ولایت پذیری از حجت خدا بالاترین فضیلت

در سال روز نهم ربیع الاول، که نخستین روز ولایت و امامت امام عصر (عج) است، شایسته است بحث ولایت پذیری از حجت خدا که بالاترین فضیلت دینی است را مورد برسی قرار دهیم.
از نظر معارف امامیه شناخت حجت حاضر پروردگار و پذیرش اوامر، نواهى، قضاوت‏ها و احکام او بر همگان واجب است و هر کس از این امر سرباز زند، در واقع توحید و نبوت را نپذیرفته است و به عبارت دیگر: لازمه پذیرش وجود خدا، توحید و عدالت الهی، پذیرش ولایت ولّى خداست. این مطلب از آیات قرآن، همچنین حدیث ثقلین که «عترت» را قرین قرآن کریم معرفی مى‏‌نماید، به وضوح بدست می‌آید و به واسطه حدیث پیامبر (صلی‌الله‌علیه و آله) که فرمودند: «مَنْ مَاتَ و لم يَعْرِفُ إِمَامَ زمانهُ مَاتَ مِيتَةً جَاهِلِيَّة [1] هر کس که بمیرد و امام زمان خویش را نشناسد به مرگ جاهلیت مرده است» تأکید مى‌شود. چه اینکه پذیرش ولایت سبب می‌شود انسان هیچ گاه از مسیر هدایت گمراه نشود و در غیر این صورت انسان‌ها در خطر خروج از راه حق‌اند، و اساسا این اهل بیت (علیهم السلام) هستند که راه حق را مشخص می‌سازند و مسیر رسیدن به سعادت دنیا و آخرت را روشن می‌کنند.
همچنانکه روزی مردی خدمت امیرالمۆمنین (علیه‌السلام) رسید و پرسید: «کم ترین چیزی که انسان در پرتو آن جزو مۆمنان خواهد شد، چیست؟ و کم ترین چیزی که با آن جزو کافران می شود کدام است؟» حضرت جواب داد: «کم ترین چیزی که انسان به سبب آن در زمرة گناهکاران در می آید این است که ولایت ما را نپذیرد.» آن مرد گفت: «یا امیرالمۆمنین! منظورت از ما چه کسانی است؟» حضرت فرمود: «همان هایی که خداوند اطاعتشان را در ردیف اطاعت خود و پیامبر خود قرار داده است و فرموده: «أطیعُوا اللهَ وَ أطیعُوا الرَّسُولَ و أُولِی الْأمْرِ مِنْکُمْ» آن مرد پرسید: «فدایت شوم! برایم روشن تر بیان کن» حضرت فرمود: «آنانی که رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌وآله) در موارد مختلف و در خطبه روز آخرش آنها را یاد کرد و فرمود: من در میان شما دو چیز با ارزش را به یادگار می گذارم. اگر دست به دامن آنها بزنید هرگز بعد از من گمراه نخواهید شد؛ کتاب خدا و خاندانم که از هم جدا نخواهند شد تا بر حوض کوثر بر من وارد شوند».[2] پذیرش ولایت سبب می شود که انسان هیچ گاه از مسیر هدایت گمراه نشود و در غیر این صورت انسان ها در خطر خروج از راه حق اند، و اساسا این اهل بیت(علیهم السلام) هستند که راه حق را مشخص می سازند و مسیر رسیدن به سعادت دنیا و آخرت را روشن می کنند.
برای ولایت در معارف امامیه دو ماهیت اصلی معرفی شده:
1ـ  اساس اسلام: همچنانکه امام جعفر صادق (علیه‌السلام) فرمود: «بُنِیَ الْاِسْلامُ عَلَی خَمْس دَعائِمَ: اَلْوِلایَةُ وَ الصَّلاةُ وَ الزَّکاةُ وَ صَومُ شَهرِ رَمَضانَ وَ الحَجُّ [3] اسلام بر پنج پایه بنا شده است؛ ولایت، نماز، زکات، روزه ماه رمضان و حج»
2ـ نگاهبان واجبات دین: همچنانکه امام علی (علیه‌السلام) فرمود: «حُدُودُ الفَرائِضِ الَّتی فَرَضَهَا اللهُ عَلَی خَلْقِهِ هِیَ خَمْسَةٌ مِنْ کِبارِ الْفَرائِضِ: اَلصَّلاةُ وَالزَّکاةُ وَالْحَجُّ وَالصَّوْمُ وَالْوَلایَةُ الْحافِظَةُ لِهذِهِ الْفَرائِضِ الْأرْبَعَةِ [4] حدود واجباتی که خداوند آنها را به بندگانش واجب کرده است، پنج چیز از بزرگترین فرایض است؛ نماز، زکات، حج، روزه و ولایت که نگاهدارنده این چهار فریضه است».
و بنابر همن ماهیات بنیادین است که ولایت پذیری آثار بسزایی نیز به همراه دارد از جمله:
1. برخورداری از بهترین پاداش: همچنانکه امام علی (علیه‌السلام) فرمود: «لَنا عَلَی النَّاسِ حَقُّ الطَّاعَةِ وَ الْوِلایَةِ وَ لَهُمْ مِنَ اللهِ سُبْحانَهُ حُسْنُ الْجَزاءِ [5] برای ما نسبت به مردم حق اطاعت و ولایت است و برای مردم نسبت به خدای سبحان برترین پاداشها است».
2. شایستگی و برتری: که باز حضرت می فرماید: «أوْلَی النَّاسِ بِنا مَنْ وَالاَنَا [6] برترین مردم نزد ما کسی است که ولایت ما را بپذیرد».
3. نجات و رستگاری: همچنانکه حضرت فرمود: «مَنْ رَکِبَ غَیْرَ سَفِینَتِنا غَرَقَ [7] هر کس بر کشتی ای غیر از کشتی ما سوار شود غرق خواهد شد».
4. پیوستن به اهل بیت علیهم السلام: امیر المؤمنین (علیه‌السلام) می فرماید: «مَنْ تَمَسَّکَ بِنا لَحِقَ [8] کسی که به دامان ما چنگ بزند به ما خواهد پیوست».
5. جامعیت در داشتن نیکی ها: پیامبر (صلی‌الله‌علیه و آله) فرمودند: «مَنْ مَنَّ اللهُ عَلَیْهِ بِمَعْرِفَةِ أهْلِ بَیتِی وَ وِلایَتِهِمْ فَقَدْ جَمَعَ اللهُ لَهُ الخَیْرَ کُلَّهُ [9] هر کس خدا بر او در شناخت و ولایت خاندان من منت نهاد، پس همانا خداوند تمام خیر و خوبی را در او جمع کرده است.»
-------------------------------
پی نوشت:
[1]. الكافي، کلینی، محمدبن یعقوب، دارالکتب الإسلامية، تهران، 1407 ق، ج‏1، ص 377.
[2]. ینابیع المودّة، سلیمان القندوزی الحنفی، مکتبة المحمدی، قم، 1385 ق، ص 117.
[3]. اصول کافی، همان،ج 2، ص 21؛ وسائل الشیعه، ج 1، ص 13.
[4]. بحار الانوار، مجلسی، دارالکتب الإسلامية، تهران، ج 65، ص 387.
[5]. غرر الحكم و درر الكلم‏، تميمى آمدى، عبد الواحد بن محمد،  دار الكتاب الإسلامي‏، قم، 1410 ق‏، ج 5، ص 129.
[6].  همان، ج 2، ص 483.
[7].  همان، ج 5، ص 184.
[8].  همان.
[9]. بحار الانوار، همان ج 27، ص 88.