به گزارش رهروان ولايت در وبلاگ گروه اينترنتی علوم حدیث آمده است:امانت و امانت داری، از جایگاه ویژه و بلندی در آموزه های دینی برخوردار است و آیات متعدد و روایات بسیاری هم درباره این موضوع وارد شده است و در اینجا _متناسب با حوصله نوشتار وبلاگ_ به چند نمونه اشاره می کنم:
خدای متعال در آیه 58 سوره نساء می فرماید:إِنَّ اللَّهَ یَأْمُرُکُمْ أَنْ تُؤَدُّوا الْأَماناتِ إِلى أَهْلِها ---خداوند به شما فرمان مى دهد که امانت ها را به صاحب آنها باز گردانید
نماز خواندن و روزه گرفتن و ادعای مسلمانی و ادعای شیعه اهل بیت بودن، کاری ساده و آسان است اما عیار ایمان و مسلمانی، در انجام این اعمال نیست بلکه در اموری است که نشان عملی از هویت ایمانی و اعتقادی دارد.
امام صادق (ع) فرمود: فریب نماز و روزه مردم را نخورید (یعنی مبادا به خیال اینکه فلانی نماز می خواند و روزه می گیرد، به او کاملا اعتماد کنید)، چون چه بسا کسی به نماز و روزه اش عادت کرده (و از سر عادت آنها را بجا می آورد، طوری که) اگر آنها را ترک کند دچار وحشت می شود! (پس) اگر می خواهید مردم را بسنجید، آنها را با عیار راستگویی و امانت داری بسنجید (پس اگر امانت دار و راستگو هستند، آنگاه اهل ایمان و اعتقادند و قابل اطمینان). 1
در احادیث اهل بیت (ع) صداقت و امانت از پایه های دین و کمترین بهره های ایمان عنوان شده و کسی که امانت دار نباشد، بی دین و بی ایمان معرفی شده است. 2 رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) فرمود: آن که امانت دار نیست، ایمان ندارد. 3
امام صادق (علیه السلام) فرمود: خداوند هیچ پیامبری را مبعوث نکرد مگر به راستگویی و ادای امانت، همانا امانت به صاحبش برگردانده می شود، نیکوکار باشد یا بدکار! 4
زمانی که مشرکین مکه قصد آزار و ترور پیامبر اسلام را داشتند، رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) که شهره امانتداری بود و اماناتی از اهل مکه داشت، در امانت های آنان کمترین خیانتی نکرد بلکه خود به مدینه هجرت نمود و توسط علی (علیه السلام) اموالشان را به صاحبانشان برگرداند.
اباحمزه ثمالی گوید: از سید عابدان، علی بن الحسین [امام سجاد علیه السلام] شنیدم که به شیعیانش می گفت: بر شما باد به ادای امانت، سوگند به خدایی که محمد را به حق به پیامبری برگزید، اگر قاتل حسین بن علی شمشیری که حسین را با آن شهید کرد به من امانت دهد، هر آینه امانتش را به او پس خواهم داد. 5
از این روایات به خوبی روشن می شود که اسلام درباره امانت داری حساسیت فوق العاده ای دارد و به هیچ رو، خیانت در امانت را بر نمی تابد و باید امانت ها را به صاحبانشان بازگرداند؛ خواه صاحب امانت، شخصی فاسق باشد، و یا فردی نیکوکار!
از برخی روایات استفاده می شود که سخنان خصوصی که میان حتی دو نفر هم رد و بدل می شود، مصداق امانت محسوب می شود و کسی از آنان، حق ندارد بدون اجازه صاحب سخن، حرف او را افشا نماید! امام صادق (علیه السلام) فرمود: مجلس ها امانت است، و جایز نیست سخن كسى را كه مى خواهد پوشیده بماند براى دیگران نقل كنند مگر با اجازه او، یا براى فرد مورد اطمینان، یا براى ذكر خیر او. 6
خاطره ای از «خیانت در امانت»!
در اینجا به یاد خاطره ای افتادم که نشان می دهد چقدر میان ادعای مسلمانی با آنچه که در عمل برخی افراد به ظاهر اهل ایمان می بینیم، تفاوت است!
