رهروان ولایت ـ سوال: من دانشجوی پزشکی هستم وقتی با دوستانم دور هم جمع می‌شویم، برخی از دوستان به دیگران فحش می‌دهند و او را مسخره می کنند و به راحتی هر حرف زشتی را به زبان می‌آورند. لطفا روش برخورد با چنین دوستانی را بنویسید.
پاسخ:
روش برخورد با افراد بد دهن:
1: نصیحت و خیرخواهی: متاسفانه برخی افراد در جامعه هستند که برای تخلیه عصبانیت و ناراحتی‌های خود کنترل زبان را از دست داده و هر حرف زشت و ناپسندی از زبانشان خارج می‌شود، در این زمان است که یک دوست دل سوز و انسان فهمیده و انسان فهمیده با بهترین زبان و از سر دلسوزی آنها را از این عمل زشتشان آگاه می‌سازد و می‌گوید:
فحش دادن و ناسزا عمل بسیار زشتی است که اگر توبه نکنید از صف شیعیان حضرت علی خارج شده و مورد تنفر حضرت واقع می‌شوید؛ همان گونه که وقتی حضرت متوجه شد برخی از سربازانش در جنگ صفین به دشمنان دشنام می‌گویند فرمود:
«من دوست ندارم كه شما دشنام دهنده باشيد؛ ولى اگر اعمال زشتشان را شرح دهيد و احوال آنها را بيان كنيد به گفتار صحيح نزديكتر و براى اتمام حجّت رساتر است. شما بايد به جاى دشنام چنين مىگفتيد: پروردگارا خون ما و آنها را حفظ كن (و آتش جنگ را خاموش فرما) ميان ما و آنها را اصلاح كن و آنان را از گمراهي‌شان هدايت نما تا كسانى كه جاهلند حق را بشناسند و آنها كه گمراهند و بر دشمنى با حق اصرار مىورزند از آن دست بردارند و (به راه راست) باز گردند.»[1]
با زبان دوستانه‌ای که دارید به آن ها بگویید: فحش و ناسزا آن قدر زشت و ناپسند است که حتی اگر مخاطب‌شان انسان بت‌پرست باشد که گمراه‌ترین و بدترین انسان روی زمین است، نیز زشتی فحش را کم نمی‌کند، از این رو و خداوند این گونه حرف زدن و تخلیه هیجانات را کاری زشت دانسته و می‌فرماید:
«وَ لا تَسُبُّوا الَّذينَ يَدْعُونَ مِنْ دُونِ اللَّهِ فَيَسُبُّوا اللَّهَ عَدْواً بِغَيْرِ عِلْمٍ كَذلِكَ زَيَّنَّا لِكُلِّ أُمَّةٍ عَمَلَهُمْ ثُمَّ إِلى رَبِّهِمْ مَرْجِعُهُمْ فَيُنَبِّئُهُمْ بِما كانُوا يَعْمَلُون [سوره انعام آیه 108] معبود كساني را كه غير خدا را مي‌خوانند دشنام ندهيد مبادا آنها (نيز) از روي ظلم و جهل خدا را دشنام دهند، اين چنين براي هر امتي عملشان را زينت داديم سپس بازگشت آنها به سوي پروردگارشان است و آنها را از آن‌چه عمل مي‌كردند آگاه ميسازد (و پاداش و كيفر مي‌دهد)»
2: عوض کردن فضا: اگر در جمع دوستان هستند و فضای فحش دادن به استاد و یا مدیر مدرسه و دانشگاه و فلان مسئول فراهم شد شما با هوشیاری و دقت این فضای گناه آلود را به سمت یک مساله علمی یا معنوی سوق دهید و یا با بیان خوبی‌های استاد از ایشان دفاع کنید همان گونه که پیامبر خدا می‌فرماید:
«هنگامى كه عيب جويى و غيبت كسى را در ميان جمع مىكنند و تو در آنجا حضور دارى، او را يارى كن و حاضران را نهى از منكر، و از آن مجلس (گناه) برخيز»[2]
و در روایت دیگری می‌فرماید:
« كسى كه غيبت برادر مسلمانش نزد او شود، و توانايى بر يارى او داشته باشد و ياريش نكند، خداوند او را در دنيا و آخرت خوار مىكند» [3]
