فراموشی جزئی از نماز و به هم خوردن ترتیب آن

سوال: در صورت به هم خوردن ترتیب در نماز،‌ وظیفه نمازگزار چیست؟

پاسخ:
الف) عمدی: در رکن و غیر رکن: نماز باطل می شود. [1]
ب) سهوی:
1. رکن را فراموش کرده:
1-1: مشغول رکن بعد شده است: نماز باطل است.
آیت الله سیستانی: بنابر احتیاط واجب نماز باطل است.
2-1: مشغول جزء غیر رکن بعد از آن شده: نماز صحیح است و باید رکن را به جا آورد و آنچه را به اشتباه پیش از آن خوانده، دوباره بخواند.
2. غر رکن را فراموش کرده:
1-2: مشغول رکن بعدی شده: نماز صحیح است.
2-2: به رکن بعد وارد نشده: نماز صحیح است، ولی آنچه را فراموش کرده باید بخواند و بعد جزئی را که به اشتباه پیش از آن خوانده، دوباره بخواند. [2]
توجه: اگر رکنی را فراموش کند و چیزی بعد از آن را که رکن نیست به جا آورد و آنچه را اشتباها پیش از آن خوانده، دوباره بخواند (باری مثال: رکوع را فراموش کند و در سجده اول یا بعد از آن یادش بیاید که رکوع نکرده است) باید بایستد، [3] سپس رکوع کند و پس از آن که دو سجده را به جا آورد، نماز را تمام کند و بعد از نماز احتیاطا (مکارم: به احتیاط مستحب) دو سجده سهو برای سجده زیادی انجام دهد. [4]

-------------------------
پی نوشت:
[1]. بهجت: بنابر احتیاط واجب نماز باطل می شود. صافی: اگر به عمد و اختیار ترتیب نماز را بر هم زند و جزئی را که رکن نیست جلوتر به جا آورد، برای مثال: سوره را پیش از حمد بخواند، احتیاط واجب آن است که بعد از حمد، سوره را دوباره بخواند و نماز را تمام کند و دوباره بخواند؛ ولی اگر به همان سوره که پیش از حمد خوانده اکتفا کند یا جزئی را که رکن است به غیر ترتیب به جا آورد و یا یک سجده را پیش از رکوع به جا آورد، نماز باطل می شود.
[2]. توضیح المسائل ده مرجع، از م 1108 تا م 1112؛ امام، تحریرالوسیله، ج 1، القول فی الترتیب، ص 328؛ امام و مکارم، العروه الوثقی مع تعلیقات، ج 1، الترتیب؛ بهجت، وسیله النجاه، م 759؛ خامنه ای: استفتا؛ سبحانی، توضیح المسائل، م 1064 و 1065؛ سییستانی، العروه الوثقی مع تعلیقه، ج 2، الترتیب، ص 183؛ صافی، هدایه العباد، ج 1، م 827.
[3]. این ایستادن به خاطر قیام متصل به رکوع است که از ارکان نماز می باشد.
[4]. توضیح المسائل ده مرجع، با استفاده از م 1110؛ خامنه ای: استفتا.