مقایسه پیامبر اسلام(ص) با فرعون!

شبهه: رفتار پیامبر اسلام(ص) با مخالفان و دشمنانش مانند رفتار فرعون با مخالفانش بوده است. همان‌طور که فرعون مخالفان خود را می‌کشت و دست و پای آن‌ها را قطع می‌کرد، پیامبر اسلام(ص) نیز همین کار را می‌کرد. و برای مدعای خود به آیه 33 سوره مائده تمسک جسته‌اند.

پاسخ: برای پاسخ به این شبهه باید به چند نکته اشاره کنیم:
1. آیه 33 سوره مائده که می‌فرماید: «إِنَّمَا جَزَاءُ الَّذِينَ يُحَارِبُونَ اللَّـهَ وَرَسُولَهُ وَيَسْعَوْنَ فِي الْأَرْضِ فَسَادًا أَن يُقَتَّلُوا أَوْ يُصَلَّبُوا أَوْ تُقَطَّعَ أَيْدِيهِمْ وَأَرْجُلُهُم مِّنْ خِلَافٍ أَوْ يُنفَوْا مِنَ الْأَرْضِ ذَلِكَ لَهُمْ خِزْيٌ فِي الدُّنْيَا وَلَهُمْ فِي الْآخِرَةِ عَذَابٌ عَظِيمٌ [مائده/33] کیفر آن‌ها که با خدا و پیامبرش به جنگ برمی‌خیزند و اقدام به فساد در روی زمین می‌کنند، فقط این است که اعدام شوند، یا به دار آویخته گردند، یا (چهار انگشت از) دست (راست) و پای (چپ) آن‌ها، به عکس یکدیگر، بریده شود؛ و یا از سرزمین خود تبعید گردند. این رسوایی آن‌ها در دنیاست و در آخرت، مجازات عظیمی خواهند داشت» در واقع حکم محارب در اسلام را بیان می‌کند. « منظور از محاربه با خدا و پیامبر، این است که کسى با تهدید به اسلحه به جان یا مال مردم تجاوز کند، اعم از این‌که به صورت دزدان گردنه‏‌ها در بیرون شهرها چنین کارى کند و یا در داخل شهر، خلاصه هر فردی که جامعه اسلامی را تهدید کند را شامل می‌شود.»[1]

2.در شان نزول این آیه چنین نقل شده: «جمعى از مشرکان خدمت پیامبر اکرم(صلی‌الله‌علیه‌وآله) آمدند و مسلمان شدند، اما آب و هواى مدینه به آن‌ها نساخت، رنگ آن‌ها زرد و بدن‌شان بیمار شد، حضرت براى بهبودى آن‌ها دستور داد به خارج مدینه در نقطه خوش آب و هوایى از صحرا که شتران زکات را در آن‌جا به چرا مى‏‌بردند، بروند و ضمن استفاده از آب و هواى آن‌جا از شیر تازه شتران به حد کافى استفاده کنند، آن‌ها نیز چنین کردند و بهبودى یافتند، اما به جاى تشکر از حضرت، چوپان‌هاى مسلمان را دست و پا بریده و چشمان آن‌ها را در آورده و کشتند و شتران زکات را غارت کرده و از اسلام خارج شدند. پیامبر اکرم(صلی‌الله‌علیه‌وآله) نیز دستور داد آن‌ها را دستگیر کرده و همان کارى که با چوپان‌ها کرده بودند، به عنوان مجازات درباره آن‌ها انجام شود، یعنى چشم آن‌ها را کور کردند و دست و پاى آن‌ها را بریدند و کشتند، تا دیگران عبرت بگیرند و مرتکب این اعمال ضد انسانى نشوند»[2] آیه فوق درباره این‌گونه اشخاص نازل گردید و قانون اسلام را در مورد آن‌ها شرح داد.

3. مهم ترین تفاوت پیامبر اسلام(صلی‌الله‌علیه‌وآله) با فرعون که قرآن نیز به آن اشاره می‌کند این است که فرعون، انسانی ظالم و سنگ‌دل بود که بر اساس هوی و هوس خویش با شدت با مخالفان خود برخورد می‌کرد تا آن حد که مخالفان خود را به راحتی می‌کشت، و زنان آن‌ها را به بردگی می‌برد: «وَإِذْ نَجَّيْنَاكُم مِّنْ آلِ فِرْعَوْنَ يَسُومُونَكُمْ سُوءَ الْعَذَابِ يُذَبِّحُونَ أَبْنَاءَكُمْ وَيَسْتَحْيُونَ نِسَاءَكُمْ[بقره/49] و [به ياد آريد] آن‌گاه كه شما را از [چنگ‌] فرعونيان رهانيديم؛ [آنان‌] شما را سخت شكنجه مى‌كردند؛ پسران شما را سر مى‌بريدند و زن‌هايتان را زنده مى‌گذاشتند» اما پیامبر اسلام(صلی‌الله‌علیه‌وآله) از روی هوی و هوس هیچ کاری انجام نمی‌داد و آن‌چه می فرمود از سوی خداوند بر ایشان نازل می شد: «وَمَا يَنطِقُ عَنِ الْهَوَى[نجم/3] و هرگز از روی هوای نفس سخن نمی‌گوید».

4. آیاتی از قرآن که در آن‌ها به جنگ و یا کشتن کفار دستور داده شده، در مورد کافرانی است که بر علیه مسلمانان وارد جنگ شده‌اند. از نظر اسلام، کفار و دگراندیشان دو دسته‌اند: کفار حربی و کفار غیر حربی. هر کدام از اين‌ها احکام خاص خود را دارند، اسلام، مال و ناموس و جان کفار غیر حربی را محترم می‌شمارد، به شرطی که آن‌ها هم به تعهدات خود پای‌بند باشند. از سوی دیگر دستور جنگ و دفاع در برابر کفار و مشرکین شامل همه کفار و مشرکین نمی‌شود، بلکه تنها شامل کفاری می‌شود که به جنگ با مسلمانان قیام کرده باشند. بر این اساس اگر کسی کافر باشد، حتی در بین مسلمین هم زندگی کند، مادامی که بر علیه مسلمین توطئه و حرکت نظامی نداشته باشد، جان و مال و ناموسش محترم است.

5. سیره عملی پیامبر اسلام(صلی‌الله‌علیه‌وآله) در برخورد با مخالفان خود خصوصا 13 سالی که در مکه حضور داشتند و همچنین در فتح مکه نشان از آن دارد که حضرت بر اساس رأفت و مهربانی عمل کرده است، جز در مواردی که مخالفان نقض پیمان می‌کردند. داستان پیمان نامه پیامبر با یهودیان بنی قریظه که به نقض پیمان آن‌ها و غزوه بنی قریظه انجامید[3] نیز به خوبی حکایت از آن دارد که شیوه حضرت بر مهربانی و رحمت بوده است.

__________________________________________________
پی‌نوشت
[1]. مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، دار الكتب الإسلامي، تهران، 1374ش، ج4، ص360.
[2]. فیض کاشانی، ملامحسن، تفسیرالصافی، انتشارات الصدر، تهران، 1415ق، ج2، ص31.
[3]. طبرسی، فضل ابن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ناصر خسرو، تهران، 1372 ش، ج8، ص551.