مطالب دوستان عظیمی رادفر مجتبی

با سلام و عرض ادب خدمت شما کاربر محترم جسم و روح انسان همواره در حال حرکت است؛ حال گاهی به سمت کمال و گاهی به سمت گمراهی و ضلالت. هر چه کامل‌تر می‌شود، درخواست‌های او نیز بالاتر خواهد شد. از باب مثال درخواست یک کودک چیپس و تنقلات است؛ ولی همین کودک در سن پانزده سالگی درخواست‌های بالاتری دارد. گاهی شخص به جایی می‌رسد که تمام درخواستش رضایت مادر است که اگر یک کلمه بگوید انگار تمام عالم را به او داده‌اند. همین امر در بهشت و نعمت‌های بهشتی نیز مطرح است. برخی به حور و قصور اکتفا کرده‌اند؛ ولی برخی از بهشتیان از این نعمت‌های بهشتی گذشته‌اند و دنبال رضایت الهی هستند. همین که خداوند بگوید من از تو راضی هستم و... این بالاترین لذت برای اوست. لذا قرآن کریم این رضایت را بالاترین و بزرگترین نعمت برای بهشتیان شمرده است: «وَ رِضْوانٌ مِنَ اللهِ اَكْبَرُ ذلِكَ هُوَ الْفَوْزُ الْعَظِيمُ»؛ «و رضا و خشنودى خدا از همه اينها برتر است، پيروزى بزرگ همين است». رضوان خدا آنقدر اهمیت دارد که علامه طباطبائی می‌فرماید: «اگر بهشتیان از رضوان الهی برخوردار نباشند، همان بهشت برایشان عذاب خواهد بود، نه نعمت»[المیزان، ج9، ص339] مواردی که انسان را به رضوان الهی می‌رساند، عبارتند از: ایمان و اخلاص، اعتماد و اطمینان به خدا، رضایت به قضای الهی، توکل، تقوا، عبادت و اطاعت الهی، عمل صالح و... و ترک اموری همچون خیانت، دنیاطلبی، شهوت، فسق و نفاق و کفران نعمت. منظور از رضوان الله مراد این است که خداوند بگوید که من از تو راضی هستم و خود انسان نیز در مقام رضای الهی قرار گیرد. یا به عبارت دیگر تمام اعمال او به رضایت الهی باشد؛ لذا می‌توان گفت مراد این آیه است که: «رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُمْ وَرَضُوا عَنْهُ ذَٰلِكَ الْفَوْزُ الْعَظِيمُ؛ هم خداوند از آنها خشنود است، و هم آنها از خدا خشنودند؛ این، رستگاری بزرگ است». راه دست‌یابی به این مقام، پذیرفتن و قرار گرفتن در پرتو نور دین مرضی است؛ همان دینی که با ولایت امیرالمؤمنین علیه السلام کامل شد.

با سلام و عرض ادب خدمت شما کاربر محترم  سؤال: اگر خدا همه اعمال انسان را مشخص کرده است، پس اختیار انسان کجاست؟  در پاسخ به این پرسش به چند نکته دقت کنید:  یک. بی‌شک خداوند به تمام اعمال انسان‌ها علم دارد: «وَ هُوَ بِكُلِّ شَيْ‏ءٍ عَليم‏؛ و خداوند به هر چیزی علم و آگاهی دارد».[بقره: 29] دو. همه انسان‌ها نیز بالوجدان در وجود خودشان «اختیار داشتن» را می‌یابند؛ علاوه بر اینکه خداوند نیز به مختار بودن انسان تصریح کرده است: «إِنَّا هَدَيْناهُ السَّبيلَ إِمَّا شاكِراً وَ إِمَّا كَفُورا؛ ما راه را به او[انسان] نشان دادیم، خواه (بپذیرد و) شاکر باشد، یا ناسپاس».[انسان: 3] سه. ارزش افعال انسان به اختیاری بودن آن است؛ لذا اگر کسی مجبور به انجام کاری باشد، ارزش‌ آنچنانی ندارد؛ بلکه اگر اختیار از انسان گرفته شود، همانند حیوان مجبور به انجام یک سری اعمال از پیش تعریف شده خواهد شد.  نکته‌ای که در همین جا بهتر است گفته شود این است اگر انسان اختیار نداشت، نباید تفاوت فاحشی بین رفتارهای انسان‌ها باشد و همه به یک گونه رفتار کنند.   چهار. علم خداوند به دو قسم ذاتی و فعلی تقسیم می‌شود:  یک. خداوند ذاتا به همه اشیاء و موجودات و افعال و رفتار آنها علم دارد و هیچ چیزی از او غایب نیست.