چکیده:معلم قید زنجیر جهل و نادانی را از دست و پای بشریت باز می کند. وظیفه معلم هدایت جامعه است به سوی الله.
بسم الله الرّحمن الرّحیم
دوازدهم اردیبهشت ماه مصادف است با سالروز شهادت مظلومانه استاد شهید مرتضی مطهری که عمر بابرکت خود را در راه تعلیم و تعلم سپری نموده و آثار علمی فراوانی از خود برای آیندگان به جای گذاشت؛ آثاری که بلا استثناء برای نسل جوان مفید می باشد. روز شهادت این شهید فرزانه به عنوان روز معلم نامگذاری شده است. معلمین حق بسیار بزرگی بر بشریت دارند، چرا که با راهنمایی و تربیت انسان ها، زمینه رشد و سعادت همیشگی آنها را فراهم نموده و قید زنجیر جهل و نادانی را از دست و پای بشریت باز می کنند.
ارزش و اهمیت دانش از منظر قرآن کریم
ارزش و اهمیت دانش به قدری است که خداوند آسمان ها و زمین را برای آن آفریده و در قرآن کریم خود را این چنین معرفی نموده است:
«اللَّهُ الَّذِي خَلَقَ سَبْعَ سَمَاوَاتٍ وَ مِنَ الْأَرْضِ مِثْلَهُنَّ يَتَنَزَّلُ الْأَمْرُ بَيْنَهُنَّ لِتَعْلَمُوا أَنَّ اللَّهَ عَلَى كُلِّ شَيْءٍ قَدِيرٌ وَأَنَّ اللَّهَ قَدْ أَحَاطَ بِكُلِّ شَيْءٍ عِلْمًا[طلاق/ ۱۲] خداوند كسي است كه هفت آسمان را آفريد و از زمين نيز همانند آن را، فرمان او در ميان آنها پيوسته نازل مي شود، تا بدانيد كه خداوند بر هر چيز توانا است و علم او به همه چيز احاطه دارد.»
خلقت هفت آسمان و هفت زمین برای رسیدن بشریت به علم و معرفت و این باور که خداوند بر همه چیز توانایی دارد و آفرینش موجودات گوناگون و شاهکارهای فراوان خلقت، خود گواه این حقیقت غیر قابل انکار است. چرا که سرتاسر جهان هستی و همه موجودات عالم را علم و دانش فرا گرفته است و برای مطالعه ی اعضای هریک از مخلوقات دانشمندان متعدد و سال ها وقت نیاز است، تا به گوشه ای از دانش خلقت آن مخلوق دست یابند. و این نشانه ی علم و قدرت بی انتهای پروردگار عزیز است.
خداوند رحمان اولین معلم بشریت
اولین معلم نیز خود خداوند رحمان است، همان طور که در سوره مبارکه «الرّحمن» می فرماید: «الرَّحْمَنُ[الرَّحْمَن/۱] خداوند رحمن. عَلَّمَ الْقُرْآنَ[الرَّحْمَن/۲] قرآن را آموزش داد. و در آیه بعد این چنین ادامه می دهد:خَلَقَ الْإِنسَانَ[الرَّحْمَن/۳] و این نشانگر این است که آدمی با فراگیری علوم قرآنی و الهی به مقام انسانیت نائل می شود.
معلمی شغل انبیاء الهی
انبیاء الهی در مرحله بعد تعلیم و آموزش بندگان رابر عهده دارند، همان گونه که خداوند عزیز در قرآن مجید فرموده است: «هُوَ الَّذِي بَعَثَ فِي الْأُمِّيِّينَ رَسُولًا مِّنْهُمْ يَتْلُو عَلَيْهِمْ آيَاتِهِ وَيُزَكِّيهِمْ وَ يُعَلِّمُهُمُ الْكِتَابَ وَ الْحِكْمَةَ وَ إِن كَانُوا مِن قَبْلُ لَفِي ضَلَالٍ مُّبِينٍ [جمعه/ ۲] او كسي است كه در ميان جمعيت درس نخوانده، رسولي از خودشان برانگيخت، تا آياتش را بر آنها بخواند، و آنها را پاكيزه كند، و كتاب و حكمت بياموزد، هر چند پيش از آن در گمراهي آشكاري بودند.» بنابر این معلمی شغل پیامبران و حرفه ای شریف و الهی می باشد.