دوستی می گفت:
زمانی مشکلاتی داشتم و به صورت اتفاقی در اداره با یکی از همکاران که فردی به ظاهر بسیار مؤمن و مذهبی بود، به صورت خصوصی صحبت و درد دل کردم و در اثنای سخن، از برخی افراد انتقاد و گلایه ای هم نمودم. در اتاقی که صحبت می کردیم، غیر از من و ایشان هیچ کس دیگری نبود.
چند روز بعد که وارد اداره شدم، نامه ای به دستم دادند و گفتند: برو پیش رئیس! نامه را که باز کردم، مبهوت شدم! حکم اخراجم بود! وقتی پیش جناب رئیس _که گویی از سخن چینی زیردستش سرِ شوق آمده بود_ رفتم، دقیقا همان سخنی که در جلسه خصوصی با آن همکار گفته بودم را از او شنیدم! فهمیدم آن همکار به ظاهر مؤمن، به بنده خیانت نموده و سخنی که به صورت کاملا خصوصی و از روی درد دل به او گفته بودم رو با ناجوانمردیِ تمام، فاش کرده بود! آن هم پیش رئیسِ اداره! حالا چقدر هم از خودش روی اصل مطلب گذاشته بود و افترا زده بود، بماند!
رفیق نازنین می گفت:
از این خیانت، دلم سخت شکست، و به یاد این حدیث نورانی امام صادق افتادم و حکمت فرمایش ایشان را دریافتم و فهمیدم بین تظاهر به ایمان و عمل ایمانی، فرسنگ ها راه فاصله است!
آری، خیانت حتی در فاش نمودن صحبت های خصوصی، ممنوع است! فریب نماز و روزه کسی را نخوریم، بنگریم که تا چه اندازه اهل صدق و امانت است، سپس به او اعتماد کنیم.
پی نوشت ها:
1- عن أَبِی عَبْدِ اللَّهِ (ع) قَالَ: لَا تَغْتَرُّوا بِصَلَاتِهِمْ وَ لَا بِصِیَامِهِمْ فَإِنَّ الرَّجُلَ رُبَّمَا لَهِجَ بِالصَّلَاةِ وَ الصَّوْمِ حَتَّى لَوْ تَرَكَهُ اسْتَوْحَشَ وَ لَكِنِ اخْتَبِرُوهُمْ عِنْدَ صِدْقِ الْحَدِیثِ وَ أَدَاءِ الْأَمَانَةِ؛ الكافی، ج2/ ص104.
2- غررالحكم/ص218 و ص251
3- لا ایمانَ لِمَن لا أمانهَ لهُ؛ مستدرك الوسائل، ج 14، ص 6
4- َ إِنَّ اللَّهَ لَمْ یَبْعَثْ نَبِیّاً قَطُّ إِلَّا بِصِدْقِ الْحَدِیثِ وَ أَدَاءِ الْأَمَانَةِ فَإِنَّ الْأَمَانَةَ مُؤَدَّاةٌ إِلَى الْبَرِّ وَ الْفَاجِرِ؛ بحارالأنوار، ج 72، ص 116
5- عَنْ أَبِی حَمْزَةَ الثُّمَالِیِّ قَالَ سَمِعْتُ سَیِّدَ الْعَابِدِینَ عَلِیَّ بْنَ الْحُسَیْنِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ ع یَقُولُ لِشِیعَتِهِ عَلَیْكُمْ بِأَدَاءِ الْأَمَانَةِ فَوَ الَّذِی بَعَثَ مُحَمَّداً بِالْحَقِّ نَبِیّاً لَوْ أَنَّ قَاتِلَ أَبِیَ الْحُسَیْنِ بْنِ عَلِیٍّ ع ائْتَمَنَنِی عَلَى السَّیْفِ الَّذِی قَتَلَهُ بِهِ لَأَدَّیْتُهُ إِلَیْهِ ؛ وسائل الشیعة، ج 19، ص 76
6- عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَال: الْمَجَالِسُ بِالْأَمَانَةِ وَ لَیْسَ لِأَحَدٍ أَنْ یُحَدِّثَ بِحَدِیثٍ یَكْتُمُهُ صَاحِبُهُ إِلَّا بِإِذْنِهِ إِلَّا أَنْ یَكُونَ ثِقَةً أَوْ ذِكْراً لَهُ بِخَیْرٍ؛ الكافی، ج 2، ص 660