رمزگشایی از گاو سامری

سوال: آیا عاقلانه است که مجسمه‌ای صدای گاو دهد؟ مجسمه که جان ندارد! (اشاره به مجسمه سامری)

پاسخ: امروزه با توجه به پیشرفت علم و تکنولوژی بسیاری از اتفاقاتی که در گذشته محال و غیر ممکن بوده است، تحقق یافته و در مقابل راز و رمز بسیاری از اتفاقات در روزگاران قدیم روشن شده است. صدا دادن گاو بی‌جان سامری، با توجه به ساخت انواع و اقسام اسباب بازی‌های بی‌جان که از خود صدا تولید می‌کنند، امری کاملا طبیعی است. با بررسی و تحقیق در منابع اسلامی به سه قول معروف برخورد خواهیم کرد که در این نوشتار کوتاه بعد از معرفی سامری به آن اشاره خواهیم کرد.

«موسی بن ظفر، نام اصلی سامری است و طبق بیان بعضی از کتب بعد از آن که بنی اسرائیل از فرعونیان فرار کردند و سامری که کودک بود  از جمعیت جا ماند و بعد از هشتاد ماه سالم پیدا شد، به همین خاطر بنی اسرائیل به او خیلی احترام می‌گذاشتند و او را قبول داشتند». [1] بعد از آن که حضرت موسی(علیه السلام) برای عبادت به طور سینا رفت و وعده 30 روز خدا 40 روز طول کشید. موسی بن ظفر ملقب به سامری که زرگر بود، قالبی به شکل گوساله از گِل درست کرد، این گوساله بانگی از خود بر آورد به همین خاطر بیشتر بنی‌اسرائیل گوساله پرست شدند.

در مورد چگونگی صدا کردن گوسالة سامری چند قول بیان شده است که در این جا به سه نمونه از آن اشاره خواهیم کرد:
1- «هنر و علم سامری نسبت به صنعت، باعث ایجاد آن صدا شد بدین توضیح که جمعی از مفسران بر این عقیده‌اند که سامری با اطلاعات خاصی که در زمینة تولید صدا به کمک باد و اشیاء داشت، لوله‌های مخصوصی در درون سینة گوساله طلایی کار گذاشته بود که در اثر ورود هوا از پشت گوساله و خروج آن به صورت فشرده از آن لوله‌ها که انتهای آن‌ها در دهان گوسالة طلایی واقع شده بود، صدایی شبیه به صدای گاو بیرون می‌آمد» [2]

2- «نحوه قرار دادن دهان گوساله در جهت وزش باد باعث ایجاد صدا شد. بدین بیان که بعضی دیگر از مفسران معتقدند، سامری گوساله را آن چنان در مسیر و جهت وزش باد قرار داده بود که بر اثر وزش باد به دهان گوساله که به شکل خاصی نیز ساخته شده بود صدایی شبیه به صدای گوساله به گوش می‌رسید». [3]

3- «خداوند متعال آن صدا را از آن گوساله خارج کرد بدین توضیح که در حدیثی از امام باقر (علیه السّلام )نقل شده است که حضرت موسی(علیه السّلام) به خداوند متعال عرضه داشت، بار خدایا، سامری گوساله را ساخت، صدای آن از چه کسی بود؟ خداوند عزوجل در جواب از طریق وحی به او خطاب کرد که‌ ای موسی، آن آزمایش و فتنة من بود و در آن باره زیاد جستجو مکن» [4]

منابع:
[1]علی رضا صداقت، نقش سامری در یهود و اسلام، ص9.
[2]ناصر مکارم شیرازی و جمعی از همکاران، تفسیر نمونه، ج 6، ص 371.
[3]محمد حسین طباطبایی، ترجمة المیزان، ، ج 14، ص 36.
[4] جلال الدین سیوطی، دررالمنثور، ، ج 3، ص 129.