رهروان ولایت ـ یکی از دستورات مسلّم قرآنی، وجوب التزام به دین است.[1] دين هم در اصطلاح قرآن، همان روش زندگى است كه از جانب خداوند به انسان‌ها رسیده و یک دین واحد به نام «اسلام» است.
خداوند متعال در قرآن، اسلام را آن طور كه هست، معرفى مىفرمايد كه براى نمونه به چند آيه اشاره مىشود:
1. حقیقتِ دین، تسلیم و خضوع در برابر دستورات الهی است و علماى اديان با آن‌كه راه حق را از باطل تشخيص مىدادند، به واسطه تعصب و دشمنى، زير بار حق نرفته هر يك راهى را پيش گرفتند، و در نتيجه اديان مختلف در روى زمين پيدا شد. درحقيقت اين دسته از مردم به آيات خدا كافر شدند و خداوند به زودى سزاى اعمال آنان را خواهد داد.[2]
2. تنها پیروی از اسلام پذیرفته شده است و هر کس بجز اسلام دین دیگری اختیار کند، در آخرت از زیان‌کاران است.[3]
3. پیروی نکردن از دین اسلام نشانه پیروی از شیطان است.[4]
4. پیروی از اسلام، در واقع وفای به همان پیمانی است که از همه انسان‌ها در عالم ذرّ گرفته شده است.[5]
5. مسلمان براى پيشرفت دين، با هر كس مطابق فهم وى و به طورى كه براى او مفيد باشد، بايد گفتگو كند و اگر به وسيله برهان و پند و اندرز، نتوانست كسى را راهنمايى كند، با جدل كه يكى از راههاى اثبات مطلب است، بايد او را به سوى حق دعوت نمايد.[6]
6. در برخی آیات، به قرائت و گوش فرا دادن به قرآن کریم به عنوان کامل‌ترین برنامه هدایت بشری و کتاب دینی، تاکید شده است. [7]
7. در آیات قرآنی، علاوه بر خود قرآن، کلمات پیامبر نیز به عنوان قوانین دینی که رافع اختلافات بشری‌اند، معرّفی شده‌اند و هر اختلافى را با اين دو دليل و سند استوار بايد حل كرد و اگر يك نفر مسلمان با منطق عقل، رفع اختلاف كند در واقع آن هم براى اين است كه قرآن دستور عقل را پذيرفته است. [8]
8. خوشرفتارى و خيرخواهى و مشورت كردن در امور، وسيله انس و محبت است و بايد افراد جامعه به سرپرست خودشان علاقهمند باشند تا او بتواند در ایشان نفوذ كند، خداوند به سرپرست گرامى مسلمانان دستور خوشخويى و مشاوره را مىدهد.
ولى براى اينكه ممكن است مردم در فكر خودشان اشتباه كنند، دستور مىدهد كه بعد از مشورت، در تصميم خود مستقل باشند و به واسطه آن‌كه با اراده خدا كسى نمىتواند مخالفت كند، در كارها دل به خدا ببندند و كار خود را به او واگذار كنند.[9]
9. دین اسلام با بیان و ابلاغ حکم ولایت و امامت وصیّ پیامبر(صلی‌الله‌علیه‌وآله) به کمال رسید و مسألۀ امامت بعد از پیامبر، مترقّی‌ترین و بزرگ‌ترین نعمت الهی بود.[10]
---------------------------------------------
پی‌نوشت:
[1]. «وَأَنْ أَقِمْ وَجْهَكَ لِلدِّينِ حَنِيفًا وَلَا تَكُونَنَّ مِنَ الْمُشْرِكِينَ؛[یونس/105] و [به من دستور داده شده است] كه به دين حنيف روى آور، و از مشركان مباش.»
[2]. «إِنَّ الدِّينَ عِنْدَ اللَّهِ الْإِسْلامُ وَ مَا اخْتَلَفَ الَّذِينَ أُوتُوا الْكِتابَ إِلَّا مِنْ بَعْدِ ما جاءَهُمُ الْعِلْمُ بَغْياً بَيْنَهُمْ وَ مَنْ يَكْفُرْ بِآياتِ اللَّهِ فَإِنَّ اللَّهَ سَرِيعُ الْحِسابِ؛[آلعمران/ 19] همانا حقيقت دين در نزد خدا تسليم بودن [در برابر او] است و كسانى كه كتاب [آسمانى] به آنان داده شده اختلاف نكردند مگر پس از آن كه آگاهى برايشان حاصل شد، آن هم از روى زيادهطلبى كه ميانشان وجود داشت. و هر كس به آيات خدا كفر ورزد، [بداند كه] حساب خدا سريع است.»
[3]. «وَ مَنْ يَبْتَغِ غَيْرَ الْإِسْلامِ دِيناً فَلَنْ يُقْبَلَ مِنْهُ وَ هُوَ فِي الْآخِرَةِ مِنَ الْخاسِرِينَ،[همان/ 85] هر كه جز دين اسلام دين ديگرى را طلب كند و پيرو آن گردد، هرگز از وى پذيرفته نمىشود و در آخرت اهل نجات نخواهد بود.»
