در دین اسلام فقط افرادی به عنوان برده گرفته میشوند که کافر حربی باشند و برای از بین بردن مسلمانان اقدام عملی کنند.
سوال: نظرتان را در مورد حکم کنیز در اسلام بفرمایید و آیا اینکه در این عصر نیز میتوان کنیزی خرید؟ سوال بعدی در مورد خود کنیز هست که چرا اسلام که همه انسانها را آزاد تلقی نموده و ملاک شرافتشان را تقوا ذکر کرده چرا در خصوص کنیز احکامی صادر کرده و آیا این احکام اکنون نیز جاری و ساری است؟
در اسلام اگر کافر حربی ــ یعنی کافری که بر علیه مسلمانان توطئه کرده و دست به سلاح برده است ــ اسیر شود، و به عنوان برده گرفته، به فروش میرسانند، [فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بيت عليهم السلام، ج2، ص 92] و از آنرو که در دوران معاصر شرائط اجرای چنین حکم وجود ندارد، بردهداری به عنوان فقهی آن نیز، متداول نیست.
اما شاید این سوال به ذهن برسد که چرا اسلام این حکم را تأیید کرده است!؟ با وجود آنکه در قرآن انسانها از شرافت و کرامت برخودار است.[اسراء/70]. در پاسخ به این سوال باید به این نکته دقت داشت، که گرامی داشت انسانها تا زمانی است که با خداوند متعال مخالفت نکنند. به همین خاطر اگر انسانی پی به حقانیت دستورات الهی ببرد، ولی با آن به مخالفت برخیزد، از دیدگاه قرآن چنین شخصی محترم نیست.[فرقان/44؛ اعراف/179]
از سوی دیگر بیشتر افرادی که به این حکم اسلام خرده میگیرند، تصور صحیحی از این دستور اسلام ندارند، و توجه ندارند که فردی که به عنوان غلام یا کنیز اسیر میشود، فردی است که برای کشتن آنان بسیج شده است، و حتی در برخی موارد این بردهها نزدیکان مالکان خویش را نیز در میدان جنگ به شهادت رساندهاند، اکنون با توجه به چنین شرائطی یک مسلمان، فردی را به عنوان برده میگیرد و به خانه خویش برده و همسفره خویش میکند، در این صورت هم به حکومت اسلامی کمک میکند و هم سبب آشنایی چنین شخصی با فرهنگ اسلامی میشود.
پینوشت
فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بيت عليهم السلام، جمعى از پژوهشگران زير نظر آیت الله سيد محمود هاشمىشاهرودى، مؤسسه دائرة المعارف فقه اسلامى بر مذهب اهل بيت عليهم السلام، 1426 ه ق.
نظرات
جناب کمالی آیات [فرقان/44؛ اعراف/179] هیچ تائیدی بر برده داری نیست، و برنامه اسلام ریشه کنی تدریجی و مدیریت شده این معزل اجتماعی است، زیرا اگر اسلام طبق یک فرمان عمومى دستور مى داد همه بردگان موجود در آن را آزاد کنند ، چه بسا بیشتر آنها تلف مىشدند، زیرا گاه نیمى از جامعه را بردگان تشکیل مىدادند، آنها نه کسب و کار مستقلى داشتند، و نه خانه و لانه و وسیله اى براى ادامه زندگى .
در این زمینه می توانید به مقالات متعددی که در زمینه آزاد سازی تدریجی بردگان در اسلام آمده مراجعه کنید اسلام دوباره اجازه به گرفتن برده نمیدهد و این کار را با بستن سرچشمه هاى بردگى انجام داده است.
اگر در یک روز و یک ساعت معین همه آزاد مىشدند یک جمعیت عظیم بیکار ظاهر مىگشت که هم زندگى خودش با خطر مواجه بود و هم ممکن بود نظم جامعه را مختل کند، و به هنگامى که محرومیت به او فشار مىآورد به همه جا حملهور شود و درگیرى و خونریزى به راه افتد .اینجا است که باید تدریجا آزاد شوند، و جذب جامعه گردند ، نه جان خودشان به خطر بیفتد ، و نه امنیت جامعه را به خطر اندازند، و اسلام درست این برنامه حساب شده را تعقیب کرد .
این برنامه مواد زیادى دارد در اینجا اجمالا فقط ماده اول یعنی بستن سرچشمه هاى بردگى مطرح مى شود:
بردگى در طول تاریخ اسباب فراوانى داشته که امروزه همه انها مردود است، نه تنها اسیران جنگى و بدهکارانى که قدرت بر پرداخت بدهى خود نداشتند به صورت برده درمى آمدند که زور و غلبه نیز مجوز برده گرفتن و بردهدارى بود اما اسلام جلو تمام این مسائل را قاطعانه گرفت، زیرا خداوند متعال در قرآن کریم به شکل مبنایی با برده داری مبارزه کرد و همه انسانها را آزاد قرار داد و آنان را از یک پدر ومادر معرفی میکند و میفرماید: «يا أَيُّهَا النَّاسُ إِنَّا خَلَقْناکُمْ مِنْ ذَکَرٍ وَ أُنْثی[حجرات/ 13] ای مردم همانا ما شما را از یک مرد و زن آفریدم» امیرالمومنین(علیهالسلام) نیز در این راستا تاکید میفرماید: «أَيُّهَا النَّاسُ إِنَّ آدَمَ لَمْ يَلِدْ عَبْداً وَ لَا أَمَةً وَ إِنَّ النَّاسَ كُلَّهُمْ أَحْرَار[1]ای مردم همانا حضرت آدم نه بردهای زاده و نه کنیزی پس همانا همه مردم آزادند» در جای دیگری می فرماید: «لَا تَكُونَنَّ عَبْدَ غَيْرِكَ وَ قَدْ جَعَلَكَ اللَّهُ حُرّا[2] مبادا برده غیر باشی، قطعا خداوند تورا آزد قرار داده است.» این بحث که بنیان آزادی انسان را خدوند متعال بنا نهاده روشنتر از این است که تبین بیشتری را بطلبد.
با سلام و احترام
خدمت شما دوست عزیز
به شما توصیه میکنم برای تبیین برده در اسلام رجوع کنید، به کتاب تفسیر المیزان، علامه طباطبایی، ذیل آیات 116 تا 120 سوره مائده، تا تصور صحیحی از برده داری در اسلام داشته باشید.
آنچه میتوان گفت این است که تأیید اسلام برای برده داری، به این معنا نیست که اسلام برده داری را مبغوض و بد نمی دانسته است، بلکه آن را بد میدانسته در شرائط خاص از روی اجبار باید انجام شود، همان گونه که اسلام با طلاق مخالف است،ولی آن را در شرائطی که هیچ راهکاری برای بقای خانواده وجود ندارد توصیه می کنند.