چکیده: بنابراین طبق روایات حضرت زهرا(سلام‌الله‌علیها) دارای دو مهریه بوده است، یکی زمینی و مانند همه دختران مسلمان، که حدود پانصد درهم بوده و بعد از آن نیز به عنوان «مهرالسنه» معروف شد. و یک مهریه‌ی آسمانی که خداوند متعال در قبال ازدواج با امیرالمومنین(علیه‌السلام) به ایشان عطا کرده است.
رهروان ولایت ـ انسان در زندگی خود برای رسیدن به سعادت و خوش‌بختی نیاز به الگو دارد، الگویی مناسب که خود سعات‌مند بوده و با رفتارو کردار خود برای دیگر انسان‌ها سرمشق بوده و دارای اخلاقی نیکو و رفتاری عالی باشد؛ دین مبین اسلام برای زنان عالم به خصوص مسلمانان دنیا، حضرت زهرا(سلام‌الله‌علیها) را به عنوان الگویی مناسب ذکر می‌کند و از زنان مسلمان می‌خواهد که زندگی این بانوی ارزش‌مند و سرور زنان علم را سرمشق خود قرار داده و راه سعادت و خوش‌بختی را بپیمایند.
یکی از سوالاتی که توسط نسل جوان راجع به زندگی حضرت زهرا(سلام‌الله‌علیها) پرسیده می‌شود این است که مهریه‌ی حضرت در زندگی مشترک چه بوده است؟
با مراجعه به کتب تاریخی و روایتی می‌توان پاسخ این سوال را دریافت؛ در این کتب بیان شده مهریه‌ی حضرت زهرا(سلام‌الله‌علیها) حدود پانصدر درهم(سکه‌ی نقره) بوده است.
در کتب روایی نقل شده هنگامی‌كه امیرالمومنین(علیه‌السلام) به قصد ازدواج با فاطمه(سلام‌الله‌علیها) به منزل پیامبر(صلی‌الله‌علیه‌وآله) رفت، پیامبر(صلی‌الله‌علیه‌وآله) به ام سلمه فرمود: «برخیز و در را بگشای، این همان است كه خدا و رسولش او را دوست دارند». ام سلمه فوراً در را باز كرد و امیرالمومنین(علیه‌السلام) داخل شد، وی در كمال حجب و حیا و خجالت بود كه پیامبر(صلی‌الله‌علیه‌وآله) فرمود: علی جان، حاجتی داری؟ آسوده باش، امیدوارم كه حاجت تو برآورده شود. امیرالمومنین(علیه‌السلام) نیز قصد خود را بازگو کرد و از فاطمه زهرا(سلام‌الله‌علیها) خواستگاری نمود.
پیامبر(صلی‌الله‌علیه‌وآله) فرمود: چه چیزی داری كه مهریه‌ی فاطمه(سلام‌الله‌علیها) قرار دهی؟
حضرت عرض كرد: ای رسول خدا! تو خود شاهد هستی كه برای من به جز شمشیر و شتر و زره، از مال دنیا چیزی نیست. پیامبر(صلی‌الله‌علیه‌وآله) فرمود: ای علی، شمشیر و شتر مورد نیاز توست، اما زره‌ات را بفروش و با آن مراسم ازدواج با فاطمه(سلام‌الله‌علیها) را فراهم كن.
سپس در آستانه بر پايى مراسم، به على (علیه‌السلام) فرمود: «زره را بفروش و بهايش را نزد من بياور. حضرت زره را فروخت و بهاى آن را كه حدود 500 درهم بود را نزد پیامبر(صلی‌الله‌علیه‌وآله) آورد و به عنوان مهريه در اختیار حضرت قرار داد».
از آن زمان به بعد اين ميزان مهريه كه «مهرالسنه» ناميده مى‌شد، بين مسلمانان رواج يافت؛ زيرا مهريه‌ی اغلب همسران پيامبر(صلی‌الله‌علیه‌وآله) كه برخى از آنان بعد از ازدواج فاطمه و امیرالمومنین(علیهماالسلام) با رسول خدا(صلی‌الله‌علیه‌وآله) ازدواج كردند از اين حد فراتر نرفت. تا مدتها پس از پيامبر(صلی‌الله‌علیه‌وآله) از افزايش مهريه‌ی زنان جلوگيرى مى‌شد و مبنا در اين كار ميزان مهريه‌ى فاطمه زهرا(سلام‌الله‌علیها) بود.[2]
هر ۱۰ درهم، برابر با یک دینار (سکه‌ی طلا) است، یک دینار هم برابر با یک مثقال طلا می‌باشد، با توجه به این مطلب مهریه‌ی آن حضرت ۵۰ مثقال طلا بوده است. این مهریه تقریبا برابر با ۱۴ سکه‌ی بهار آزادی است.
البته در روایات شیعه نیز مطالب دیگری هم وارد شده است و چیزهای دیگری هم به عنوان مهریه حضرت زهرا(سلام‌الله‌علیها) بیان شده است که بیشتر جنبه معنوی و آسمانی دارد تا زمینی، به طور مثال امام باقر(عليه‌السلام) می‌فرمايد: «چهار نهر فرات، نيل، نهروان و بلخ در روی زمين برای حضرت زهرا(سلام‌الله‌علیها) قرار داده شده است. هم‌چنين در حديث ديگری از حضرت نقل شده: «مهريه حضرت زهرا(سلام‌الله‌علیها) در آسمان، يك پنجم دنيا و ثلث بهشت و چهار رود از رودهای دنيا؛ فرات، نيل، نهروان و بلخ مقرر شده و در زمين پانصد درهم بوده است».[3]
و شاید بتوان گفت: معنی این‌که می‌گویند: «آب، مهريه‌ی زهراست» این است که در این روایات بیان شده این رودها مهریه‌ی حضرت زهرا(سلام‌الله‌علیها) است.
بنابراین طبق روایات حضرت زهرا(سلام‌الله‌علیها) دارای دو مهریه بوده است، یکی زمینی و مانند همه دختران مسلمان، که حدود پانصد درهم بوده و بعد از آن نیز به عنوان «مهرالسنه» معروف شد. و یک مهریه‌ی آسمانی که خداوند متعال در قبال ازدواج با امیرالمومنین(علیه‌السلام) به ایشان عطا کرده است.
--------------------------------------
پی‌نوشت
[1]. بحار الانوار ج43 ص 94؛ كشف الغمه، ج 1، ص 355؛ مناقب ابن شهرآشوب، ج 3، ص 351.
[2]. وسائل الشیعه، ج۲۱، ص ۲۴۹؛ كافی، ج۵، ص۳۷۶؛ شرح نهج البلاغه ابن ابى الحديد ج 12 ص 208.
[3]. مجلسي، محمدباقر، بحارالانوار، ج 43، ص 113، حديث 34.