جنبه‌های مختلف اعجاز قرآن کریم

                                                                                                                                                                                                                                         
قرآن کریم از جهات مختلفی اعجاز دارد و معجزه جاودان و زنده حضرت محمد مصطفی(صلی‌الله‌علیه‌وآله) می‌باشد؛ به‌ همین خاطر است که قرآن کریم تمام اندیشمندان و فرزانگان دنیا را به مبارزه دعوت کرده است و فرموده اگر در این کلام شک دارید یک سوره مانند آن بیاوردید. ما در این نوشتار به برخی از جنبه‌های اعجاز قرآن کریم اشاره می‌کنیم:

جهات اعجاز قرآن کریم:

1. پیش‌گویی قرآن کریم:
الف) پیروزی رومیان بر ایرانیان: قرآن کریم خبر می‌دهد که پس از پیروزی ایرانیان بر رومیان، در مدت کوتاهی این رومیان هستند که دوباره بر ایرانیان پیروز می شوند: «غُلِبَتِ الرُّومُ في‏ أَدْنَى الْأَرْضِ وَ هُمْ مِنْ بَعْدِ غَلَبِهِمْ سَيَغْلِبُون[روم/2-3]  روميان مغلوب شدند، (و اين شكست) در سرزمين نزديكى رخ داد، اما آن‌ها بعد از مغلوبيت به زودى غلبه خواهند كرد».                   

ب) پیروزی اسلام بر مشرکان مکه و وارد شدن آن‌ها به خانه خدا: «لَتَدْخُلُنَّ الْمَسْجِدَ الْحَرامَ إِنْ شاءَ اللَّهُ آمِنين‏ [فتح/27] شما قطعاً در حال امن و امنيت وارد مسجدالحرام خواهيد شد».
پس از نزول این آیه، دیری نپایید که مکه توسط سپاه اسلام بدون هیچ جنگ و خونریزی فتح شد و مسلمین وارد مسجدالحرام شدند و مکه که کانون اصلی شرک و بت‌پرستی بود تبدیل به کانون امن الهی و کانون اصلی توحید و یگانه‌پرستی شد.

2. آهنگ بی‌نظیر و بلاغت فوق بشری قرآن کریم:
قرآن کریم از جهت ادبی نیز فوق‌العاده است و برجسته‌ترین ادیبان عرب را شگفت زده کرده است. تا آن‌جا که سرسخت‌ترین دشمنان اسلام و پیامبر(صلى‌الله‌عليه‌و‌آ‌له) مانند ولید بن مغیره که در ادبیات، فصاحت و بلاغت زبان‌زد خاص و عام بود نیز بر فرا بشری بودن قرآن و اسلوب بسیار زیبای آن اعتراف کرده است.[1]

پرفسور «دورمان» آمریکایی می‌نویسد: «قرآن لفظ به لفظ به وسیله جبرئیل، بر حضرت محمد(صلى‌الله‌عليه‌و‌آ‌له) وحی شده و هر یک از الفاظ آن کامل و تمام است. قرآن معجزه‌ای جاوید و شاهد بر صدق ادعای محمد رسول خدا(صلى‌الله‌عليه‌و‌آ‌له) است. قسمتی از جنبه اعجاز آن مربوط به سبک و اسلوب انشای آن است و این سبک و اسلوب، به قدری کامل و عظیم و با شکوه است که نه انسان و نه پریان، نمی‌توانند کوچک‌ترین سوره‌ای نظیر آن را بیاورند».[2]   

پرفسور «اگیوم» می‌گوید: «قرآن با آهنگ زیبای مخصوص خود، دارای موسیقی دل‌نوازی است که گوش را می‌نوازد. عده‌ای کثیری از مسیحیان عرب زبان، سبک قرآن را ستوده‌اند. از میان شرق‌شناسان، کسانی که به زبان و ادبیات عرب آشنایی دارند، فصاحت و لطافت و ظرافت قرآن را می‌ستایند. زمانی که قرآن را تلاوت می‌کنند، جذابیت خاص آن، بی‌اختیار شنونده را به سوی خود می‌کشد و این حلاوت و موسیقی دل‌نشین بود که فریاد سرزنش کنندگان را خاموش کرد و به کالبد شریعت پیامبر اسلام، روح دمید و آن را غیر قابل تقلید گردانید. در پهنه نظم، نثر و ادبیات پردامنه عرب، کتابی به فصاحت، بلاغت، بلند پایگی و پرمایگی قرآن نمی‌شناسیم و اثری نیست که بتوان آن را با قرآن مقایسه کرد. تاثیر عمیق آیات قرآن بر عرب و غیر عرب، آن چنان است که عنان اختیار از کف می‌دهند».[3]‌