[4]. «يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا ادْخُلُوا فِي السِّلْمِ كَافَّةً وَ لا تَتَّبِعُوا خُطُواتِ الشَّيْطانِ إِنَّهُ لَكُمْ عَدُوٌّ مُبِينٌ،[بقره/ 208] اى مسلمانان در امور دينى همگى تسليم خدا شويد و چون شيطان دشمن آشكار شما است از او پيروى مكنيد.»
[5]. «وَ أَوْفُوا بِعَهْدِ اللَّهِ إِذا عاهَدْتُمْ وَ لا تَنْقُضُوا الْأَيْمانَ بَعْدَ تَوْكِيدِها وَ قَدْ جَعَلْتُمُ اللَّهَ عَلَيْكُمْ كَفِيلًا إِنَّ اللَّهَ يَعْلَمُ ما تَفْعَلُونَ،[نحل/ 91] اى مسلمانان اگر عهدى بستيد به عهد و پيمان خود وفا كنيد و بعد از آن كه سوگندهاى خود را محكم كرديد و خدا را در كار خود شاهد گرفتيد چون خدا به كارهاى شما داناست، سوگند خود را مشكنيد.»
[6]. «ادْعُ إِلى سَبِيلِ رَبِّكَ بِالْحِكْمَةِ وَ الْمَوْعِظَةِ الْحَسَنَةِ وَ جادِلْهُمْ بِالَّتِي هِيَ أَحْسَنُ إِنَّ رَبَّكَ هُوَ أَعْلَمُ بِمَنْ ضَلَّ عَنْ سَبِيلِهِ وَ هُوَ أَعْلَمُ بِالْمُهْتَدِينَ؛[نحل/ 125] از راه بيان حقيقت و بيان صلاح و فساد كارها و با پند و اندرز نيكو، مردم را به راه خدا دعوت كن، و با بهترين وجهى كه ممكن است در راه اثبات حق، با بيگانگان مجادله نما، چون خدا به گمراهان و راه يافتگان، داناتر است.»
[7]. «وَ إِذا قُرِئَ الْقُرْآنُ فَاسْتَمِعُوا لَهُ وَ أَنْصِتُوا لَعَلَّكُمْ تُرْحَمُونَ،[ اعراف/204] در موقع خواندن قرآن صحبت نكنيد و با گوش دل معناى آن را فرا گيريد، شايد رحمت خدا شامل حال شما گردد.»
[8]. «يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا أَطِيعُوا اللَّهَ وَ أَطِيعُوا الرَّسُولَ وَ أُولِي الْأَمْرِ مِنْكُمْ فَإِنْ تَنازَعْتُمْ فِي شَيْءٍ فَرُدُّوهُ إِلَى اللَّهِ وَ الرَّسُولِ إِنْ كُنْتُمْ تُؤْمِنُونَ بِاللَّهِ وَ الْيَوْمِ الْآخِرِ ذلِكَ خَيْرٌ وَ أَحْسَنُ تَأْوِيلًا، [نساء/59] اى مردم با ايمان به دستور خدا و پيغمبر و امامانى كه خدا و پيغمبر اطاعت آنان را بر شما واجب نموده است، عمل كنيد و اگر به خدا و روز قيامت عقيده داريد، اختلافات خود را از روى قرآن و فرموده پيغمبر حل كنيد، چون اين روش براى شما بهتر و عاقبتش نيكوتر مىباشد.»
[9]. «فَبِما رَحْمَةٍ مِنَ اللَّهِ لِنْتَ لَهُمْ وَ لَوْ كُنْتَ فَظًّا غَلِيظَ الْقَلْبِ لَانْفَضُّوا مِنْ حَوْلِكَ فَاعْفُ عَنْهُمْ وَ اسْتَغْفِرْ لَهُمْ وَ شاوِرْهُمْ فِي الْأَمْرِ فَإِذا عَزَمْتَ فَتَوَكَّلْ عَلَى اللَّهِ إِنَّ اللَّهَ يُحِبُّ الْمُتَوَكِّلِينَ، [آل عمران/159] پس به واسطه رحمت و بخشايشى كه از خداى متعال به تو رسيده است، اين چنين نرم دل و خوشخو گشتى، و چنانچه بد زبان و سنگدل بودى از دور تو پراكنده مىشدند، بنابراين از لغزشهاى مردم درگذر و براى آنان از خدا آمرزش بخواه و در كارها با آنان مشورت كن، و چون خدا كسانى را كه به او توكل مىكنند دوست دارد و از آنان پشتيبانى مىكند هر وقت در كارها تصميم گرفتى به خدا توكل كن و خداوند توكل كنندگان را دوست دارد.»
[10]. «الْيَوْمَ أَكْمَلْتُ لَكُمْ دِينَكُمْ وَأَتْمَمْتُ عَلَيْكُمْ نِعْمَتِي وَرَضِيتُ لَكُمُ الْإِسْلَامَ دِينًا؛ [مائده/3] امروز دين شما را برايتان كامل و نعمت خود را بر شما تمام گردانيدم، و اسلام را براى شما [به عنوان] آيينى برگزيدم.»