[سبأ: 3] او به پایان تمام اعمالی که انسان تا پایان عمر انجام می‌دهد، علم دارد.  دو. علم فعلی خداوند که بعد از هر حادثه‌ای اتفاق می‌افتد،[محمد: 31]. علم به یک چیز به این معنا نیست که علم، علت آن واقعه باشد تا نتیجه آن خارج شدن انسان از اختیار شود.  مثال: معلمی که یک سال، دانش‌آموزان را دیده و خوب آنها را می‌شناسد، در آخر سال یقین دارد که فلان دانش‌آموز قبول می‌شود و دانش‌آموز دیگر، مردود.  حال سوال این است که آیا دانستن معلم در قبول شدن دانش‌آموز تأثیر دارد؟ بی‌شک دانستن معلم هیچ دخالتی در نتیجه ندارد؛ علم خداوند به اعمال و رفتار و سرنوشت انسان نیز همین گونه است.  البته علم معلم از روی استقراء است؛ یعنی به مرور زمان برایش حاصل شده است؛ ولی علم خداوند ذاتی است. مثال دیگر اینکه کسی سمّ خورده و حالش بد است و پزشک می‌داند او می‌میرد و بعد از چند دقیقه هم می‌میرد، هرگز علم پزشک، باعث مردن او نشد. نکته دیگر بنابراین اعمالی که گفته می‌شود از قبل تعیین شده است، به این معنا نیست که اختیار را از انسان سلب کند، زمانی که معلم به فلان دانش‌آموز می‌گوید: تو از همین الان بدان مردود هستی! هرگز اختیار را از دانش‌آموز سلب نمی‌کند؛ بلکه می‌تواند این سرنوشت را عوض کند. بنابراین علم خداوند به افعال اختیاری انسان تعلق می‌گیرد. به عبارت دیگر خداوند سرنوشت هر کسی را ثبت کرده است؛ ولی این سرنوشت با اختیار انسان ثبت شده است. همین که هر انسانی در هر لحظه بین دو راهی خیر و شر قرار می‌گیرد و می‌یابد که الان قدرت بر انتخاب هر کدام از این راه‌ها را دارد، همین امر نمایانگر وجود اختیار در انسان است. موفق باشید.

با سلام و عرض ادب خدمت شما کاربر محترم   برای پاسخ به این سؤال ابتدا باید دانست که خداوند متعال در هر جا که گروهی از انسان‌ها زندگی می‌کردند، پیامبر یا وصی پیامبری را برای هدایت آن‌ها می‌فرستاد: «وَلِكُلِّ أُمَّةٍ رَسُولٌ فَإِذَا جَاءَ رَسُولُهُمْ قُضِيَ بَيْنَهُمْ بِالْقِسْطِ وَهُمْ لَا يُظْلَمُونَ؛ برای هر امّتی، رسولی است؛ هنگامی که رسولشان به سوی آنان بیاید، بعدالت در میان آنها داوری می‌شود؛ و ستمی به آنها نخواهد شد».   برای مطالعه در این مورد به لینک زیر مراجعه کنید.  https://btid.org/fa/news/40724 اما در مورد امامان شیعه که غالبا در کشورهای عربی هستند نیز باید به چند نکته دقت داشت: یک. کشورها در آن زمان بزرگتر و به شکل فعلی آن نبوده است؛ بنابراین بخش اعظمی از کشور عراق در آن زمان جزء ایران به حساب می‌آمده است و مقر حکومت حضرت علی علیه‌السلام در این منطقه بوده است؛ بله مطابق جغرافیای امروزه، قبر آن امام در عراق است.  دو. بر پایه آیات و روایات، پیامبر آخرالزمان و امامان علیهم‌السلام، پیامبر و امام گروه خاصی نیستند؛ بلکه پیامبر برای کل انسان‌ها هستند؛ پس منحصر به منطقه خاصی نیستند و اینکه در عربستان بودند به دلیل شرایط زندگی ایشان بوده است؛ بنابراین در هر کشوری که باشند، باز این سؤال پیش می‌آید که چرا از فلان کشور نیستند. سه. ازآنجا که پیامبر آخرالزمان صلی‌الله‌علیه‌وآله در عربستان به دنیا آمدند و در همانجا به پیامبری رسیدند، امامان بعد از او نیز در همان جا و کشورهای اطراف زندگی کردند؛ علاوه بر اینکه پیروانشان نیز فقط ایرانی‌ها نیستند که بگوییم چرا از ایران نبودند. چهار. زبان عربی، بهترین زبان و فصیح‎ترین زبان دنیاست؛ لذا جدای از تعصبات باید دانست که زبان عربی و عرب بودن، هیچ ربطی به مردم عرب این زمان ندارد. 

