در این برهان مثل دو برهان قبلی می خوایم از راه حدوث و حرکت و تغییر و تبدل اشیاء عالم به خداوند متعال برسیم، اما در این برهان حد وسط ما حرکت و تغییر اشیاء عالمه.
حرکت امری بدیهیه چون ما در اطراف خودمون هر روز با اون سر و کار داریم، منظور ما از حرکت همین تغییر و تبدل اشیاء است؛ اینکه شب روز میشه، اینکه درختان سبز میشن، اینکه دوباره زرد میشن، اینکه آدمی پیر میشه و...خلاصه اینکه تو عالم ماده همش حرکت و رشد و نمو داریم. حال سوال اینجاس که آیا این حرکات بدون متحرک و فاعل امکان داره یا نه؟
فلاسفه میگن اینکه یک شئ هم حرکت داشته باشه و هم فاعل حرکت خودش باشه امکان نداره، یعنی یه چیز نمی تونه هم تغییر کنه و هم خودش تغییر رو بوجود بیاره؛ پس به یه عامل بیرونی برای ایجاد حرکت نیاز داره؛ و به اصطلاح فلسفی فاعل باید غیر از قابل باشه.
لذا ما برای هر حرکتی به محرک و فاعل نیاز داریم و اون فاعل یا خودش هم دارای حرکت هستش یا نه؛ اگه خودش هم متحرک باشه به یه فاعل دیگه نیاز داریم، و هینجور برو بالا و چون تسلسل باطله باید فراتر از عالم ماده به فاعلی برسیم که اون دیگه ثابت باشه و حرکتی نداشته باشه؛ و اون فاعل خداوند متعاله.
توضیح بیشتر:
در برهان حرکت استدلال از حرکت که امری بدیهی در عالم طبیعت است و ما بالبداهه آن را درک می کنیم شروع میشه و در نهایت، به محرّک نخستین ختم می شود. همانطور که هر چیزی در عالم طبیعت نیاز به علت دارد حرکت نیز به فاعل نیازمند است و نمی تواند بدون علت موجود شود. اگر این محرّک خودش هم متحرک باشد نیاز به محرّک دیگری دارد و اگر این سلسله تا بی نهایت به عقب برود دچار تسلسل می شویم، و این یعنی هیچ حرکتی نباید در عالم وجود داشته باشد، در حالی که ما می بینیم در عالم طبیعت حرکت وجود دارد و ما آن را با حواس خود در می یابیم، پس باید سلسله حرکات به محرِّک نخستینی ختم شود که امری غیرمادی و ماوراء طبیعی است . اون وجود خداوند متعال است مه ثابت و بدور از حرکت می باشد.