چکیده: «اللَّهُمَّ إِنَّا نَشْکُو إِلَیْکَ فَقْدَ نَبِیِّنَا صَلَوَاتُکَ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ غَیْبَةَ وَلِیِّنَا وَ کَثْرَةَ عَدُوِّنَا وَ قِلَّةَ عَدَدِنَا، وَ شِدَّةَ الْفِتَنِ بِنَا»
در دعای افتتاح می‌خوانیم که: «اللَّهُمَّ إِنَّا نَشْکُو إِلَیْکَ فَقْدَ نَبِیِّنَا صَلَوَاتُکَ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ غَیْبَةَ وَلِیِّنَا وَ کَثْرَةَ عَدُوِّنَا وَ قِلَّةَ عَدَدِنَا، وَ شِدَّةَ الْفِتَنِ بِنَا»، «بارالها ما به درگاه تو شکایت می‌کنیم از فقدان پیغمبرت و از غیبت امام ما و بسیاری دشمن ما و کمی عدد ما و فتنه‌های سخت بر ما»
ما هر سال در شب‌های ماه مبارک رمضان در دعای افتتاح که خیلی سفارش به قرائت آن شده است، به درگاه خداوند شکایت و تضرع می‌کنیم که امام زمان(عج) از ما غایب شده است.
باید علّت غیبت را بررسی کرد تا آن علّت‌هایی را که خود سبب آن هستیم را برطرف کنیم!
برای غیبت علل مختلفی در کتاب‌ها ذکر شده است که به برخی از آنها اشاره می‌کنیم. البته همه اسرار غیبت بر ما روشن نیست ولی در روایات، علل و اسباب غیبت را در سه موضوع بیان می‌کند.
1. آزمایش مردم: یکی از سنت‌های ثابت الهی، آزمایش بندگان و انتخاب صالحان است. دوران زندگی انسان همواره صحنه آزمایش‌های خداوندی است تا بندگان از راه آزمایش در پرتو ایمان و صبر و تسلیم در پیروی از اوامر خداوند به کمال برسد و استعدادهای نهفته آنها شکوفا گردد.
امام موسی کاظم(ع) فرمودند: هنگامی که پنجمین فرزندم غایب شد، مواظب دین خود باشید، مبادا کسی شما را از دین خارج کند. او ناگزیر غیبتی خواهد داشت، بطوری که گروهی از مومنان از عقیده خویش برمی‌گردند. خداوند به وسیله غیبت، بندگان خویش را آزمایش می‌کند.[1].
از سخنان اهل‌بیت(ع) این برداشت می‌شود که آزمایش بوسیله غیبت حضرت مهدی(عج) از سختترین آزمایش‌های الهی است.
2. حفظ جان امام: خداوند به وسیله غیبت از جان حضرت محافظت خواهد نمود، چون اگر حضرت از همان آغاز زندگی در میان مردم ظاهر می‌شد او را به شهادت می‌رساندند. بنا بر این اگر حضرت پیش از موعد مناسب که خداوند موعدش را می‌داند ظاهر شود باز هم جان او به خطر خواهد افتاد و انجام مأموریت الهی ناقص خواهد ماند.
زراره یکی از یاران امام صادق(ع) می‌گوید: امام صادق(ع) فرمود: امام منتظر پیش از قیام خویش مدّتی از چشم‌ها غایب خواهد شد.
عرض کردم: چرا؟
فرمود: بر جان خویش بیمناک خواهد بود.[2]
3. آزادی از بند بیعت با طاغوت‌های زمان: حضرت هیچ طاغوت و رژیم ظالمی را حتی از روی تقیّه به رسمیّت نشناخته و با آنها بیعت نخواهد کرد. یکی از علّت‌های غیبت حضرت همانگونه که در روایات آمده است نداشتن عهد و پیمان با ظالمان خواهد بود.
«حسن بن فضّال» می‌گوید: امام رضا(ع) فرمود: گویی شیعیانم را می‌بینم که هنگام مرگ سومین فرزندم [امام حسن عسگری] در جستجوی امام خود، همه جا را می‌گردند امّا او را نمی‌یابند.
عرض کردم: چرا غایب می‌شود؟
فرمود: برای اینکه وقتی با شمشیر قیام می‌کند، بیعت کسی در گردن وی نباشد.[3]
_________________________
[1]. بحار الانوار، ج 51، ص150
[2]. کافی، ج1، ص337
[3]. بحار الانوار، ج 51، ص152