نظرات علی روشن

سلام علیکم.

از آنجا که زیاد با این سوال مواجه هستیم، پاسخ را به کمی با تفصیل عرض می کنم:

خداوند متعال بر اساس رحمت بی‌اندازه‌اش، به بندگان خود وعده داده است که خواسته‌های آن‌ها را برآورده سازد. در قرآن کریم آمده است: «ادْعُونی‏ أَسْتَجِبْ لَکُم‏؛ بخوانید مرا تا اجابت کنم شما را»و نیز «و إِذا سَأَلَکَ عِبادی عَنِّی فَإِنِّی قَریبٌ أُجیبُ دَعْوَه‌ًَْ الدَّاعِ إِذا دَعانِ‏؛ و آن هنگام که بندگانم از تو دربارۀ من پرسیدند؛ پس [بدانند]من نزدیکم! اجابت می‌کنم خواستۀ درخواست‌کنندگان را آن هنگام که مرا بخوانند».

نکتۀ مهمی که باید به آن توجه داشت، معنای اجابت و برآورده شدن دعاست. در عرف مردم، زمانی گفته می‌شود «خواسته‌ای برآورده شده است» که آنچه را از کسی خواسته‌اند، به او بدهد. اما در فرهنگ قرآنی و روایی شیعه، استجابت دارای معنایی گسترده‌تر است. اجابت دعا که در آیات و روایات به آن اشاره شده، بدین معنا نیست که همیشه همان چیزی که عبد از خدا خواسته، همان را نصیب او کنند. از پیامبر اکرم (ص) منقول است که: «مَا مِنْ‏ مُؤْمِنٍ یَدْعُو اللَهَ إِلَّا اسْتَجَابَ لَهُ، فَإِمَّا أَنْ یُعَجِّلَ لَهُ فِی الدُّنْیَا، أَوْ یُؤَجِّلَ لَهُ فِی الآخِرَه‌ًْ، وَ إِمَّا أَنْ یُکَفِّرَ عَنْهُ مِنْ ذُنُوبِهِ بِقَدْرِ مَا دَعَا، مَا لَمْ یَدْعُ بِمَأْثَمٍ؛ هیچ مؤمنى خدا را نمى‏ خواند، مگر آنکه به یکى از این وجوه اجابت مى‏ شود: یا در دنیا بزودى حاجتش را خواهد گرفت؛ یا در آخرت به او خواهد رسید؛ یا به مقدارى که دعا کرده، از گناهانش بخشیده خواهد شد، به‌شرط آنکه براى امری گناه دعا نکرده باشد.»

امام زین‌العابدین (ع) می‌فرماید: «الْمُؤْمِنُ مِنْ دُعَائِهِ عَلَى ثَلَاثٍ إِمَّا أَنْ یُدَّخَرَ لَهُ وَ إِمَّا أَنْ یُعَجَّلَ لَهُ وَ إِمَّا أَنْ یُدْفَعَ عَنْهُ بَلَاءٌ یُرِیدُ أَنْ یُصِیبَهُ؛ مؤمن دعایش یکی از این سه اثر را دارد: یا برایش ذخیره می‌گردد [تا در آخرت از آن بهره‏مند شود] یا در همین دنیا مستجاب می‌شود، یا بلایى که مى ‏خواهد به او برسد، دفع می‌کند.»

نکته دیگری که باید به آن توجه شود، نگاه اشتباه ما به مساله دعاست. دعا عابر بانک نیست که هرگاه خواستیم از آن پول برداشت کنیم. دعا وسیله نیست، دعا خود هدف است. فلسفه دعا ارتباط با پروردگار و تسلیم و تضرع در برابر اوست. اگر بنا باشد با دعا کردن ما خود را محق و مستحق بپنداریم و شاکی شویم که چرا خدا دعای مرا مستجاب نکرده، این درست بر خلاف فلسفه دعاست. هیچ کسی از خدا طلبکار نیست.

نکته دیگر این است که چرا ما دعا می کنیم؟ مگر غیر از این است که خدا را عالم و قادر مطلق می دانیم؟ خوب اگر چنین است نباید روی خواسته های پافشاری کنیم یا در رسیدن به آن عجله کنیم. کسی واقعا خدا را دانا و قادر مطلق می داند، نباید از خواسته و تقدیر خدا ناراحت باشد. نه تنها خدا صلاح ما را بهتر می داند بلکه اساسا خدا از هرکسی، حتی از خود انسان بیشتر خواهان کمال و مصلحت انسان است.

نکته آخری که خدمت شما عرض می کنم این است که خواندن خدا تنها نباید با زبان باشد. ذکر و دعا فرایندی قلبی است. ابتدا قلب انسان باید با خاضع و خاشع شود. صرف لقلقه زبان بودن دردی از انسان دوا نمی کند. انسان باید قلبش را در لحظه لحظه زندگی برای یاد خدا و محبت خدا گشاده کند.

ضمن اینکه باید بدانیم که برخی امور مانع از استجابت دعاست. لذا لازم است انسان به طور کامل از شرایط استجابت دعا آگاه باشد.

با سلام و عرض ادب محضر شما دوست گرامی
امام زمان علیه السلام در روایات به عنوان رفیقی دلسوز، پدری مهربان و برادری خیرخواه معرفی شده است. [کافی، ج1، ص200] پس همانطور که با رفیق دلسوزمان، و پدر مهربان مان و برادر خیرخواه مان، ارتباط داریم و با او صحبت و رفتار می کنیم و از او درخواست های خودمان را می خواهیم و حتی گاهی خصوصی ترین مسائل را با آنها در میان می گذاریم؛ به همین شکل نیز باید با امام زمان علیه السلام ارتباط برقرار کرد.
نکته: گاهی بعضی از حرف ها را به رفیق خودمان می زنیم ولی به پدر یا برادرمان نمی گوییم؛ یا بعضی از نیازهایمان را به پدر می گوییم ولی به رفیق نمی گوییم. ولی همه نیازها و حرف هایمان را می توانیم به امام زمان علیه السلام بگوییم و از این طریق با حضرت رابطه برقرار کنیم. گاهی نیز این رابطه با دعا و مناجات با حضرت است.

التماس دعا

پاسخ از حجت الاسلام شفیعی