چکیده:حضرت علی‌اکبر علیه‌السلام داشته‌هایش از دنیا را فراموش نکرد و از آنها برای بندگی خدا استفاده نمود. این جهان‌بینی او سبب شد تا به‌عنوان اولین شهید هاشمی روز عاشورا به میدان برود و از امام زمان خویش تا آخرین قطره خون دفاع کند.
حضرت علی‌اکبر فرزند ابی‌عبدالله الحسین علیهماسلام‌الله بنا بر روایتی در ۱۱ شعبان سال ۴۳ [۱] در مدینه از مادری محترم به نام لیلی بنت ابی مرّة بن عروة بن مسعود ثقفی متولد شد[۲]. او ازیک‌طرف منسوب به پیامبر و بانوی دوعالم حضرت زهرا صلوات‌الله‌علیهما است و از طرف دیگر ثقفی می‌باشد.
در کتاب منتهی‌الآمال نقل شده است که روزی معاویه بن ابی سفیان به اطرافیان خود گفت: به نظر شما سزاوارترین و شایسته‌ترین فرد امت به امر خلافت کیست؟ اطرافیان گفتند: جز تو کسی را سزاوارتر به امر خلافت نمی‌شناسیم! معاویه گفت: این‌چنین نیست.
بلکه سزاوارترین فرد برای خلافت، علی بن الحسین (ع) است که جدّش رسول خدا می‌باشد و در وی شجاعت و دلیری بنی‌هاشم، سخاوت بنی‌امیه و فخر و فخامت ثفیف تبلوریافته است[۳]. یعنی آن‌چنان علی‌اکبر چهرهٔ بارزی در آن عصر از خود نشان داده بود که حتی در کنار خورشید نورانی پدر برای خود نیز دارای شأن و جایگاهی گردیده بود که دشمن هم نمی‌توانست از آن چشم‌پوشی کند. مطمئناً این خلاق و رفتار نیکوی علی‌اکبر است که فردی چون معاویه را وادار به اعترافی این‌چنین کرده است. چراکه او در کنار استفاده از زیبایی‌های ظاهری، از زیبایی‌های باطنی نیز بهره برده بود و همگان او را به خوش‌زبانی، دلیری و در یک‌کلام به سیرت نبوی و در قلّهٔ محاسن می‌شناختند[۴].
وقتی فردی چنین در قله باشد و برای نیل به آخرین مقام یعنی شهادت هم عجله کند و از دیگران پیشی بگیرد؛ یعنی فردی است که به شناختی درست از دنیا رسیده است و آن شناخت را در زندگی عملی خویش پیاده ساخته است.
او دنیا و آنچه در دنیاست را محل آزمون و امتحان الهی می‌داند؛ چراکه انس قرآنی‌اش هرروز به یادش می‌آورد که خداوند فرموده است: «إِنَّا جَعَلْنَا مَا عَلَی الْأَرْضِ زِینَةً لَّهَا لِنَبْلُوَهُمْ أَیُّهُمْ أَحْسَنُ عَمَلًا[۵] ; در حقیقت، ما آنچه را که بر زمین است، زیوری برای آن قراردادیم، تا آنان را بیازماییم که کدام یک از ایشان نیکوکارترند».
از مکتب علوی آموخته بود که شوق به بهشت داشته باشد و با این شوق دنیا برایش خوارشده بود. چراکه حدیث امیر المؤمنین را به گوش جان خریده بود که فرمودند: «أَیُّهَا الْمُسْتَمِعُ بِالْوُصُولِ إلَی مَا یَهْجُمُ عَلَیکَ مِنْ تِلْکَ الْمَنَاظِرِ الْمُونِقَةِ لَزَهِقَتْ نَفْسُکَ شَوْقاً إِلَیْهَا، وَلَتَحَمَّلْتَ مِنْ مَجْلِسِی هذَا إِلَی مُجَاوَرَةِ أَهْلِ الْقُبُورِ اسْتِعْجَالاً بِهَا. جَعَلَنَا اللهُ وَإِیَّاکُمْ مِمَّنْ یَسْعَی بِقَلْبِهِ إِلی مَنَازِلِ الاْبْرَارِ بِرَحْمَتِهِ[۶] ; پس ای شنونده! اگر دل خود را از هر چیزی بازداشته و به رسیدن به آن منظره‌های شگفت انگیز مشغول گردانی، جان تو در اشتیاق بهشت پرواز نموده و برای تعجیل دررسیدن به آن، مجلس سخنرانی مرا رها نموده و همسایگی به گور خوابیدگان را برخواهی گزید. خداوند ما و شمارا از کسانی قرار بدهد که بارحمت خداوند و با تمام وجود برای رسیدن به جایگاه نیکان، تلاش می‌نمایند».
مراد از آیه شریفه «وَ لاَ تَنسَ نَصِیبَکَ مِنَ الدُّنْیَا[۷]; و سهم خود را از دنیا فراموش مکن» را به‌درستی یافته بود. و به حدیث علوی در تفسیر این آیه عمل نمود. امام علی می‌فرماید: «لا تَنسَ صِحَّتَکَ وَ قُوَّتَکَ وَ فَراغَکَ وَ شَبابَکَ وَ نَشاطَکَ اَن تَطلُبَ بِهَا الآخِرَةَ[۸]; [آیه یعنی] سلامتی، توانایی، فرصت، جوانی و شادابی‌ات را فراموش مکن، تا با آنها، آخرت را به‌دست آوری.
آری حضرت علی‌اکبر علیه‌السلام داشته‌هایش از دنیا را فراموش نکرد و برای بندگی خدا استفاده نمود. این جهان‌بینی او سبب شد تا به‌عنوان اولین شهید هاشمی روز عاشورا به میدان برود و از امام زمان خویش تا آخرین قطره خون دفاع کند. و امام در فراغ او چنین بیان نمود: «ولدی علی عَلَی الدّنیا بعدک العفا; فرزندم علی، دیگر بعد از تو اف بر این دنیا» و شیعه حسینی کسی است که وقتی دید دنیا به چون حسین وفا نکرد؛ انتظار وفا از دنیا را نداشته باشد.
--------
پی‌نوشت
[۱]- مستدرک سفینه البحار (علی نمازی)، ج ۵، ص ۳۸۸٫
[۲] - أعلام النّساء المؤمنات (محمد حسون و امّ علی مشکور)، ص ۱۲۶؛ مقاتل الطالبین (ابوالفرج اصفهانی)، ص ۵۲٫.
[۳] - منتهی الآمال (شیخ عباس قمی)، ج ۱، ص ۳۷۳.
[۴] - همان.
[۵] - سوره کهف، آیه ۷.
[۶] - نهج‌البلاغه خطبه ۱۶۵.
[۷] - سوره قصص، آیه ۷۷.
[۸] - وسایل الشیعه جلد ۱، ص ۹۰