر دقیق است که بسیاری از متخصصین تغذیه به دلایل علمی فراوانی در آنها دست یافتند.
یکی از توصیه‌های معصومین علیهم السلام در مورد بهداشت تغذیه، پرهیز از خوردن غذاهای داغ است، محققان تغذیه به این نتیجه رسیدند که خوردن غذاهای داغ مضرات بسیار زیادی دارد که از جمله آنها به وجود آمدن سرطان دهان و زبان و حنجره است، حضرت امام جعفر صادق علیه السلام در مورد پرهیز از خوردن غذای داغ می‌فرمایند: «مَا كَانَ اللهُ لِيُطْعِمَنَا النَّارَ! أَقِرُوهُ حَتَّى يَبْرُدَ وَيُمْكِنَ؛ فَإِنَّهُ طَعَامٌ مَمْحُوقُ الْبَرَكَةِ، وَلِلشَّيْطَانِ فِيهِ نَصِيبٌ» [۱] «خدا به ما غذای آتش نداده است، بگذارید خنک و قابل خوردن شود، زیرا غذای داغ بی‌برکت است و شیطان در آن سهمی دارد».
بنا به این فرموده حضرت امام جعفر صادق علیه السلام خوردن غذای داغ علاوه بر اینکه مضرات بهداشتی فراوانی دارد، غذا را بی‌برکت کرده و موجب سهیم شدن شیطان در آن میشود. بنابراین غذا را باید گرم خورد، نه داغ، چرا که گرمی غذا مایه برکت آن است، چنانچه نبی اکرم صلی الله علیه و آله و سلم می‌فرمایند: «السخون برکة» [۲] «گرمی (غذا) برکت دارد».
یکی دیگر از توصیه‌های معصومین علیهم السلام در حیطه بهداشت تغذیه، این است که انسان به هنگام غذا خوردن، لقمه را کوچک بردارد و آن لقمه کوچک را به صورت کامل بجود، چرا که درصد جویدن کامل غذا است که تمامی مواد مغذی آن جذب بدن میشود اما در صورت نجویدن و یا به صورت کامل نجویدن غذا، املاح و مواد مغذی غذا جذب بدن نشده و بدن انسان به سوء تغذیه و ناراحتی گوارشی دچار میشود، نبی اکرم صلی الله علیه و آله و سلم در مورد کوچک برداشتن لقمه و خوب جویدن آن می‌فرمایند: «في بَيانِ آدابِ المائِدَةِ : وأمَّا الأَدَبُ فَتَصغيرُ اللُّقمَةِ و المضع الشدید» [۳] «از آداب غذا خوردن، کوچک برداشتن لقمه و خوب جویدن آن است».
از دیگر توصیه‌های بهداشتی معصومین علیهم السلام در مورد تغذیه، این است که با عجله و اضطراب غذا نخوریم و تا جایی که می‌توانیم آهسته و آرام غذا بخوریم و به عبارتی دیگر نشستن بر سر سفره را طولانی کنیم، چنانچه حضرت امام جعفر صادق علیه السلام در این مورد می‌فرمایند: «أَطِيلُوا اَلْجُلُوسَ عَلَى اَلْمَوَائِدِ فَإِنَّهَا سَاعَةٌ لاَ تُحْسَبُ مِنْ أَعْمَارِكُمْ» [۴] « سر سفره نشسته را طول دهید، زیرا آن از عمرتان محسوب نمی‌شود».
از جمله دلایل علمی ثابت شده در مورد طولانی نشستن بر سر سفره این است که آرام غذا خوردن موجب کسب آرامش روحی و روانی میشود، و علاوه بر آن همین طولانی کردن مدت غذا خوردن موجب میشود که غذا بهتر جویده شود و در نتیجه هضم بهتری داشته باشد وقتی که تغذیه انسان، اصولی و درست باشد، طول عمر انسان نیز بیشتر میشود. اما بالعکس آن، یعنی عجله و شتاب ورزیدن در غذا خوردن موجب میشود که بر دیگر دستگاه‌های گوارشی به خصوص معده فشار بسیار زیادی وارد شود.
یکی دیگر از توصیه‌های بهداشتی معصومین علیهم السلام در مورد تغذیه این است که همواره باید در سفره ما سبزی باشد و غذاها را به همراه سبزی میل کنیم، اهمیت سبزی در سفره غذایمان آنقدر ضروری است که بنا به فرموده حضرت امام جعفر صادق علیه السلام به عنوان زینت سفره محسوب میشود، چنانچه آن حضرت می‌فرمایند: «لِكُلِّ شَيْءٍ حِلْيَةٌ، وَ حِلْيَةُ اَلْخِوَانِ اَلْبَقْلُ» [۵] «هر چیزی زینتی دارد و زینت سفره، سبزی است».
بسیاری از متخصصان تغذیه تاکید بر این دارند که باید به همراه غذا سبزی نیز خورد، چرا که این عمل خواص بسیار فراوانی دارد که از جمله آنها هضم بهتر غذا و جلوگیری از بیماری‌های گوارشی مانند یبوست و بواسیر است.
پی نوشت
[۱] وسائل الشیعه، شیخ محمد بن حسن حر عاملی، جلد ۲۴، صفحه ۳۹۹، حدیث ۳٠۸۸۳
[۲] المحاسن، احمد بن محمد برقی، جلد ۲، صفحه ۴۰۶، حدیث ۱۱۳
[۳] من لا یحضر الفقیه، شیخ صدوق، جلد ۴، صفحه ۳۵۵
[۴] مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، میرزا حسین بن محمد تقی نوری، جلد ۱۶، صفحه ۲۳۳
[۵] مکارم الاخلاق، صفحه ۱۷۶