کار معلم انتقال علوم و آگاهی های گذشتگان، به نسل های آینده است اگر معلم از لحاظ اخلاقی خود را ساخته باشد، می تواند افراد مهذب و دارای اخلاق انسانی به جامعه تحویل دهد. نقش معلم را در رشد و تربیت افراد جامعه نمی توان نادیده گرفت.معلم با راهنمایی و تربیت انسان ها، زمینه رشد و سعادت همیشگی آنها را فراهم نموده و قید زنجیر جهل و نادانی را از دست و پای بشریت باز می کند. این قشر دلسوز و زحمتکش با باز کردن قفل های جهل و بی خبری، انسان را به سوی فلاح و سعادت راهنمایی می کنند.
شأن و منزلت معلم در روایت
در بحارالانوار حدیثی از مولای متقیان(علیه السّلام) نقل شده است، كه می فرماید: «من تعلمت منه حرفاً صرت له عبداً»[۲] یعنی هر كسی كه یك حرف از او بیاموزم، عبد او می گردم.» این کلمات نغز و پر معنا، نشان دهنده نهایت تواضع شاگرد در برابر استاد بوده و پیروان آن حضرت باید از ایشان الگو بگیرند.
حضرت فرمودند: هر كه یك حرف از او بیاموزم، عبد او می گردم. ممکن است یک انسان معمولی مانند پدر ومادر یا مثلا فردی کشاورز و یا کارگر سخنی حکمت آمیز بگوید و در آن سخن درس و عبرت مهمی بوده و در زندگی انسان نیز بسیار تاثیر گذار باشد. که انسان باید خاضعانه از گوینده آن سخن قدردانی کند.
وظیفه معلم هدایت جامعه است به سوی الله
«عالَم یک دانشگاهی است و انبیا و اولیا و تربیت شده‌های آنها معلّم هستند و سایر بشر دانشجو و باید دانشجو باشند. عالَم باید، تمام دنیا باید دو طبقه داشته باشد: یک طبقه معلّم و استاد و یک طبقه دانشجو و متعلّم. وظیفه معلّم هدایت جامعه است به سوی الله و وظیفه دانشجو تعلّم.
انبیا آمده‌اند تا بشر را هدایت کنند به راهی که همه در آن راه سیر کنند و همه انسان صحیح و کامل بشوند... تمام انبیا معلّمها هستند و تمام بشر دانشجو. شما معلّمین و شما دانشجویان از همین راهی که انبیا تعیین کرده‌اند، راه را طی کنید. همین راه خداست؛ همین راهی که انبیا و اولیای خدا پیش پای بشر گذاشتند، این راه خداست و ما همه باید از همین راه حرکت کنیم.
من امیدوارم که معلّمین در هر جا هستند، خواهران و برادران معلّم، خواهران و برادران دانشجو، خواهران و برادران عالِم، خودشان را دانشجو بدانند و معلّم. معلّم آنها را به راه راست هدایت انبیا دعوت کند و آنها هم به راه راست هدایت انبیا سفر کنند.»[۱]
بنابراین معلمان و فرهنگیان عزیز باید قدر دان و شکرگزار این حرفه شریف و الهی باشند. همان گونه که متعلمین و دانش آموزان عزیز نیز باید از زحمات و تلاش های زیاد و طاقت فرسای اساتید خویش تشکر و قدر دانی نمایند.
ما نیز ضمن تقدیر از همه معلمین گرامی، سلامت و موفقیت آنها را از خداوند عزیز خواستاریم.
(و صلّی الله علی محمّد وآله الطّاهرین)
(والحمدلله ربّ العالمین)
پی نوشت:
[۱] صحیفه امام، ج13، ص174-171).
[۲] (بحارالانوار، ج77، ص165)