قرآن در جاهای مختلفی از «عرش» صحبت کرده و فرموده است: خداوند بر عرش خود ایستاده است، یا ملائکه عرش خدا را حمل می کنند؛ «وَ الْمَلَكُ عَلى أَرْجائِها وَ یَحْمِلُ عَرْشَ رَبِّكَ فَوْقَهُمْ یَوْمَئِذٍ ثَمانِیَةٌ»(الحاقه-17) یا اینکه فرمود: «الَّذِینَ یَحْمِلُونَ الْعَرْشَ وَ مَنْ حَوْلَهُ یُسَبِّحُونَ بِحَمْدِ رَبِّهِمْ»(غافر-7) در این آیات سوال این است که آیا منظور تاج و تخت خداست، یا نه چیز دیگری مد نظر است؟
«عرش» در لغت به معناى چیزى است كه داراى سقف بوده باشد و گاهى به خود سقف نیز عرش گفته می شود؛ گاهى به معنى تخت هاى بلند همانند تخت سلاطین نیز آمده است.(تفسیر نمونه ج6 ص204)
این معنا راجع به خداوند متعال اصلا پذیرفته نیست، چرا که ما با ادله فلسفی محکم ثابت کردیم خداوند متعال جسم ندارد و جسمانی نیست. لذا اصلا نمی توان این آیات را دال بر جسمانیت خداوند متعال دانست؛ بلکه چیز دیگری مد نظر بوده است که به آن می پردازیم.
اصولا جمله «اسْتَوى عَلَى الْعَرْشِ» كنایه از تسلط یك زمامدار بر امور كشور خویش است، همان طور كه جمله «تختش فرو ریخت» به معنى از دست دادن قدرت مى باشد، در فارسى نیز این تعبیر كنایى، زیاد به كار مى رود، مثلا مى گوئیم در فلان كشور، جمعى شورش كردند و زمامدارشان را از تخت پایین كشیدند، در حالى كه ممكن است اصلا تختى نداشته باشد، یا جمعى به هواخواهى فلانی برخاستند و او را بر تخت نشاندند، همه اینها كنایه از قدرت یافتن یا از قدرت افتادن است. بنابراین؛ در آیه مورد بحث جمله «اسْتَوى عَلَى الْعَرْشِ» كنایه از احاطه كامل پروردگار و تسلط او بر تدبیر امور آسمانها و زمین بعد از خلقت آنها است.(تفسیر نمونه ج6 ص205)
ولى«عرش» چیست؟ و این فرشتگان چه کسانی هستند؟ مسلما منظور از«عرش» یك تخت سلطنتى جسمانى نیست، بلكه همان گونه كه گفته شد: به معنى«مجموعه جهان هستى» است یعنی عرش حكومت خدا است، و به وسیله فرشتگان كه مجرى فرمان خدا هستند، تدبیر می شود.
نکته جالب:
و جالب این كه در روایتى آمده است كه«حاملان هشتگانه عرش خدا در قیامت چهار نفر از اولین، و چهار نفر از آخرین هستند، اما چهار نفر از اولین«نوح» ، «ابراهیم» ، «موسی» و «عیسى» می باشند، و چهار نفر از آخرین «محمد(ص)» ، «على» ، «حسن» و«حسین» ع هستند». این تعبیر ممكن است اشاره به مقام شفاعت آنها براى اولین و آخرین باشد، البته شفاعت در مورد كسانى كه لایق شفاعت هستند، و به هر حال گسترش مفهوم «عرش» را نشان می دهد. البته اگر حاملان هشتگانه عرش هشت گروه باشند، ممكن است گروه هایى از فرشتگان و گروهى از انبیاء و اولیاء عهده دار این مهم گردند، و به این ترتیب بخشى از تدبیر نظام آن روز را فرشتگان بر عهده دارند، و بخشى را انبیاء، اما همه به فرمان خدا است.(تفسیر نمونه، ج24، ص: 452)