چکیده: گريه بر امام حسين ـ عليه السلام ـ ويژگي خاصي دارد. به طوري كه عزاداري براي او و خدمت خالصانه در دستگاه امام ـ عليه السلام ـ انسان را به توبه واقعي از همه چيز بيشتر آماده تر مي كند.
احاديث و ادعيه بسياري در كتابها موجود است، مانند «مفاتيح الجنان» و يا روي منبر عنوان مي كنند كه اگر فلان دعا را بخوانند، يا اشكي براي سيدالشهداء ـ عليه السلام ـ ريخته گردد ، گناهان 70 سال بخشيده مي شود و يا ثواب 1000 حج و عمره و امثال اينها، آيا اين احاديث درست است و با آيات سورة زلزال تطبيق دارد يا خير؟
پاسخ:
بر پايه دلايل قطعي عقلي و نقلي (آيات و روايات) توبه و پذيرش آن داراي شرايطي است كه در صورت نبودن آن شرايط، توبه حقيقي محقق نخواهد شد.(1)
توبه بر سُبحه بر كف دل پر از شوق گناه
معصيت و اخنده مي آيد، ز استغفار ما
اما در مورد پاسخ به سؤال توجه به چهار نكته ضروري است.
الف: بررسي صحت اينگونه احاديث.
ب: آيا اينگونه احاديث با آيات سؤرة زلزال تطبيق دارند؟
ج: بيان شرايط توبه.
د: نتيجه گيري از مباحث.
الف: بررسي صحت اينگونه احاديثاحاديث و روايات امامان ما هم چون گفتگوهاي تمام انسانها انواع و اقسامي دارند. بعضي از آنها در صدد بيان تمام جزئيات و شرايطند. مانند قانونگذاري كه اين گونه موارد تمام شرايط و جزئيات مورد دقت قرار مي گيرد.
برخي ديگر از آنها فقط در مقام تشويق و يا اميد دادن مي باشد، كه در اين گونه موارد شرايط و جزئيات ذكر نمي شود. مثل اينكه پدري در مقام تشويق فرزند خود براي ورزش، منافع ورزش را بيان و او را تشويق به ورزش مي كند. و ديگر نمي گويد درس هم بخوان و... . و يا مثل پزشكي كه بيمار در حال مرگ دارد ولي به خاطر اينكه او را به زندگي اميدوار بكند تلقين هاي گوناگوني را انجام مي دهد. (البته احاديثي كه براي اميد دادن وارد شده قطعاً صحيح مي باشد نه اينكه صرفاً به خاطر اميد بيان شده باشند.)(2)
از اين رو اين احاديث واقعاً مي خواهند بگويند مثلاً ثواب گريه بر حسين ـ عليه السلام ـ 70 سال عبادت و... مي باشد. هر چند ممكن است انسان اعمالي انجام دهد كه موجب از بين رفتن اين ثواب شود. كه در قسمت بعد توضيح بيشتر آن خواهد آمد.
ب: آيا اين گونه احاديث با آيات سورة زلزال مطابقت دارند؟بعضي اعمال و گناهان هستند كه موجب از بين رفتن اعمال خوب مي شوند كه اين را حبط عمل مي گويند.
و برخي اعمال خوب نيز باعث پوشاندن گناهان و كارهاي زشت انسان مي شوند.(3)
با توجه به اين مطلب اعمال خوبي كه به موجب اعمال بد ما از بين مي روند و حبط مي شوند ديگر وجود ندارند و تا اينكه در قيامت ما آنها را مشاهده بكنيم و همين طور است اعمال بدي كه توسط بعضي اعمال خوب از بين مي روند و به اصطلاح تكفير مي شوند.(4)
از پيامبر گرامي اسلام نقل شده: كسي كه سبحان الله بگويد خداوند درختي در بهشت برايش مي كارد. مردي از قريش برخاست و عرض كرد: پس ما در بهشت درختان زيادي داريم؟ حضرت فرمود: آري. ولي بترسيد از اين كه آتشي بسوي آنها بفرستيد و همه را بسوزانيد.(5)
ج: شرايط توبه واقعياز رسول خدا ـ صلي الله عليه و آله ـ نقل شده: ندامت و پشيماني توبه است.
درست است كه خدا توبه را مي پذيرد و گناهان را مي آمرزد ليكن مجرد گفتن استغفرالله يا اظهار پشيماني يا حتي گريه را نمي توان دليل توبه واقعي دانست، بلكه با وجود سه علامت مي توان توبه را واقعي و حقيقي دانست:
اول: قلباً از گناهان گذشته بيزار و متنفر و در اندرون خود اندوهناك و پشيمان و شرمنده باشد.
دوم: تصميم جدي داشته باشد كه در آينده مرتكب گناه نشود.
سوم: اگر در اثر گناه، كاري را انجام داده كه قابل تدارك و جبران است تصميم بگيرد آن را تلافي و جبران كند.(6)
نتيجه گيري: آن چه به عنوان نتيجه بحث مي توان گفت ، اين است كه: احاديث ذكر شده در سؤال و احاديثي از اين دست ، تقريباً همگي صحيح بوده و در مقام بيان ثواب واقعي مي باشند. و از طرفي معلوم شد اين گونه روايات با آيات سورة زلزال هيچ منافاتي ندارند.
نكته: گريه بر امام حسين ـ عليه السلام ـ ويژگي خاصي دارد. به طوري كه عزاداري براي او و خدمت خالصانه در دستگاه امام ـ عليه السلام ـ انسان را به توبه واقعي از همه چيز بيشتر آماده تر مي كند.
پاورقی:
1. ر.ك: اميني، ابراهيم، خودسازي، بي جا، انتشارات شفق، چاپ هشتم، 1375ش، ص175.
2. ر.ك: مظفر، محمدرضا، اصول الفقه، تحقيق صادق حسن زاده، انتشارات فيروزآبادي، چاپ اول، ص102ـ103.
3. ر.ك: طباطبايي، محمد حسين، تفسير الميزان، ترجمه سيد محمدباقر موسوي، قم، دفتر انتشارات اسلامي، ج2، ص250 الي 283.
4. ر.ك: تفسير الميزان، همان، ج20، ص584.
5. ر.ك: دستغيب، گناهان كبيره، انتشارات جهان، چاپ ششم، ج1، ص7.
6. ر.ک: دستغيب، خودسازي، همان، ص175.
منبع: نرم افزار پاسخ - مرکز مطالعات و پاسخ گویی به شبهات