- صداقت و راستگویی زمینه جلب اعتماد و محبت مردم را ایجاد خواهد کرد.
صداقت ریشه در فطرت آدمی
فطرت پاک انسان طالب برترین و نیکوترین رفتارها و عملکرد‌ها است. راستگویی و صداقت یکی از بهترین ویژگی‌های اخلاقی انسان است که همه مردم طالب آن هستند و از آن خوششان می‌آید. انسان راستگو دل و زبانش یکسو و هماهنگ است و آن‌چه را که باور دارد بر زبان جاری می‌کند.
راستگویی؛ ضامن سعادتمندی و خوشبختی در دنیا و آخرت
صداقت، از برترین فضائل اخلاقی است که در دین مبین اسلام از اهمیت و جایگاه ویژه‌ای برخوردار است به گونه‌ای که امیرمؤمنان علی علیه السلام راستگویی را قوی‌ترین پایه ایمان، دانسته و فرموده است:«اَلصدقُ اقوی دَعائِمِ الایمانِ؛ [1] راستی، محکم‌ترین ستون ایمان است.»
راستگویی یکی از صفاتی است که باعث سعادتمندی انسان در دنیا و آخرت خواهد شد. چنان‌که امام علی علیه السلام می‌فرماید: «أَربَعٌ مَن أُعطيَهُنَّ فَقَد أُعطىَ خَيرَ الدُّنيا وَ الآخِرَةِ صِدقُ حَديثٍ و َأَداءُ أَمانَةٍ وَ عِفَّةُ بَطنٍ وَ حُسنُ خُلقٍ؛ [2] چهار چيز است كه به هر كس داده شود خير دنيا و آخرت به او داده شده است: راستگويى، اداء امانت، حلال خورى و خوش اخلاقى.» صداقت و راستگویی منجر به ورود انسان به بهشت خواهد شد پیامبر اکرم حضرت محمد صلی الله علیه و آله و سلم فرمودند: «علَيكُم بالصِّدقِ ؛فإنّهُ بابٌ مِن أبوابِ الجَنَّةِ؛ [3] بر شما باد راستى؛ كه آن درى از درهاى بهشت است. صداقت در همه ابعاد و مراتب آن زمینه رسیدن به خوشبختی و سعادت را ایجاد می‌کند.
رابطه‌ی راستگویی در گفتار و نجات
اولین مرتبه از صداقت، راستگویی زبانی است، به این معنا که افراد سعی کنند راست‌گفتار باشند و سخن خلاف واقع به زبان نیاورند. صداقت بازتاب درون ما است فرد صادق به همه اعلام می‌دارد که باطنی نیکو و آیینه صفت دارد کم کم مردم این گفته او را باور می‌کنند و برای آگاهی از حقیقت به او رجوع می‌کنند. مردم به گفته او اعتماد می‌کنند، او را دوست می دارند در مشکلات همراه و یار او می‌شوند و بدین صورت او را از هر گرفتاری و پیش آمدی نجات می‌دهند و تنهایش نمی‌گذارند و این ترجمان کلام گهربار امیر بیان است که فرمودند: «عاقبَةُ الصدق نجاةٌ و سلامة؛ [4] سرانجام صدق و راستی نجات و سلامت است.» بنابراین هماهنگی گفتار با واقعیت باعث جلب اعتماد و احترام مردم می‌شود.
صداقت در اعمال؛ هماهنگی گفتار با کردار
دومین مرتبه راستگویی، صداقت در کردار انسان است. گاهی آدمی سخنی را به زبان می‌آورد که راست و مطابق با واقع است، امّا عمل و رفتار او برخلاف آن است؛ یعنی عملی که از او صادر می‌شود، غیر از سخنی است که به زبان می‌آورد. قرآن کریم کسانی که گفتارشان با کردارشان هماهنگ نبوده را نکوهش کرده و فرموده است: «یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا لِمَ تَقُولُونَ مَا لاَ تَفْعَلُونَ کَبُرَ مَقْتا عِنْدَ اللّه ِ أَنْ تَقُولُوا مَا لاَ تَفْعَلُونَ؛ [5] ای کسانی که ایمان آورده اید! چرا سخنی می گویید که عمل نمی‌کنید. نزد خدا بسیار موجب خشم است که سخنی بگویید و عمل نکنید.» انسان‌های راستگوی واقعی، آهنگ گفتارشان با آهنگ کردارشان هماهنگ است.
صداقت در نیت؛ ارزشمند و ماندگار
سومین مرتبه صداقت، راستگویی در انگیزه و اندیشه اعمال انسان است. اساس یک کار را نیّت آدمی می‌سازد و درواقع اعمال و رفتار ما برآمده از نیت‌ها است. چنان‌که امام علی علیه السلام فرمودند: «اَلْأَعْمَالُ ثِمَارُ اَلنِّيَّاتِ؛ [6] کارها، میوه‌هاى نیّت‌ها هستند.» میزان ارزشمندی عمل انسان به اندیشه و فکر او بستگی دارد همان‌گونه که امام علی علیه السلام می‌فرماید: «قَدْرُ الرَّجُلِ عَلَی قَدْرِ هِمَّتِهِ وَ عَمَلِهِ عَلَی قَدْرِ نِیَّتِهِ؛ [7] ارزش آدمی به اندازه همّت اوست و عملش به مقدار نیتش» پس هر کار خوب خواه در قالب عبادی ترین اعمال و خواه به صورت خدمات اجتماعی در صورتی که از انگیزه و قصد خوبی برخوردار نباشد فاقد ارزش است. در طرف مقابل عمل آدمی اگرچه به ظاهر کوچک هم باشد، زمانی‌که انگیزه و نیت درستی پشت آن باشد ماندگار و ارزشمند است.
بنابراین، صداقت و راستی بايد در تمام مراحل وجودى و زندگى انسان تحقق پيدا كند. صداقت در گفتار و بیان، اعمال و نیات، سرمايه‌‌ای است که زمينه سعادت و خوشبختی انسان را هموار می‌سازد.
پی نوشت:
[1] غررالحکم و دررالکلم، ج 1، ص 84.
[2] عیون الحکم و المواعظ، ج 1، ص 74.
[3] نهج الفصاحه، حديث 419.
[4] بحارالانوار الجامعه لدرر اخبار الائمه الاطهار علیهم السلام، ج 75، ص 10.
[5] سوره صف، آیه 2الی3.
[6] غررالحکم و دررالکلم، ج 1، ص 51.
[7] غرر الحکم و دررالکلم، ج 1، ص 122.
صداقت به عنوان یکی از برترین فضائل اخلاقی از جایگاه ویژه‌ای در دین اسلام برخوردار است. صداقت در گفتار، كردار و نیات، سرمايه‌ی عظیمی است که باعث جلب محبت و اعتماد در بین مردم و همچنین سعادت انسان در دنیا و آخرت خواهد شد.