اهمیت و ضرورت حضور روحانیت درجامعه

مقدمه:
از آنجایی که جوامع اسلامی درطول تاریخ در معرض حملات و توطئه‌های  فراوان،‌‌ مذهبی، اجتماعی، سیاسی بوده‌اند؛ لازم وضروری است،  گروهها ونهادی مستقلی که دارای صلاحیت علمی، دینی و اخلاقی هستند  مسئولیت و متصدی پاسخ گویی به شبهات  و توطئه‌های معاندین باشند، تا اینکه توطئه‌ها و شبهاتی که برای تضعیف جامعه اسلامی مطرح می‌شود  را خنثی نمایند. از طرفی با توجه  به محدویت‌های مختلف و به عدم امکانات لازم برای تصدی کرسی پاسخگویی و اجتهاد در مسائل دینی لازم وضروری است که گروهای مشخصی این وظیفه خطیر را بر عهده گیرند تا اینکه مسئولیت پاسداری از مرزهای شریعت اسلامی را بر عهده گیرند از این رو خدای متعال در قرآن مجید می‌فرماید:

«وَ ما كانَ الْمُؤْمِنُونَ لِيَنْفِرُوا كَافَّةً فَلَوْ لا نَفَرَ مِنْ كُلِّ فِرْقَةٍ مِنْهُمْ طائِفَةٌ لِيَتَفَقَّهُوا فِي الدِّينِ وَ لِيُنْذِرُوا قَوْمَهُمْ إِذا رَجَعُوا إِلَيْهِمْ لَعَلَّهُمْ يَحْذَرُونَ؛. [توبه/122] و همه مؤمنان را نشايد كه [براى جهاد] بيرون روند، پس چرا از هر گروهى از ايشان جمعى بيرون نروند [و دسته‏اى بمانند] تا دانش دين بياموزند- و آيات و احكام جديد را فرا گيرند- و مردم خويش را چون به سوى ايشان باز گردند هشدار و بيم دهند شايد كه بترسند و بپرهيزند.»

ضرورت رجوع به عالم دینی در روایات
دین و شریعت اسلامی از جامعیت گستردگی فراوانی برخوردار است به طوری که برای بسیاری از مسائل زندگی دارای برنامه و دستور العمل مشخص است؛ از اینرو برای آنکه از آموزه های و مولفه‌های دینی در زندگی با خبر شویم لازم است به متخصصین علوم دینی که دارای صلاحیت های لازم هستند رجوع شود.

در روایتی در خصوص لزوم بهره‌گیری از وجود عالمان دینی از امام زمان (عجل الله تعالی فرجه الشریف) این چنین نقل شده است:«وَ اَمَّا الْحَوادِثُ الْواقِعَةُ، فَارْجِعُوا فِیهِما اِلی رُواتِ حَدِیثِنا، فَاِنَّهُمْ حُجَّتِی عَلَیْکُمْ وَاَنَا حُجَّةُ اللّه ِ؛[1] در مورد حوادثی که پیش خواهد آمد، به راویان حدیث ما رجوع کنید؛ زیرا آنان حجت من بر شما هستند و من حجت خداوند هستم».

وظایف و  مسئولیت های سنگین عالمان دینی
با توجه به نکاتی که در ابتدای این بحث مطرح شد می‌توان وظایف و مسئولیت‌های کلی ومشخصی را برای قشر عالمان دینی بر شمرد.

1- پاسداری از دین
با وجود هجمه‌های فراوان شبهات گوناگونی دینی ومذهبی که در فضاهای مختلف حقیقی،‌ سایبری و شبکه ماهواره‌ای علیه دین مطرح می‌شود. اگر قشر روحانیت و عالمان دینی ایفای نقش و انجام مسئولیت نداشته بانشد بعد از چند صباحی چیز از دین وآموزه‌های سعادت آفرین آن باقی نخواهد ماند،‌ با نبود عالمان مهذب و وارسته‌ی آموزه‌های دینی آکندها از شبهات و خرافاتی خواهد شد که قشر متوسط جامعه قادر به ایستادگی در برابر آن را نخواهند داشت. این مطلب را خوبی میتوان از بعضی از روایات موجود در کتب روایی نیز بدست آورد. برای مثال، امام صادق علیه السلام در مورد زراره، یکی از راویان حدیث فرموده است: «اگر زراره نبود، احادیث پدرم از بین می رفت».[2]

2-نهادینه سازی فرهنگ دینی
روحانیت، تمام همت خود را در فهم درست دین به کار می‌گیرد. ازاین رو، می‌کوشد از هرگونه تساهل و آسان گیری در درک و بیان شریعت بپرهیزد تا جسارت گناه و لغزش را در جامعه پدید نیاورد و ارزشهای بی‌اساس و باورهای نادرست را به مخاطبان خود تزریق نکند. همه اینها مستلزم تلاش جدی و صرف وقت و هزینه در فهم عمیق و صحیح دین است.[3]

3 ـ قضاوت و اقامه حدود اسلامی
عالمان و روحانیان در طول تاریخ، عهده دار مقام قضاوت بوده اند. به همین دلیل، مردم برای حل اختلاف های خود، با مراجعه به آنها، حکم آنان را می‌پذیرفتند و به آن عمل می‌کردند. علما نیز بر اساس قوانین و احکام فقهی، حکم صادر می‌کردند و خود به اجرای آن می‌پرداختند. امور دیگری همچون ثبت اسناد، تأیید وصیت نامه‌ها و عقدها و قراردادهای گوناگون، از جمله عقد ازدواج از وظایف روحانیان به شمار می‌آمد.

4ـ تلاش برای اجرای فقه سیاسی اسلام به ویژه حکومت اسلامی
اجرای قوانین اسلام و برقراری عدالت اجتماعی بدون حاکمیت دینی امکان پذیر نیست. اسلام با در اختیار داشتن فقهی غنی در جنبه های گوناگون نظام اجتماعی، به ویژه در بخش سیاسی می تواند بهترین شکل حکومت را طرح ریزی کند. البته زمینه چنین فعالیتی در طول تاریخ فراهم نبوده، ولی امروزه پس از پیروزی انقلاب اسلامی، چنین فرصتی به دست آمده است که باید آن را غنیمت دانست و برای اجرای درست احکام اسلامی کوشید.

سخن آخر:
عالمان وارسته و مهذب درطول تاریخ در خدمت اسلام و امت اسلامی بوده‌اند. این دسته افراد با تقویت قوه تقوا در وجود خود  وتشویق دیگران به رعایت آن سعی در انجام وظایف و مسئولیت‌های خطیر دینی بوده تا اینکه دامن اسلام را از خرافات وشبهات معاندین و کج فهمان دور سازند.

______________________

پاورقی:

[1]. شیخ حر عاملى، وسائل الشیعه، ج 18، باب 11، ح 9.

[2]. وسائل الشیعه، ج 27، ص 143.

[3]. دفتر مقام معظم رهبرى، حوزه و روحانیت در آیینه رهنمودهاى مقام معظم رهبرى، سازمان تبلیغات اسلامى، 1375، چ 1، ص 137.