صبر در خانواده‏

رهروان ولایت ـ  معنی صبر: این گوهر گران بها نوعی ملکه‌ قلبي است که باعثِ تحمل فرد بر ناخوشی ها و عبور از سختي‌ها و رد شدن از آنها، می شود. هر چقدر سعه صدر، از وسعت بيشتر و ايمان از تعالي والاتري برخوردار باشد، صبر و بردباري نيز فزوني خواهد يافت. در دار دنیا آنکه مقامش بیشتر هست مثل ائمه اطهار(علیهم السلام) به سختي‌ها و محنت‌ها و بليّات بیشتر آزمايش مي‌شوند و اين صبر و بردباري ايشان است که آن‌ها را در معبر عبور از سختي‌ها ياري مي‌کند.
اگر رد شدن از مراحل زندگی بدون رودررو با مانع ها بود، ما خیلی بی تحرک و ضعیف می ماندیم و پرواز را که همانا دستیابی به اهداف متعالی انسانیت است، را هرگز تجربه نمی کردیم. لذا به اصل صبر که برای بزرگ شدن انسان لازم است تمرکز نموده و به آن عامل باشیم.
همان طور که خداوند متعادل چنین بیان می‌دارد که: « وَ قالَ الَّذِينَ أُوتُوا الْعِلْمَ وَيْلَكُمْ ثَوابُ اللّهِ خَيْرٌ لِمَنْ آمَنَ وَ عَمِلَ صالِحاً وَ لا يُلَقّاها إِلا الصّابِرُون‏ » [قصص/ 80] یعنی به نوعی تنها صبرپیشگان، زمینه دار فهم و دریافت سخنان اهل معرفت اند و اینکه چشم پوشی از زخارف دنیا، نیازمند صبر و شکیبایی است.
البته در بحث خانواده اگر صبر پیشه نشود معروف ها به راحتی کاشت نمی شود، و خانه رو به ویرانی می رود، برای همین خداوند متعال بیان می دارد: « وَ أْمُرْ أَهْلَكَ بِالصَّلاةِ وَ اصْطَبِرْ عَلَيْها»[ طه/ 132] خانواده خویش را به نماز فرمان بده و بر آن شکیبایی کن»
اساس خانواده با صبر محکم می شود، و زندگی در خانواده شیرین، دلنشین و توأم با گرمی و آرامش خواهد بود. همچنین با صبر هست که انسان به مقام های معنوی والایی دست پیدا می کند، قَالَ رَسُولُ اللَّهِ (صلى الله علیه وآله وسلم): «مَنْ صَبَرَ عَلَي سُوءِ خُلُقِ امْرَأَتِهِ وَ احْتَسَبَهُ أَعْطَاهُ اللَّهُ (بِكُلِّ مَرَّةٍ) يَصْبِرُ عَلَيْهَا مِنَ الثَّوَابِ مِثْلَ مَا أَعْطَي أَيُّوبَ عَلَي بَلائِهِ‏؛ هر مردی که بر بداخلاقی همسرش برای خدا صبر و شکیبایی کند، خداوند بزرگ برای هر بار صبر او، پاداشی همانند و همسنگ پاداش صبر ایوب در برابر بلای او به وی خواهد داد».[1]
قال رسول الله (صلى الله علیه وآله وسلم) :«من صبرت علی سوء خلق زوجها أعطاها مثل (ثواب) آسیة بنت مزاحم؛[2]هر زنی که در برابر بداخلاقی شوهرش شکیبایی ورزد، خداوند همانند (ثواب) آسیه دختر مزاحم به او عطا کند.»
قال رسول الله (صلی الله علیه و آله) :« من صبر علی سوء خلق امرأته و احتسبه أعطاه الله تعالی بکل مره یصبر علیها من الثواب ما أعطی أیوب – علیه السلام – علی بلائه، و کان علیها من الوزر فی کل یوم و لیلة مثل رمل عالج[3]؛ رسول خدا (صلّی الله علیه و آله) فرمودند: هر مردی که به خاطر خدا و به امید پاداش او در برابر بد اخلاقی همسرش صبر کند، خدای متعال برای هر مرتبه ای که شکیبایی می ورزد، همان ثوابی را به او دهد که به ایوب – علیه السّلام – در قبال بلایی که دید عطا کرد و گناه زن نیز در هر روز و شب به اندازه ریگهای ریگستان می باشد».
اصلا در پرتو صبر، زندگي براي افراد خانه نوعی بهشت و یا مکان لذّت‌بخش و سرشار از مهر و محبّت خواهد بود، قَالَ رَسُولُ اللَّهِ (صلى الله علیه وآله وسلم): «إن في الجنة درجة لا ينالها إلا إمام عادل أو ذو رحم وصول أو ذو عيال؛[4] براستى كه در بهشت مقامى است كه بدان نائل نشود جز پيشواى دادگر يا خويشاوند دلجو يا عيالمند بردبار.»
اما اگر در زندگی زود رنج بوده و به جای صبر کم تحمل و دنبال تلافی بود زندگي سخت و مشکل خواهد بود در نتیجه هزاران آسیب که کمترین آنها ناسازگاري و اختلاف در خانه و بين افراد خانواده، خصوصاً زن و شوهر، که بسيار خطرناک نیز هست پدیدار خواهد شد، بی صبری دقیقاً یک مترادف دیگر برای ارضای فوری است که یکی از بزرگترین مصیبت‌های بشر است، چرا این همه مقام را ول کرده و به جایش کم تحملی و بی صبری را در پیش بگیریم.
عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ (علیه السلام)« قَالَ إِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ كَتَبَ عَلَى الرِّجَالِ الْجِهَادَ وَ عَلَى النِّسَاءِ الْجِهَادَ فَجِهَادُ الرَّجُلِ أَنْ يَبْذُلَ مَالَهُ وَ دَمَهُ حَتَّى يُقْتَلَ فِي سَبِيلِ اللَّهِ وَ جِهَادُ الْمَرْأَةِ أَنْ تَصْبِرَ عَلَى مَا تَرَى مِنْ أَذَى زَوْجِهَا وَ غَيْرَتِه‏؛ از امام باقر (علیه السلام): خداوند بر مردان و بر زنان هر دو جهاد نوشته است جهاد مرد بذل مال و جان است تا كشته شود و جهاد زن آنست كه بر غيرت و ناراحتى‏هاى شوهر صبر كند.»[5]
________________

پی نوشت
[1]- ثواب الاعمال، ص 287
[2]- بحار الأنوار، ج ۱۰۳، ص ۲۴۷
[3]- ثواب الأعمال، ص ۲۸۷
[4]- صبور خصال صدوق، ج 1، ص 93
[5]- مكارم الأخلاق، ص: 215