چکیده: شیعه بالاتفاق معتقد است خداوند متعال حکیم است و دین را بدون رهبر و راهنما و مفسر رها نکرده است و در تمام زمانها امامی معصوم را برای هدایت بشر قرار داده است. بنابراین هیچ عصر و زمانی از امام معصوم خالی نیست.
شیعه بالاتفاق معتقد است خداوند متعال حکیم است و دین را بدون رهبر و راهنما و مفسر رها نکرده است و در تمام زمانها امامی معصوم را برای هدایت بشر قرار داده است. بنابراین هیچ عصر و زمانی از امام معصوم خالی نیست.
شیعه بر این مدعای خود هم ادله عقلی ارائه کرده است و هم ادله نقلی؛ یکی ادله عقلی مطرح شده در لسان علمای شیعه برهان معروف به «حافظ شریعت» است.[1] در این برهان گفته می‌شود: به اتفاق جميع فرق اسلامى، دين اسلام، جاودان و همگانى است؛ يعنى همه مردم، از عصر رسالت تا انقراض عالم، موظفند به دين اسلام عمل كنند. بدون شک دينى كه داراى چنين ويژگىاى باشد، نيازمند حافظى قابل اطمينان است تا آن را بىكموكاست، به اعصار بعدى منتقل كند؛ در غير اين صورت، دو تالى فاسد، خواهد داشت؛ زيرا اگر جميع شرع، از كانال اطمينانبخشى به اعصار متأخر نرسد، مردم آن زمان، اطمينان به وصول جميع شرع، پيدا نخواهند كرد.
در اين صورت، اگر گفته شود كه آنان بايد متعبّد به جميع شرع باشند، تكليف به غير معلوم لازم آيد و اگر گفته شود که به بعض شرع متعبّد باشند، خلاف اجماع امت، لازم می‌آيد. هر دو لازم، بالاتفاق، باطل است، پس بايد پذيرفت كه شرع در هر زمان، نياز به حافظى قابل اطمينان دارد.[1]
حافظ شرع، مىتواند كتاب، سنت مقطوعه، اجماع، قياس، خبر واحد و يا امامی معصوم باشد و ادعاى اين كه شرع، مىتواند از طريقى ديگر محفوظ بماند، خلاف اجماع امت است.
اكنون، بايد بررسى كرد كه كدام يك مىتواند حافظ باشد؟ بدون شک قرآن نمىتواند حافظ باشد؛ زيرا گذشته از اين‌كه خود آن، نيازمند حافظ است، تا او را از تغيير و تحريف حفظ كند، تفاصيل شريعت در آن نيامده است. سنت مقطوعه و اجماع هم نمىتواند حافظ شرع باشد؛ زيرا تمام شرع در سنت مقطوعه و اجماع نيز بيان نشده است. اخبار آحاد و رأى و قياس نيز نمىتواند حافظ شرع باشد؛ چرا كه اعتبار خود آن‌ها هنوز مورد سؤال است. پس شخص معصوم باقى مىماند و هو المطلوب.[2]
پس عقل بشری حکم می‌کند، بر خداوند متعال که بشر را خلق کرده تا او را بندگی کند، لازم است راه و رسم بندگی که همان دین اوست را به مردم برساند و از تحریف و تغییر در آن جلوگیری کند و آن‌را بدون کم و کاست به نسل‌های بعدی برساند، زیرا پیامبر جدیدی نخواهد آمد تا اگر دین تحریف شد، آن‌را مجددا بنا کند. بدون شک این هدف تنها از طریق وجود امامی معصوم از خطا و اشتباه امکان‌پذیر است؛ امامی که دارای علم تام و خدادای به شریعت باشد تا از انحراف در دین جلوگیری کرده و دین درست را به مردم ابلاغ کند.
بنابراین برای حفظ شریعت و انتقال صحیح آن به نسل‌های بعدی، در هر زمان وجود امامی معصوم ضرورت دارد.
__________________________________
پی‌نوشت
[1]. امامت پژوهى(بررسى ديدگاههاى اماميه، معتزله واشاعره)، ص 145.
[2]. حمصى رازى، المنقذ من التقليد، ج 2، ص 261؛ شيخ طوسى، تلخيص الشافى، ج 1، ص 123؛ سيد مرتضى، الذخيره، ص 424.