هدف از خلقت؛ رشد و كمال افراد در پرتو شناخت واقعيات جهان و اطاعت و پرستش به وجود آورنده هستي، و در نتيجه، رسيدن به راحتی و خوشی هميشگی است.
به عبارت ديگر: هدف، رسيدن به راحتی و خوشی هميشگی است و خداوند خواسته است كه همه انسانها به اين هدف برسند؛ از اين رو پيامبر فرستاده، راه نشان داده و بندگان خود را تشويق كرده كه در اين مسير قدم بردارند تا به سعادت هميشگی برسند.
س: اگر خداوند خواسته است همه انسانها به سعادت و خوشی هميشگی برسند. پس نبايد كسی بدبخت و شقی شود؟
ج: اراده و خواست خداوند در امور تکوینی با خواست خداوند در امور تشریعی[1] فرق میکند.
در امور تکوینی (نظام آفرینش و خلقت) خواست و اراده خداوند تخلّف ناپذیر است. قرآن کریم میفرماید: إِنَّما أَمْرُهُ إِذا أَرادَ شَيْئاً أَنْ يَقُولَ لَهُ كُنْ فَيَكُونُ؛[2] موقعی که خداوند وجود چیزی را اراده کند همینکه بگوید باش، ایجاد میشود و امّا در امور تشریعی، گاهی اراده و خواست خداوند تحقّق پیدا نمیکند، چون تحقّق خواست خداوند، در امور تشریعی، بستگی به انتخاب و عملِ افراد دارد. قرآن میفرماید: إِنَّ اللَّهَ يَأْمُرُ بِالْعَدْلِ وَ الْإِحْسانِ ... يَنْهى عَنِ الْفَحْشاءِ وَ الْمُنْكَرِ وَ الْبَغْيِ؛[3] «خداوند خواسته است که انسانها عدل و انصاف را رعایت کرده، به یکدیگر نیکی کنند و از فحشا و منکرات بپرهیزند.»
تحقّق این خواست خداوند، بستگی دارد که انسانها این دستورات را اجراء کنند و از آنجا که برخی از انسانها بر خلاف خواست خداوند عمل میکنند، خواست خداوند در امور تشریعی، گاهی تحقّق پیدا نمیکند.
البته خداوند میتوانست اراده کند انسانها تکویناً اختیاری نداشته و مطیع باشند؛ ولی چنین نخواسته بلکه اراده کرده است تکویناً که انسان، اختیار داشته باشد و با انتخاب خود به سوی جايگاه سعادت و خوشی هميشگی حركت كند و يا با اعمال و رفتار خود، راه شقاوت و عذاب هميشگی را بپيمايد.
پی نوشت :
[1]. اموری که مربوط به اعمال، گفتار و رفتار موجودات صاحب اختیار است (مثل انسان) امور تشریعی نامیده میشود.
[2]. یس /82.
[3]. نحل /90.
منبع: کتاب پاسخ به پرسشهای اعتقادی جوانان نویسنده محمدترسلی