صله رحم یعنی ارتباط مناسب و مطلوب با خویشان که شامل ملاقاتهای مناسب درک مسایل و مشکلات و در صورت لزوم هر گونه کمک فکری و مالی مناسب به آنها می باشد که مورد تاکید و سفارش اسلام نیز می باشد.
در روایات آمده است: اگر برای برقراری رابطه با خویشان، مسافرتی به طول یک سال لازم باشد، اقدام کنید.
رسول الله صلی الله علیه و آله : یَا عَلِیُّ سِرْ سَنَتَیْنِ بَرَّ وَالِدَیْکَ سِرْ سَنَةً صِلْ رَحِمَکَ ...( من لا یحضره الفقیه، ج4، ص 361)
پیامبر اکرم (ص) فرمودند : اى على! برای نیکی به پدر و مادرت , مسیر دو ساله را طی کن و برای صله رحم مسیر یک ساله را ...
روابط خویشاوندی تاثیرات زیادی بر زندگی دنیوی و اخروی انسان دارد صله رحم بیش از هر رفتار دیگر موجب طولانی شدن عمر می شود.
امام رضا «علیه السلام» می فرماید: « يَكُونُ الرَّجُلُ يَصِلُ رَحِمَهُ فَيَكُونُ قَدْ بَقِيَ مِنْ عُمُرِهِ ثَلَاثُ سِنِينَ فَيُصَيِّرُهَا اللَّهُ ثَلَاثِينَ سَنَةً وَ يَفْعَلُ اللَّهُ ما يَشاءُ. (اصول کافی ج2 ص 150)
«چه بسا مردی که تنها سه سال از عمرش باقی مانده است اما خدا به خاطر صله رحم باقی مانده عمرش را به سی سال می رساند و خدا آنچه را می خواهد انجام می دهد.»
سلامتی بدن، جلوگیری از بروز بلاها و مرگ ناخوشایند، رفع فقر، افزایش روزی، آبادی خانواده ها و شهرها از آثار دیگر روابط خویشاوندی است که در کلمات اولیای دین(ع) به آنها اشاره شده است. همچنین آسان شدن حسابرسی و قرب به خداوند در قیامت، ورود به بهشت ، مصونیت از گناه و پاداش زیاد از آثاری است که می توان در روایات اهل بیت(ع) نسبت به انجام صله رحم یافت(رجوع کنید به : اصول کافی ج3)
افزون بر این ، تعالیم اسلام برای جلوگیری از قطع روابط خویشاوندی بر عواقب آن در زندگی دنیا و پس از مرگ تاکید می کند؛ کوتاهی عمر ، مرگ ناگهانی ، نزول بلاها ، تضعیف نهاد خانواده ، مشکلات عاطفی ، دوری از لطف و رحمت الهی در روز قیامت ، دوری از بهشت ، لعنت الهی و... از آثار قطع روابط خویشاوندی می باشد.(رجوع کنید به:اصول کافی ج 4 / بحارالانوار ج71 / میزان الحکمه ج4)
برای برخی آثار روانشناختی که در روایات ذکر شده می توان تبیین های روانشناختی ارائه کرد؛ همه انسانها در زندگی با تنیدگی های کوچک و بزرگ روبرو می شوند که برای مقابله با این تنیدگی ها حمایت های اجتماعی نقش مهمی دارد و بخش عمده ای از این حمایت اجتماعی با روابط خویشاوندی تامین می شود این روابط زمینه برون ریزی عاطفی را فراهم می نماید و علاوه بر تعدیل شدن افکار منفی و غیر واقعی، موجب آرامش روانی خواهد شد. همچنین افراد در این روابط به ابراز مسائل درونی خویش می پردازند، ابراز خود نیز وسیله ای برای تسکین مشکلات روانی است. و بدین ترتیب رسیدن به آرامش و نشاط یکی از آثار مهم صله رحم شمرده شده است:
امام صادق(ع) می فرماید:« هرگاه کسی از رحم خود عصبانی شده و بر او غضب کرد، پس باید به سوی او روانه شود ، و با او ارتباط برقرار نماید (او را لمس کند ) . به درستی که دو رحم در این ارتباط عاطفی به آرامش و سکون می رسند(بحارالانوار، ج70، ص 264)
همچنین افسردگی ها و تنیدگی های موجود در زندگی که با قطع روابط خویشاوندی حاصل خواهد شد می تواند موجب کوتاه شدن عمر شده و با برقرای روابط خویشاوندی سلامتی و طول عمر را حاصل نمود.
رسول خدا(ص) فرمود: « کسی که تأخیر در اجل، و سلامت در بدن را دوست دارد، صله ی رحم کند (بحارالانوار، ج47، ص 193)