هر چند گاهی دفاع کردن از ایشان کار سختی است و ممکن است دوستان به حرف انسان توجه نکنند یا ناراحت شوند ولی تحمل این سختی به پاداشی که در مقابل آن است می‌ارزد همان گونه که پیامبر خدا می‌فرماید:
كسى كه بر برادر مسلمانش منّت بگذارد و در برابر غيبتى كه از او در مجلسى شنيده دفاع كند، خداوند هزار در از شرّ و بدى را در دنيا و آخرت از او باز مىگرداند، و اگر دفاع نكند در حالى كه قادر بر دفاع است هفتاد برابر گناه غيبت كننده بر او خواهد بود»[4]
3: ترک مجلس گناه: واقعا گاهی اوقات چاره‌ای جز ترک کردن مجلس نیست چرا که افراد نه قابل نصیحت هستند و نه موقعیت دفاع از شخصی که مورد فحش قرار می‌گیرد وجود دارد؛در این جا بهترین راه حل ترک این گونه مجالس است چرا که امام صادق علیه‌السلام می‌فرماید:
«سزاوار نیست در مجلسی که گناه می‌شود و از شما کاری بر نمی‌آید حضور داشته باشید.»[5]
بودن در مجلس گناه، هر چند انسان گناهى انجام ندهد، امضاء و تأييد آن گناه است و باعث می‌شود زشتی گناه هم در نظر شما و هم در نظر دوستانتان شكسته شود. و باعث کم شدن ایمان انسان می‌شود همان گونه که امام علی علیه السلام می‌فرماید:
«همنشینی با هوسرانان باعث از یاد رفتن ایمان و حاضر شدن شیطان است.»[6]
با توجه به مطالب فوق به این نتیجه می‌رسیم؛ در برخورد با چنین دوستانی اولین راه نصیحت و خیر خوهی است و در مرحله بعد عوض کردن فضای گفتگو است و اگر این دو راه اثر نداشت مجلس گناه را ترک کنید و خود را از آلودگی که در این گونه مجالس است حفط کنید.
----------------------------------
پی نوشت‌ها:
[1]. إِنِّي أَكْرَهُ لَكُمْ أَنْ تَكُونُوا سَبَّابِينَ وَ لَكِنَّكُمْ لَوْ وَصَفْتُمْ أَعْمَالَهُمْ وَ ذَكَرْتُمْ حَالَهُمْ كَانَ أَصْوَبَ فِي الْقَوْلِ وَ أَبْلَغَ فِي الْعُذْرِ وَ قُلْتُمْ مَكَانَ سَبِّكُمْ إِيَّاهُمْ اللَّهُمَّ احْقِنْ دِمَاءَنَا وَ دِمَاءَهُمْ وَ أَصْلِحْ ذَاتَ بَيْنِنَا وَ بَيْنِهِمْ وَ اهْدِهِمْ مِنْ ضَلَالَتِهِمْ حَتَّى يَعْرِفَ الْحَقَّ مَنْ جَهِلَهُ وَ يَرْعَوِيَ عَنِ الْغَيِّ وَ الْعُدْوَان...»[نهج البلاغة، ص: 324]
[2].«اذا وُقِّعَ فى رَجُلٍ وَ انْتَ فى مَلأٍ فَكُنْ لِلرَّجُلِ ناصِراً وَ وَ لِلْقَومِ زاجِراً وَ قُمْ عَنْهُمْ»[. كنزالعمال، حديث 8028.]
[3].«مَنْ اغْتِيْبَ عِنْدَهُ اخُوُهُ الْمُسْلِمُ فَاسْتَطاعَ نَصْرَهُ فَلَمْ يَنْصُرْهُ خَذَلَهُ اللَّهُ فِى الدُّنْيا وَ الْآخِرَةِ؛» [ بحار الأنوار الجامعة لدرر أخبار الأئمة الأطهار، ج74، ص: 61]
[4]. «الا وَمَنْ تَطَوَّلَ عَلى اخِيْهِ فى غَيْبَةٍ سَمِعَها فِيهِ فى مَجْلِسٍ فَرَدَّها عَنْهُ رَدَّ اللّهُ عَنْهُ الْفَ بابٍ مِنَ الشَّرِ فِى الدُّنيا وَ الْآخِرَةِ، فَانْ هُوَ لَمْ يَرُدَّها وَ هُوَ قادِرٌ عَلى رَدِّها كانَ عَلَيْهِ كَوِزْرِ مَنْ اغْتابَهُ سَبْعينَ مَرَّةً؛» [من لايحضره الفقيه، جلد 4، صفحه 8 و 9.]
[5]. «ا یَنْبَغِی لِلْمُۆْمِنِ أَنْ یَجْلِسَ مَجْلِساً یُعْصَى اللَّهُ فِیهِ وَ لَا یَقْدِرُ عَلَى تَغْیِیرِهِ.» [كافی ج 2 - 374 - باب مجالسة أهل المعاصی ... ص: 37]
[6]. «مُجَالَسَةُ أهْلِ الْهَوَی مَنْسَاةٌ لِلإِیمَانِ ومَحْضَرَةٌ لِلّشَیطان» [نهج البلاغه، خطبه 86]