با سلام و عرض ادب خدمت شما کاربر محترم امام باقر علیه‌السلام فرمود: «لَوْ بَقِيَتِ الْأَرْضُ يَوْماً وَاحِداً بِلَا إِمَامٍ مِنَّا لَسَاخَتِ‏ الْأَرْضُ‏ بِأَهْلِهَا وَ لَعَذَّبَهُمُ اللَّهُ‏ بِأَشَدِّ عَذَابِهِ وَ ذَلِكَ أَنَّ اللَّهَ جَعَلَنَا حُجَّةً فِي أَرْضِهِ وَ أَمَاناً فِي الْأَرْضِ لِأَهْلِ الْأَرْضِ؛ «اگر زمین تنها یک روز بدون امامی از ما اهل‌بیت باشد، زمین اهلش را می‌بلعد و خداوند اهل زمین را به شدت عذاب می‌کند؛ زیرا خداوند امامان را حجت در زمین و وسیله ایمنی زمینیان قرار داده است».[دلائل الصدق، ج5، ص436] پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله فرمود: «النُّجُومُ أَمَانُ لِأَهْلِ الارض مِنَ الْغَرَقِ وَ أَهْلُ بیتى أَمَانُ لأمّتى مِنَ الِاخْتِلَافِ؛ «ستارگان وسیله ایمنی برای زمینیان از غرق شدن هستند و اهل بیت من وسیله ایمنی برای امتم از اختلاف هستند».[دلائل‌الصدق، ج5، ص391] در این روایت، نجوم به عنوان وسیله امنیت برای زمینیان نیز مطرح شده است.  امنیت و آرامش زمین، به واسطه وجود امام در روی زمین است و هرگز به این معنا نیست که امام زمان علیه‌السلام، امام آسمانیان نباشد و امان برای آن‌ها نباشد؛ بلکه اهل‌بیت علیهم‌السلام امام برای کل نظام هستی هستند. این مطلب در سوره یاسین آیه12، همراه با روایاتی که در ذیل آن آمده ذکر شده است.[یس: 12] بنابراین هر چند این روایت در خصوص زمین است؛ ولی بی‌شک چون امام برای اهل آسمان‌ها نیز هست، پس امان هم باید باشد.   در زیارت جامعه کبیره نیز در مورد اهل‌بیت علیهم‌السلام «وَ بِكُمْ‏ يُمْسِكُ‏ السَّماءَ أَنْ تَقَعَ عَلَى الْأَرْضِ إِلَّا بِإِذْنِهِ‏؛ «خداوند به سبب شما اهل‌بیت، آسمان را از اين‌كه بى‌اجازه‌اش بر اهل زمین فرو ريزد، باز مى‌دارد»؛[مفاتیح الجنان، زیارت جامعه کبیره] این جمله به صراحت می‌رساند که آسمان نیز به ید قدرت امام است.  پس خداوند امام را هم امان برای اهل زمین قرار داده است و هم آسمان را به واسطه امام نگه داشته است؛ ولی اینکه فقط زمین را در این روایت گفته است به دلیل انس زیاد انسان با زمین و زندگی او در آن است و گرنه نجوم هم با اجازه خداوند، در اختیار امام علیه‌السلام است.  موفق باشید.