«نولد» آلمانی در کتاب تاریخ قرآن می‌نویسد: «کلمات قرآن آن‌چنان خوب و به هم پیوسته است که شنیدنش، با آن هماهنگی و روانی، گویی نغمه فرشتگان است، مومنان را به شور می‌آورد و قلب آنان را مالامال از وجد و شعف می‌گرداند».[4]

اعجاز علمی قرآن
قرآن کتابی است که هیچ‌گونه تناقض و تنافی در گفته‌های آن وجود ندارد؛ ولی در کتب آسمانی دیگر تنافی و تناقض فراوان وجود دارد، بلکه مواردی در قرآن یافت می‌شود که با علم امروز نیز موافق و هماهنگ است. ما به نمونه‌هایی از آن اشاره می‌کنیم:

الف) ترکیب خاص نباتات: «وَ أَنْبَتْنا فيها مِنْ كُلِّ شَيْ‏ءٍ مَوْزُون‏[حجر/19] ، واز هر گياه موزون و سنجیده‌ای در آن رويانديم».

ب) تلقیح نباتات: «وَ أَرْسَلْنَا الرِّياحَ لَواقِحَ[حجر22]و بادها را باردار كننده فرستاديم».

ج) قانون زوجیت و تعمیم آن به عالم نباتات: «وَ هُوَ الَّذي مَدَّ الْأَرْضَ وَ جَعَلَ فيها رَواسِيَ وَ أَنْهاراً وَ مِنْ كُلِّ الثَّمَراتِ جَعَلَ فيها زَوْجَيْنِ اثْنَيْنِ[رعد/3]و اوست كه زمين را گسترانيد، و در آن كوه‏‌هايى استوار و نهرهايى پديد آورد و در آن از همه محصولات و ميوه‌‏ها جفت دوتایی [كه نر و ماده است‏] قرار داد».

و) حرکت وضعی و انتقالی زمین: «الَّذی جَعَلَ لَكُمُ الْأَرْضَ مَهْداً[طه/53] همان خداوندى كه زمين را براى شما محل آسايش قرار داد». در این آیه شریفه، زمین را تشبیه به گهواره کرده است. هنگامی که طفل در گهواره قرار داده می‌شود، حرکت دورانی گهواره باعث آرامش کودک می‌شود. از آن‌جا که گهواره به‌صورت نیم دایره می‌چرخد، زمین هم تشبیه به آن شده است و این آیه شریفه حرکت وضعی و انتقالی زمین را می‌رساند.

ه) اصل کروی بودن زمین:«فَلا أُقْسِمُ بِرَبِّ الْمَشارِقِ وَ الْمَغارِبِ إِنَّا لَقادِرُونَ [معارج/40] به پروردگار مشرق‏‌ها و مغرب‏‌ها سوگند كه ما تواناييم». در این آیه شریفه که تعبیر به مشارق ومغارب دارد، به حالت گردی و کروی بودن زمین اشاره دارد.

بنابراین در عین این‌که قرآن کریم یک کتاب هدایت‌گر است، در مواردی خاص که به مسایل علمی اشاره کرده است، این اشارات جزئی، منبع الهام برای دانشمندان است. علاوه بر آن، قرآن کریم تمام انسان‌ها را دعوت می‌کند که در روی کره زمین سیر و سفر کرده و در مورد پدیده‌های زمین، تفکر و مطالعه کنند.

در نتیجه: قرآن کریم از جهات مختلفی اعجاز دارد و همین خارق‌العاده بودن، باعث شده بشر از آوردن کلامی مانند آن عاجز شود.

___________________________________________
پی‌نوشت
[1].محاظرات،آیت‌الله سبحانی،قم، موسسه النشرالسلامی،چاپ ششم، 1418ق،ص 438
[2]. نصرالله، نیک بین، اسلام از دیدگاه دانشمندان غرب،، ص 48، به نقل از اسلام و غرب، ص 106
[3]. عبدالکریم، بی آزار شیرازی، ترجمه تصویر و تفسیری آهنگین سوره فاتحه و توحید، تهران، دفتر نشر فرهنگ اسلامی، چاپ دوم، 1374
[4].همان.